Συνολάκης για το νομοσχέδιο της Πολιτικής Προστασίας: Η Ελλάδα εναρμονίζεται με τη διεθνή πρακτική απέναντι στις φυσικές καταστροφές

Η κωδικοποίηση της νομοθεσίας που αφορά στην Πολιτική Προστασία ώστε να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα της πολυδιάσπασης των αρμοδιοτήτων πράγμα που παραλύει τον δημόσιο τομέα, η ενίσχυση του Πυροσβεστικού Σώματος και η δυνατότητα εξασφάλισης περισσότερων ευρωπαϊκών κονδυλίων είναι βασικά σημεία του νέου σχεδίου νόμου για την πολιτική προστασία. Όπως λέει στο protothema.gr ο ακαδημαϊκός - καθηγητής Φυσικών Καταστροφών και πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή, Κώστας Συνολάκης, το νομοσχέδιο αποτελεί μια καλή αρχή για να αντιμετωπισθεί σοβαρά η Πολιτική Προστασία. Παράλληλα, επισημαίνει ότι το νομοσχέδιο λαμβάνει υπόψιν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.  «Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής γίνονται αισθητές σε όλον τον πλανήτη. Εδώ και χρόνια η Πυροσβεστική Υπηρεσία της Πολιτείας της Καλιφόρνιας έχει αλλάξει το στρατηγικό της σχεδιασμό αφού διαπίστωσε ότι η περίοδος των δασικών πυρκαγιών ξεκινά νωρίτερα και διαρκεί περισσότερο. Το σχέδιο νόμου που θα ψηφιστεί εντάσσει την κλιματική αλλαγή στους στόχους της Εθνικής Πολιτικής Μείωσης Επικινδυνότητας Καταστροφών», λέει χαρακτηριστικά. 

Ο καθηγητής Κώστας Συνολάκης, είπε στο protothema.gr: 

Κύριε Καθηγητά, μόλις τελείωσε η δημόσια διαβούλευση για το νέο σχέδιο νόμου που αφορά στην πολιτική προστασία. Ανταποκρίνεται στις υψηλές προσδοκίες τις οποίες ο ίδιος είχατε θέσει το καλοκαίρι του 2018 όσον αφορά στην αντιμετώπιση των φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών, προκειμένου να μη θρηνήσουμε άλλες τραγωδίες όπως στο Μάτι τον Ιούλιο του 2018 και στη Μάνδρα το Νοέμβριο του 2017;

Περισσότεροι από 120 άνθρωποι χάθηκαν και στις δύο καταστροφές που αναφέρατε. Και χάθηκαν άδικα και επιστημονικά αδικαιολόγητα. Ήταν ανάγκη να αντιμετωπιστεί επιτέλους σοβαρά η πολιτική προστασία, και το σχέδιο νόμου είναι μια καλή αρχή, τουλάχιστον νομοθετικά.

Διακρίνω ορισμένα πολύ θετικά στοιχεία που φέρνουν την Ελλάδα στον 21ο αιώνα στο αντικείμενο αυτό. Πρωτίστως, κωδικοποιείται η νομοθεσία για την πολιτική προστασία, γεγονός που από μόνο του συνιστά καινοτομία στην Ελλάδα της πολυνομίας που παραλύει το δημόσιο τομέα. Επίσης, η νέα δομή φαίνεται ότι θα έχει δραστικά αυξημένη διαχειριστική και οικονομική δυνατότητα, τουλάχιστον σε σχέση με την έως τώρα Γενική Γραμματεία των 40 περίπου υπαλλήλων. Ενσωματώνεται συνολικά η πολιτική προστασία, αφού ενσωματώνεται η πρόληψη, η ετοιμότητα, η απόκριση και η αποκατάσταση σε μία Εθνική Πολιτική Μείωσης Κινδύνου Καταστροφών. Καθιερώνεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, και σε εναρμόνιση με διεθνείς και Ευρωπαϊκές πρακτικές που ισχύουν από τη δεκαετία του 1990, ενιαία θεώρηση της διαχείρισης καταστροφών από όλους τους κινδύνους, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Παράλληλα, επιδιώκεται η συμμετοχή όλης της κοινωνίας στην πολιτική προστασία, μέσω της ενδυνάμωσης των δομών σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης και την καλύτερη αξιοποίηση ευκαιριών διεθνούς συνεργασίας. Αλλά για να έχουν όλα αυτά τα αποτέλεσματα που θέλουμε, θα πρέπει να υλοποιηθούν, κάτι που θα απαιτήσει στιβαρή πολιτική βούληση και χρηματοδότηση.

