Ποντιακή Γενοκτονία: Αγώνας για διεθνή αναγνώριση του εγκλήματος

Ο όρος «Γενοκτονία» προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις γένος και κτείνω (=φονεύω). Τόσο ο ελληνικός όσο και ο διεθνής όρος δημιουργήθηκαν επίσημα (όρος διεθνούς δικαίου) μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Με τον όρο αυτόν αποδίδονται τα μαζικά εγκλήματα που αποβλέπουν στη συστηματική, με βίαια συνήθως μέσα, επιδιωκόμενη εξόντωση μιας εθνικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας ή μέρους της. Πρόκειται για ένα πρωτογενές έγκλημα, το οποίο δεν έχει συνάρτηση με πολεμικές συγκρούσεις.

Σύμφωνα με τη Διακήρυξη του ΟΗΕ (9/12/1948), ως «Γενοκτονία» καλείται : «μια από τις ακόλουθες πράξεις που λαμβάνει χώρα με στόχο:

-την ηθελημένη καταστροφή ή τον αφανισμό ενός μέρους ή μιας ολόκληρης εθνικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας ανθρώπων
-Tην δολοφονία μελών της ομάδας αυτής.
-Την πρόκληση σοβαρών σωματικών ή ψυχολογικών τραυμάτων σε μέλη της ομάδας.
-Την ηθελημένη επέμβαση στις συνθήκες ζωής των ομάδων αυτών, με στόχο τον φυσικό αφανισμό τους.
-Την επιβολή μέτρων με στόχο τον εμποδισμό των γεννήσεων εντός της ομάδας αυτής.
-Και τέλος την βίαιη μετατόπιση παιδιών από την ομάδα αυτή σε μια άλλη ομάδα ανθρώπων».

Ο πρώτος που διατύπωσε τον όρο «Genocide» ήταν ο Πολωνός δικηγόρος Ραφαέλ Λέμκιν το 1944 στο βιβλίο του «Axis Rule in Occupied Europe», αναφερόμενος στα εγκλήματα που γίνονταν από τη Γερμανία και τους συμμάχους της στην τότε κατεχόμενη Ευρώπη. Ο Λέμκιν είχε ασχοληθεί διεξοδικά και με τις σφαγές των Αρμενιών από τις Οθωμανικές Αρχές.

Η φρίκη και ο αποτροπιασμός που προκάλεσε σε όλο τον κόσμο η συστηματικά οργανωμένη από τους ναζί βάρβαρη προσπάθεια βιολογικής εξόντωσης της εβραϊκής φυλής κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ώθησε τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ να χαρακτηρίσει επίσημα τη γενοκτονία ως έγκλημα που τιμωρείται με βάση το Διεθνές Δίκαιο. Έτσι ο όρος αυτός απετέλεσε και το κύριο κατηγορητήριο όρο στη Δίκη της Νυρεμβέργης.

Χώρες και πολιτείες που αναγνώρισαν τη Γενοκτονία

Στις 24/2/1994 η Βουλή των Ελλήνων ανακήρυξε ομόφωνα την 19η Μαΐου, ως ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου το (ν. 2193/1994). Η έκθεση που συνόδευε το σχετικό νομοσχέδιο είχε κατατεθεί από τον τότε υπουργό Εσωτερικών Άκη Τσοχατζόπουλο.

Από τότε ξεκίνησε και η παγκόσμια εκστρατεία ποντιακών φορέων για τη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Σήμερα το έγκλημα της περιόδου 1914 – 1921, αναγνωρίζεται ως Γενοκτονία από την Κύπρο (1994), την Σουηδία (2010), την Αρμενία (2015), την Ολλανδία (2015). Τις πολιτείες των ΗΠΑ : Νέα Υόρκη, Νιου Τζέρσεϊ, Κολούμπια (2002), Νότια Καρολίνα, Τζόρτζια, Πενσιλβάνια (2003) Φλόριντα, Κλίβελαντ (2005), Ρόουντ Άιλαντ (2008), Ιντιάνα (2014), Νότια Ντακότα (2015), Δυτική Βιρτζίνια (2016). Τις πολιτείες της Νότιας Αυστραλίας (2009) και της Νέας Νότιας Ουαλίας στην Αυστραλία. Επίσης το Τορόντο, μεγαλύτερη σε πληθυσμό πόλη του Καναδά και πρωτεύουσα της επαρχίας του Οντάριο (2015) καθώς και άλλες πόλεις της χώρας,

Ψηφίσματα της Γερουσίας των ΗΠΑ κάνουν αναφορά γενικά για γενοκτονία κατά Ελλήνων (2015, 2019). Επίσης, η Διεθνής Ένωση Ακαδημαϊκών για τη Μελέτη των Γενοκτονιών (IAGS, International Association of Genocide Scholars) με βαρυσήμαντο ψήφισμά της το 2007 αναγνώρισε τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, όπως και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2006.

Η τελική λύση…

Η Γενοκτονία των Ελλήνων στον Πόντο υπήρξε το αποτέλεσμα της απόφασης των Τούρκων εθνικιστών για επίλυση του εθνικού προβλήματος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τη φυσική εξαφάνιση των γηγενών εθνοτήτων. Η μοίρα αυτή απετράπη μ’ ένα εξαιρετικά οδυνηρό τρόπο. Τις γενοκτονίες των χριστιανικών λαών, Αρμενίων Ελλήνων και, Ασύρριων και την υποχρεωτική έξοδο όσων επέζησαν.

Η Γενοκτονία, χωρίζεται σε δύο φάσεις. Ξεκίνησε ουσιαστικά μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912 – 1913 από τους Νεότουρκους, εντάθηκε κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και κορυφώθηκε -πολύ πιο άγρια και απάνθρωπα- την περίοδο 1919 – 1923 υπό την καθοδήγηση του Μούσταφα Κεμάλ.

Το κλίμα τρομοκρατίας, τα εργατικά τάγματα, οι εξορίες, οι πυρπολήσεις χωριών, οι δολοφονίες, οι βιασμοί κατά του ελληνικού στοιχείου του Πόντου, οδήγησαν γρήγορα στα περιβόητα «έκτακτα δικαστήρια ανεξαρτησίας» που αφάνισαν στις κρεμάλες της Αμάσειας, όλη την ηγεσία του ποντιακού ελληνισμού, σημάνοντας την αρχή του τέλους και την εκρίζωση χιλιάδων γηγενών Ελλήνων από τις πατρογονικές τους εστίες.

Οι Έλληνες στον Πόντο ανέρχονταν σε 700.000 άτομα την παραμονή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μέχρι το τέλος του 1923 είχαν εξοντωθεί 353.000 άτομα.

Το 1923 στο πλαίσιο της Συνθήκης της Λωζάνης, πραγματοποιήθηκε ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, στην οποία περιλαμβάνονταν και οι χριστιανοί (ελληνόφωνοι ή μη) κάτοικοι του Πόντου, όπως και αυτοί της υπόλοιπης Μικράς Ασίας. Η πλειονότητα των Ποντίων προσφύγων που ήρθαν τότε στην Ελλάδα εγκαταστάθηκε στις περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης, ενώ πολλοί κατέφυγαν στην πρώην Σοβιετική Ένωση. Ωστόσο μερίδα του ποντιακού πληθυσμού, που προηγουμένως είχε αλλαξοπιστήσει και προσχωρήσει στο Ισλάμ -αναμεσά τους και οι λεγόμενοι «Κρυπτοχριστιανοί», εξαιρέθηκαν της ανταλλαγής και παρέμειναν στους τόπους τους ως Τούρκοι.