Γαϊτανάκι δηλώσεων για το πρόγραμμα του Cern

«Γαϊτανάκι» δηλώσεων προκάλεσε επένδυση για αντικαρκινικό κέντρο με τεχνογνωσία του ερευνητικού κέντρου Cern. Ο θόρυβος προκλήθηκε με αφορμή συζήτηση που αφορά στη δημιουργία ενός επιταχυντή και υποδομών για τη χρήση δέσμης πρωτονίων και άλλων θετικώς φορτισμένων σωματιδίων στα Δυτικά Βαλκάνια, με σκοπό τη θεραπεία καρκινικών όγκων και με βάση τεχνογνωσία του CERN στους επιταχυντές.

«Μία σημαντική επένδυση 100 εκατομμυρίων ευρώ, με τεχνολογικά αλλά και θεραπευτικά οφέλη για τους πολίτες απορρίπτει ανεξήγητα η ελληνική κυβέρνηση» κατήγγειλε ο καθηγητής Σωματιδιακής Φυσικής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του CERN, Ευάγγελος Γαζής.

Ατοπη χαρακτηρίζεται από πολλούς καθηγητές και ερευνητές η συζήτηση για τη δημιουργία αντικαρκινικού κέντρου του Cern. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του «Δημόκριτου» Γιώργο Νούνεση σε δηλώσεις στο Protothema.gr: «Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ακριβό πρόγραμμα αποτελέσματα του οποίου δεν γνωρίζουμε, καθώς είναι σε πειραματικό στάδιο ενώ τα ταμεία και οι ασφαλιστικές εταιρείας δεν το καλύπτουν».

Ο κ. Νούνεσης επισημαίνει ότι δεν πρόκειται για επένδυση αλλά όταν βρεθούν τα χρήματα από μία χώρα το Cern θα βάλει την τεχνογνωσία.

Για τακτικισμούς που εξυπηρετούν προσωπικές φιλοδοξίες κάνει λόγο αναπληρωτής υπουργός Ερευνας Κώστας Φωτάκης ενώ την δική του άποψη έδωσε και ο εκπρόσωπος της Ελλάδας στο Cern Κων. Φουντάς. Σε απάντηση στον καθηγητή του ΕΜΠ Ευάγγελο Γαζή ο Φουντάς τονίζει: «Με μεγάλη έκπληξη διάβασα τα λεγόμενα του καθ. Ε. Γαζή στις εφημερίδες και ως επιστημονικός εκπρόσωπος της Ελλάδας στο CERN θα ήθελα να απαντήσω, καθότι πιστεύω ότι τα λεγόμενα του Καθ. Ε. Γαζή σε πολλά σημεία δεν συνάδουν με την πραγματικότητα».

Από την πλευρά του ο πρόεδρος του Ερευνητικού Κέντρου «Δημόκριτός» Ναούσης μιλώντας στο «protothema.gr» ξεκαθαρίζει ότι ουδέποτε ο Δημόκριτος είχε κάποια ανάμιξη ουδέποτε συμμετείχε στην εκπόνηση σχεδίου επιχειρηματικότητας για την επένδυση 100 εκατ. ευρώ στην εγκατάσταση της «Καινοτόμου Μονάδας Ακτινοβολίας Καρκινικών Όγκων».

«Δεν υπάρχει καμία απόφαση του σημερινού αλλά και των προηγούμενων Διοικητικών του Συμβουλίων, καμία έγκριση του Προέδρου στην κατεύθυνση αυτή. Στην προσπάθειά μου να ανακαλύψω αν έστω και ανεπίσημα το Κέντρο ή μεμονωμένες ερευνητικές του ομάδες συμμετείχαν σε τέτοια μελέτη, όλες οι απαντήσεις που πήρα από τα Ινστιτούτα και τις Υπηρεσίες του Κέντρου είναι αρνητικές».

Ο κ. Νανούσης υπογραμμίζει: «Τον Ιανουάριο του 2018 συμμετείχα ως προσκεκλημένος του CERN στη συνάντηση για το εν λόγω θέμα στην Τεργέστη, με επίσημη παρουσία όλων των Βαλκανικών Κρατών και της Ελλάδας, εκπροσώπων του CERN, κλπ. Εκεί κατέστησαν σαφή τα εξής: Η ακτινοθεραπεία καρκινικών όγκων με δέσμες πρωτονίων βρίσκεται ακόμη σε πειραματικό στάδιο. Τόσο στη Γερμανία (Χαϊδελβέργη) όσο και στην Ιταλία (Παβία) διεξάγονται τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές σε ειδικά κέντρα, με κόστος που αναλαμβάνουν οι ίδιοι οι οργανισμοί που τις διεξάγουν. Οι δοκιμές αυτές δεν πρόκειται να ανακοινώσουν αποτελέσματα πριν το 2023. Όπως μας ανακοινώθηκε επίσημα, σήμερα καμία ασφαλιστική εταιρεία, κανένα εθνικό σύστημα υγείας δεν συμμετέχουν στην κάλυψη του κόστους νοσηλείας των ασθενών».