Πριν απο δέκα μέρες, έγινε η πρώτη συνάντηση της νεοσυσταθείσας Ειδικής Επιστημονικής Επιτροπής για την Αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, της οποίας είστε Πρόεδρος. Κατά πόσο ανταποκρίνεται το νομοσχέδιο για την πολιτική προστασία στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής;

Όπως είπα και στην πρώτη συνάντηση της Επιτροπής, η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής δεν είναι θέμα πολιτικής, είναι μια αναγκαιότητα που έχει χαρακτηριστικά έκτακτης ανάγκης. Τα πορίσματα της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (IPCC) έχουν προειδοποιήσει ότι οι επιπτώσεις τις κλιματικής αλλαγής στη Μεσόγειο θα είναι δριμείες. Και έχουμε ήδη αρχίσει να βλέπουμε με μεγαλύτερη συχνότητα και ισχύ καιρικά φαινόμενα που έως τώρα σπάνιζαν, όπως για παράδειγμα ισχυρούς ανεμοστρόβιλους ή ακόμα και μεσογειακούς τυφώνες. Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής γίνονται αισθητές σε όλον τον πλανήτη. Εδώ και χρόνια η Πυροσβεστική Υπηρεσία της Πολιτείας της Καλιφόρνιας έχει αλλάξει το στρατηγικό της σχεδιασμό αφού διαπίστωσε ότι η περίοδος των δασικών πυρκαγιών ξεκινά νωρίτερα και διαρκεί περισσότερο. Το σχέδιο νόμου που θα ψηφιστεί εντάσσει την κλιματική αλλαγή στους στόχους της Εθνικής Πολιτικής Μείωσης Επικινδυνότητας Καταστροφών, ενώ ο αρμόδιος Υπουργός μετέχει στη Διυπουργική Επιτροπή Εθνικού Σχεδιασμού Πολιτικής Προστασίας. Αυτό σημαίνει, θεωρητικά τουλάχιστον, ότι όλες οι δράσεις πολιτικής προστασίας θα λαμβάνουν υπόψη τους την ανάγκη για προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Επιπλέον, ελπίζω ότι η σύσταση Μόνιμου Επιστημονικού Συμβουλίου Πολιτικής Προστασίας θα δώσει στην πολιτεία επιτέλους τη δυνατότητα να αξιοποιήσει την εγχώρια και διεθνή επιστημονική γνώση στο αντικείμενο της κλιματικής αλλαγής και της αντιμετώπισης των καταστροφών.

Με το σχέδιο νόμου, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας διατηρείται στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Πιστεύετε ότι το γεγονός ότι η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας δεν τίθεται υπό τον Πρωθυπουργό θα εμποδίσει το συντονιστικό ρόλο της υπηρεσίας;

Υπάρχουν διεθνώς δύο εναλλακτικές πρακτικές για την οργανωσιακή δομή της δημόσιας διοίκησης όσον αφορά στην πολιτική προστασία. Κατά την πρώτη πρακτική, ο φορέας διαχείρισης εκτάκτων αναγκών εντάσσεται σε ένα Υπουργείο (π.χ. στο Υπουργείο Εσωτερικών στη Γαλλία ή το Υπουργείο Προστασίας της Πατρίδας στις Ηνωμένες Πολιτείες) ή υφίσταται σαν εξ’ επί τούτου Υπουργείο (π.χ. στη Ρωσία). Το πλεονέκτημα αυτής της πρακτικής είναι ότι επιτυγχάνεται εξειδίκευση και διευκολύνεται η διαχείριση ιδίων πόρων, ωστόσο η διϋπηρεσιακή συνεργασία είναι απαραίτητη για το συντονισμό. Η δεύτερη πρακτική συνιστάται στην ένταξη του φορέα διαχείρισης καταστροφών σε πιο συντονιστικό επίπεδο, όπως για παράδειγμα υπό τον Πρωθυπουργό (π.χ. στο Ηνωμένο Βασίλειο ή την Ιταλία) ή τον Πρόεδρο (π.χ. στις Ηνωμένες Πολιτείες πριν το 2003). Η πρακτική αυτή έχει το πλεονέκτημα ότι βελτιώνει το συντονισμό, αλλά μπορεί να δυσχεράνει την εξειδίκευση και τη διαχείριση ιδίων πόρων στο πεδίο.

