Ιωάννης Τέντες στο podcast του ΘΕΜΑ 104,6: Δείτε τι λέει ο πρώην εισαγγελέας του Αρείου Πάγου για τη συνεπιμέλεια

Με το αίτημα για ίσο χρόνο και στους δύο γονείς να απειλεί να επισκιάσει τον διάλογο για το νέο οικογενειακό δίκαιο και να αλλάξει δραματικά τα ισχύοντα στις σχέσεις των χωρισμένων γονιών με τα παιδιά τους ο κίνδυνος διχασμού της κοινωνίας είναι και πάλι ορατός. Στο πλαίσιο αυτό, απευθυνθήκαμε σε έναν άνθρωπο με βαθιά γνώση του θέματος.

Στο podcast του «Θέμα 104,6» μιλά ο κ. Ιωάννης Τέντες, πρώην Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Πρόεδρος της Ειδικής Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής του υπουργείου Δικαιοσύνης και Πρόεδρος της Εταιρίας Οικογενειακού Δικαίου.

«Το ύψιστο συμφέρον είναι το συμφέρον του παιδιού» τονίζει και επισημαίνει την ανάγκη συμμετοχής και των δύο (χωρισμένων) γονέων στις σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον των παιδιών τους, με στόχο την ουσιαστική συνεπιμέλεια.



Ανακοίνωση της Εταιρίας Οικογενειακού Δικαίου

Ενόψει του διαλόγου, που διεξάγεται για το ζήτημα της συνεπιμέλειας, η Εταιρία Οικογενειακού Δικαίου καταθέτει στη δημόσια συζήτηση ορισμένες απόψεις και διευκρινίσεις που θεωρεί αναγκαίες.

Κατ’ αρχάς επισημαίνεται ότι οι νομοθετικές μεταβολές στο οικογενειακό δίκαιο και ιδίως στο θεσμικό πλαίσιο, που αφορά στα παιδιά, πρέπει να γίνονται με ιδιαίτερη περίσκεψη, χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις και εμμονές, ανεξάρτητα από επιρροές ομάδων συμφερόντων.

Το συμφέρον του παιδιού, που αποτελεί το ύψιστο κριτήριο για την λήψη κάθε είδους απόφασης που αφορά στο παιδί, είναι μία αόριστη νομική έννοια, η οποία εξειδικεύεται σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της. Υπάρχει δηλαδή το πραγματικό συμφέρον συγκεκριμένου παιδιού, που ανατρέφεται από συγκεκριμένους γονείς. Και επειδή ακριβώς κάθε ζεύγος γονέων και κάθε παιδί είναι διαφορετικά από τα άλλα και οι συνθήκες ζωής τους δεν είναι ίδιες, δεν είναι ορθή και πρέπει να αποφεύγεται η νομοθέτηση γενικής φύσεως κριτηρίων και προτεραιοτήτων για τον προσδιορισμό του συμφέροντος του παιδιού.

Η έννοια της συνεπιμέλειας δεν είναι μονοσήμαντη. Υπάρχουν διάφορες μορφές κοινής άσκησης της επιμέλειας του παιδιού. Μπορούν να λαμβάνονται κοινές αποφάσεις για όλα τα σοβαρά θέματα του παιδιού, το οποίο θα διαμένει κυρίως με τον ένα γονέα και θα απολαμβάνει την κατά το δυνατόν ευρύτερη επικοινωνία με τον άλλο. Μπορεί να κατανέμεται η γονική μέριμνα μεταξύ των γονέων. Μπορεί το παιδί να διαμένει εναλλάξ στις κατοικίες των δύο γονέων, είτε για ίσο χρόνο, είτε για άνισο, αν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες και αυτή η λύση δεν αντίκειται στο συμφέρον του. Η συνεπιμέλεια με την τελευταία αυτή μορφή προϋποθέτει γονείς, οι οποίοι είναι διατεθειμένοι να παραμερίσουν τις διαφορές τους και να συνεργασθούν αρμονικά για την ισορροπημένη ανατροφή του παιδιού τους.

Δεν υπάρχουν ρυθμίσεις του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που δεσμεύουν την ελληνική πολιτεία να νομοθετήσει προς συγκεκριμένη κατεύθυνση, καθιερώνοντας συγκεκριμένο σύστημα επιμέλειας και επικοινωνίας. Στη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού δεν επιβάλλεται υποχρεωτική ίση χρονική κατανομή της επιμέλειας, αλλά επιδιώκεται η εξασφάλιση της συνυπευθυνότητας των γονέων για την ανατροφή του παιδιού και των προσωπικών σχέσεων και άμεσης επαφής του παιδιού με τους δύο γονείς. Η μόνη υποχρέωση της χώρας μας με βάση το διεθνές και το ενωσιακό δίκαιο είναι η κατοχύρωση στο νόμο και η διαφύλαξη στην πράξη του συμφέροντος του παιδιού και, κατά δεύτερο λόγο, της οικογενειακής ζωής των γονέων του.

Επιχειρείται να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι έχουν πραγματοποιηθεί αξιόπιστες έρευνες, που δείχνουν ότι η ίσου χρόνου εναλλασσόμενη κατοικία λειτουργεί ευνοϊκά για τα παιδιά. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν έρευνες με αντικρουόμενα πορίσματα, αυτές δε, των οποίων γίνεται επίκληση, αφορούν συνήθως περιπτώσεις, στις οποίες οι γονείς έχουν συμφωνήσει στην εναλλασσόμενη κατοικία και δεν αντιδικούν. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για έρευνες που δεν έχουν διενεργηθεί στην Ελλάδα, αλλά σε χώρες με διαφορετικές κοινωνικές συνθήκες. Εξάλλου, σύμφωνα με τις θέσεις που καταγράφει η Παιδοψυχιατρική Εταιρεία Ελλάδος σε πρόσφατη παρέμβασή της, σε διάφορες ηλικιακές φάσεις των παιδιών αυτά εμφανίζουν άγχη και άλλες δυσκολίες στη διαχείριση της εναλλασσόμενης κατοικίας.

Η προωθούμενη νομοθετική μεταβολή πρέπει να παρέχει στο δικαστήριο την ευχέρεια επιλογής όλων των δυνατών μορφών ρύθμισης της επιμέλειας του παιδιού και της επικοινωνίας με αυτό, έτσι ώστε να μπορεί να υιοθετήσει την προσφορότερη για το συμφέρον κάθε συγκεκριμένου παιδιού, χωρίς μάλιστα να δεσμεύεται από χρονικά όρια και σχετικά νόμιμα τεκμήρια.

Για την επίτευξη αυτού του σκοπού είναι επιτέλους αναγκαία η θεσμοθέτηση οικογενειακών δικαστηρίων, στα οποία ο δικαστής θα συνεπικουρείται από ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Η Εταιρία Οικογενειακού Δικαίου έχει υποβάλει από το 2014 σχέδιο νόμου με αιτιολογική έκθεση σε πέντε υπουργούς, χωρίς ανταπόκριση. Όποια νομοθετική ρύθμιση κι αν θεσπισθεί, τίποτε δεν θα αλλάξει ουσιαστικά, αν οι δίκες για την επιμέλεια και την επικοινωνία του παιδιού δεν γίνονται με τέτοια διαδικασία, η οποία θα αποκαλύπτει στο δικαστή την αληθινή προσωπικότητα του κάθε γονέα και το εύρος της καταλληλότητάς του να ασκεί την επιμέλεια.