Ο κ. Φωτάκης επισημαίνει επίσης: «Το υψηλό κόστος της επένδυση σε συνδυασμό με το πειραματικό ακόμη στάδιο της αποτελεσματικότητας και της περιορισμένης ευρύτητας εφαρμογών της συγκεκριμένης μεθόδου, καθιστά την ανάπτυξη ενός κέντρου θεραπείας στην Ελλάδα, εγχείρημα ανώριμο στην παρούσα φάση – ειδικά αν ληφθεί υπόψη ότι στις συνήθεις και κατά πολύ οικονομικότερες ακτινοθεραπείες έχουν ήδη σημειωθεί σημαντικές βελτιώσεις στον περιορισμό των παρενεργειών».

Ο κ. Φωτάκης τονίζει οτι: «Η Ελλάδα από την αρχή της συζήτησης για την ενδεχόμενη εγκατάσταση της υποδομής στο Μαυροβούνιο, παρακολουθεί στενά το εγχείρημα και συμμετέχει σε όλες τις συναντήσεις στο πλαίσιο καλής γειτονίας και περιφερειακού συντονισμού. Πρέπει να τονισθεί ότι το απαιτούμενο κόστος εγκατάστασης επιχειρείται να προέλθει από ειδικούς πόρους της Ευρωπαϊκής Ενωσης που απευθύνονται στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και δεν έχουν ακόμη εξασφαλιστεί. Οσον αφορά την επιστημονική σκοπιμότητα, σας κοινοποιώ σύντομο ενημερωτικό σημείωμα σχετικά με την ενδεχόμενη δημιουργία κέντρου πρωτονικής θεραπείας στην Ελλάδα. Πρέπει να παρατηρήσω ότι το θέμα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο καθώς αφορά την έρευνα και την εφαρμογή νέων τεχνολογιών στην Υγεία, τομέα υψηλής προτεραιότητας για το υπουργείο που έμπρακτα προωθεί την ανάληψη σχετικών πρωτοβουλιών, όπως η Εμβληματική Δράση για τη δημιουργία Εθνικού Δικτύου Ιατρικής Ακριβείας με έμφαση στην Ογκολογία. Τέλος, θα ήθελα να επισημάνω ότι τέτοιου είδους πιέσεις για τη διαμόρφωση επιστημονικών επιλογών, μέσω της δημιουργίας θορύβου στον Τύπο, είναι όχι μόνο αντιδεοντολογικές και αντιεπιστημονικές, αλλά συχνά υποκρύπτουν τακτικισμούς εξυπηρέτησης προσωπικών φιλοδοξιών που υποκινούνται από ιδιοτελή κίνητρα».

Στο ίδιο μήκος κύματος η Γενική Γραμματεία Ερευνας και Τεχνολογίας τονίζει: «Η Ελλάδα δεν έχει απορρίψει πρόταση του CERN για τη δημιουργία Κέντρου Πρωτονικής Θεραπείας για καρκινοπαθείς στην Ελλάδα, ούτε υπάρχει κάποια σχετική μελέτη από ΑΕΙ ή ερευνητικά κέντρα της χώρας μας για τη δημιουργία μιας τέτοιας εγκατάστασης στη χώρα μας».

Η ΓΓΕΤ κάνει λόγο για «δημοσιεύματα τα οποία δυστυχώς ξεκίνησαν από κακώς πληροφορημένους επιστήμονες, οι οποίοι με ανυπόστατους ισχυρισμούς ομιλούν για απόρριψη εκ μέρους της Πολιτείας» και για «επώνυμους επιστήμονες που ομιλούν δημοσίως από ό,τι φαίνεται αποκλειστικά για προσωπικές τους στρατηγικές».

Όπως επισημαίνει η ΓΓΕΤ «τη στιγμή αυτή, υπάρχει ως δεδομένο μόνο δήλωση προθέσεων εκ μέρους των ανωτέρω χωρών, ενώ δεν υπάρχουν ακόμη συγκεκριμένα στοιχεία για την προτεινόμενη νομική μορφή, την έδρα, τη χρηματοδότηση ή τη διαδικασία σύστασης του εν λόγω ινστιτούτου. Επίσης, δεν υπάρχουν ούτε οι αναγκαίες μελέτες σκοπιμότητας και βιωσιμότητας, με δεδομένο το υψηλό κόστος μιας τέτοιας εγκατάστασης και της μετέπειτα λειτουργίας. Η συνολική επένδυση εκτιμάται στα 140-170 εκατ. ευρώ».