Το σχέδιο νόμου έχει υιοθετήσει μια υβριδική προσέγγιση, με την σκέψη να συνδυαστούν τα πλεονεκτήματα και των δύο πρακτικών. Στους Δήμους και τις Περιφέρειες, η δομή της πολιτικής προστασίας είναι ένα αυτοτελές γραφείο ή μία διεύθυνση που αναφέρεται απευθείας στο Δήμαρχο ή τον Περιφερειάρχη αντίστοιχα. Αντίθετα, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας διατηρείται σε εξ’ επί τούτου Υπουργείο. Με το συνδυασμό αυτό, αξιοποιείται η γνώση των τοπικών συνθηκών από τους φορείς της αυτοδιοίκησης, ενώ οι τοπικοί φορείς πολιτικής προστασίας έχουν προσβάσεις σε περισσότερους πόρους και περισσότερη τεχνογνωσία. Ελπίζω ότι έτσι θα υπάρξει δυνατότητα κινητοποίησης πόρων για ενίσχυση των Δήμων και των Περιφερειών, ενώ με τη Διυπουργική Επιτροπή Εθνικού Σχεδιασμού Πολιτικής Προστασίας και το Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας δεν χάνεται ο συντονισμός.

Στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-2027, που αποτελεί το μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπερδιπλασιάζεται η χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, ενώ προβλέπονται δαπάνες 320 δισ. ευρώ συνολικά για την κλιματική αλλαγή. Αξιοποιούνται τώρα αυτές οι χρηματοδοτήσεις για την πολιτική προστασία, καθ’ην στιγμήν η δυνατότητα αυτή δεν υπήρχε μέχρι τώρα;

Τα Κράτη-Μέλη έχουν αναθέσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση σημαντικό ρόλο στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει παίξει σημαντικό ρόλο σε αυτές τις διεθνείς διαπραγματεύσεις. Σίγουρα η αύξηση των διαθέσιμων Ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων για την κλιματική αλλαγή είναι ελπιδοφόρο μήνυμα, αλλά στην Ελλάδα πάντα υστερούσαμε στην απορρόφηση Κοινοτικών κονδυλίων. Με χαρά διάβασα στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο ότι η Γενικής Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας θα διαθέτει σχετική αυτοτέλεια προϋπολογισμού, επιτελική δομή ΕΣΠΑ, που θα διευκολύνει την απορρόφηση πόρων από την κατεξοχήν πηγή Κοινοτικής χρηματοδότησης στη χώρα μας, αλλά και Επιχειρησιακό Ταμείο Πρόληψης και Αντιμετώπισης Κινδύνων, που θα επιτρέπει τη διαχείριση των χρηματοδοτήσεων αυτών. Μένει να υλοποιηθούν όλα αυτά σε χρήσιμο χρόνο ώστε να φανούν τα αποτελέσματα. Ιδωμεν.

Το σχέδιο νόμου επιχειρεί μια σημαντική αναδιάρθρωση του Πυροσβεστικού Σώματος, που αποτελεί το κύριο φορέα αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας. Πιστεύετε ότι με την αναδιάρθρωση αυτή το Πυροσβεστικό Σώμα θα είναι καλύτερα προετοιμασμένο για τη νέα αντιπυρική περίοδο;

Το Πυροσβεστικό Σώμα αποτελεί την αιχμή του δόρατος της πολιτικής προστασίας. Η εγκατάλειψη από την πολιτεία ήταν που οδήγησε στην αδυναμία αντιμετώπισης, από πλευράς του Πυροσβεστικού Σώματος, φαινομένων όπως της τραγωδίας στο Μάτι. Το νέο νομοσχέδιο εισάγει ορισμένα θετικά στοιχεία, όπως το πιο στενό οργανωτικό σχήμα στην κορυφή της ιεραρχίας, ενίσχυση του Αρχηγείου και αποκέντρωση της διοίκησης.