Από την πλευρά του ο κ. Φουντάς, εκπρόσωπος στο Cern και καθηγητής Φυσικής από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων τονίζει: «Θα ήθελα λοιπόν να διευκρινίσω τα έξης σχετικά με την πρόταση της δημοκρατίας του Μαυροβουνίου για την ίδρυση κέντρου θεραπείας καρκίνου με δέσμες σωματιδίων. 1. Ερευνήθηκε η βιωσιμότητα των υπαρχόντων κέντρων στην Ευρώπη και διαπιστώσαμε ότι κανένα από αυτά τα κέντρα δεν κατάφερε να επιβιώσει αυτόνομα μετά την αρχική επένδυση, η οποία δεν ήταν 100 εκατομμύρια ευρώ όπως αναφέρει ο Καθ. Ε. Γαζής αλλά ήταν στην περιοχή των 140-170 εκατομμυρίων ευρώ. Με λίγα λόγια, τα έσοδα από τους ασθενείς όχι μόνον δεν ήταν αρκετά για να αποσβέσουν την αρχική επένδυση όπως ισχυρίζεται ο Καθ. Ε. Γαζής, αλλά οι κυβερνήσεις των χωρών τους χρειάζεται συνεχώς να τα ενισχύουν με χρηματικά ποσά για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Αυτό το αναγνωρίζουν τώρα οι περισσότερες χώρες οι οποίες με αρκετό αρχικό ενθουσιασμό έλαβαν αποφάσεις για την κατασκευή τέτοιων κέντρων. 2. Η τεχνολογία στην οποία αναφέρεται ο Καθ. Ε. Γαζής είναι τεχνολογία ευρέως διαδεδομένη (όπως παραδέχεται και ο ίδιος όταν αναφέρει το μεγάλο αριθμό χωρών οι οποίες έχουν κατασκευάσει τέτοιου είδους κέντρα), συνεπώς η Ελλάδα δεν αποκτά ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των άλλων χωρών. Αντιθέτως, αν αυτό γινόταν δεκτό, θα κάναμε μία αφάνταστα ακριβή επένδυση σε ένα τομέα όπου υπάρχει ήδη ισχυρός ανταγωνισμός από μεγάλο αριθμό χωρών, χωρίς καμία ελπίδα απόσβεσης της αρχικής επένδυσης. Επιπλέον, ένα τέτοιο κέντρο θα αιμορραγούσε οικονομικά συνεχώς μετά την αρχική επένδυση.

3. Η Ελλάδα θα πρέπει να επενδύει σε ερευνητικούς τομείς στους οποίους είμαστε ανταγωνιστικοί διεθνώς. Η Ελληνική κοινότητα Υψηλών Ενεργειών στα Ελληνικά παν/μια και ερευνητικά κέντρα, έχει αποδείξει πολλές φορές όχι μόνο ότι είναι απλά ανταγωνιστική αλλά έχει και ομάδες οι οποίες διαπρέπουν με την αριστεία της έρευνας τους στα πειράματα του CERN. Δεν μπορούμε όμως να πούμε το ίδιο για τον τομέα φυσικής επιταχυντών ο οποίος ούτε κρίσιμη μάζα έχει ούτε έχει να επιδείξει για την ώρα την αριστεία των πειραματικών ομάδων του CERN. Πέρα όμως από το καθαρά οικονομικό θέμα βιωσιμότητας υπάρχει και το καθαρά ακαδημαϊκό. Ο Καθ. Ε. Γαζής θα έπρεπε να γνωρίζει καλά ότι θέματα ερευνητικής πολιτικής και επενδύσεων θα πρέπει να εξετάζονται ψύχραιμα και με καθαρά επιστημονικά κριτήρια από επιτροπές ειδικών αφού ο ενδιαφερόμενος υποβάλει την σχετική έκθεση στην Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ). Η ΓΓΕΤ έχει αξιολογήσει μεγάλο αριθμό προγραμμάτων τα τελευταία χρόνια βασισμένη σε επιτροπές ειδικών οι οποίοι αξιολογούν τις προτάσεις με κριτήρια την αριστεία της επιστημονικής ομάδας καθώς και το ανταγωνιστικό όφελος για την Ελλάδα. Αν όντως ο καθ. Ε. Γαζής πιστεύει ειλικρινά ότι η Ελλάδα θα ωφεληθεί από το συγκεκριμένο πρόγραμμα/κέντρο θα μπορούσε κάλλιστα να υποβάλει ερευνητική πρόταση συμπεριλαμβανομένης και μελέτης οικονομικής βιωσιμότητας στην Επιτροπή CERN της ΓΓΕΤ για να λάβει το θέμα την σωστή πορεία όπως και όλες οι άλλες προτάσεις. Τέτοια πρόταση όμως ποτέ δεν υποβλήθηκε από τον καθ. Ε. Γαζή μέχρι σήμερα. Κατά την γνώμη μου είναι αφάνταστα καταστρεπτικό για την Ελλάδα όταν η ερευνητική πολιτική της χώρας αποφασίζεται στα κανάλια και γίνεται αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης όπως φαίνεται να επιχειρείται στην συγκεκριμένη περίπτωση».