Πόσο κόβονται 600.000 συντάξεις - Σε ποιους το μεγαλύτερο «μαχαίρι»

Φτερά θα κάνουν από τους λογαριασμούς 600.000 συνταξιούχων 800 εκατ. ευρώ έως τον Δεκέμβριο του 2016, αρχής γενομένης με την απώλεια του ΕΚΑΣ, τέλος Ιουνίου, και την αλυσίδα περικοπών από τον Ιούλιο στις επικουρικές, στις συντάξεις άνω των 2000 ευρώ, στο μέρισμα και το εφάπαξ.

Ενας στους τέσσερις συνταξιούχους, δηλαδή, θα δει να μειώνεται –σε αρκετές περιπτώσεις δραματικά- το διαθέσιμο εισόδημα του, την ίδια στιγμή που αυξάνονται οι φόροι και ακριβαίνει η καθημερινή ζωή μέσω της επιβάρυνσης της έμμεσης φορολογίας. Το τελικό ποσό που θα πιστωθεί στους λογαριασμούς θα είναι ακόμα χαμηλότερο, καθώς θα παρακρατηθούν και τα αναδρομικά 1-3 μηνών σε ισόποσες δόσεις. Μέχρι το τέλος του χρόνου με την εφαρμογή του νέου Ασφαλιστικού υπολογίζεται ότι θα εξοικονομηθούν:
- 22 εκατ. ευρώ από τις νέες μειωμένες
συντάξεις που θα απονεμηθούν
- 360 εκατ. από τις μειώσεις στις επικουρικές
- 168 εκατ. ευρώ από την κατάργηση
του ΕΚΑΣ για 90.000 χαμηλοσυνταξιούχους
- 170 εκατ. ευρώ από τη μείωση του μερίσματος για 280.000 συνταξιούχους του Δημοσίου
- 30 εκατ. ευρώ από τη μείωση του εφάπαξ
- 22 εκατ. ευρώ από τη μείωση
του πλαφόν για τις υψηλές συντάξεις

- 11 εκατ. ευρώ από την περικοπή
των συντάξεων χηρείας
Η ανατροπή θα συντελεστεί με τον επανυπολογισμό καταρχήν των επικουρικών συντάξεων μέσα σε ενάμιση μήνα και, κατόπιν, των κύριων έως τον Σεπτέμβριο του 2017.

Μαχαίρι έως 350 ευρώ στις επικουρικές

Βαρύς θα πέσει ο πέλεκυς στις επικουρικές συντάξεις 250.000 συνταξιούχων μέσω του επανυπολογισμού τους με χαμηλότερο συντελεστή 0,45% κατ’ έτος, που θα αναλάβει η ΗΔΙΚΑ (πληροφοριακά συστήματα). Πολλές υψηλές συντάξεις θα κοπούν στη μέση προκειμένου να εξοικονομηθούν 360 εκατ. ευρώ, όπως επιτάσσει το μνημόνιο. Στην πιο επικίνδυνη ζώνη βρίσκονται οι δικαιούχοι επικουρικών που εισπράττουν υψηλή κύρια σύνταξη και παράλληλα η επικουρική τους υπολογίστηκε με υψηλό ποσοστό αναπλήρωσης χωρίς να έχουν καταβάλει αντίστοιχες εισφορές.

Η απώλεια θα φτάσει έως και 350 ευρώ (μείωση 40%-50%) για τις συντάξεις των τουριστικών και ναυτιλιακών πρακτόρων (αναπλήρωση 47%), εμπορικών καταστημάτων (αναπλήρωση 40%), πρατηριούχων υγρών καυσίμων κ.ά. Για παράδειγμα, συνταξιούχος του ΙΚΑ με κύρια σύνταξη 1.300 ευρώ λαμβάνει επικουρική από το Ταμείο Ναυτιλιακών Πρακτόρων (ΤΑΝΠΥ) 470 ευρώ. Από τον επόμενο μήνα η επικουρική του θα μειωθεί στα 297 ευρώ. Θα χάσει δηλαδή 173 ευρώ (-37%).

Συνταξιούχος πρατηριούχος υγρών καυσίμων με 37 χρόνια ασφαλιστικό βίο λαμβάνει από τον ΟΑΕΕ κύρια σύνταξη 1.350 ευρώ και επικουρική 550 ευρώ. Η επικουρική του θα μειωθεί στα 330 ευρώ. Θα χάσει δηλαδή 220 ευρώ (-40%).

Συνταξιούχος εμποροϋπάλληλος με 35 έτη ασφάλιση λαμβάνει από το ΙΚΑ κύρια σύνταξη 1.280 ευρώ και 450 επικουρική. Η επικουρική σύνταξή του θα μειωθεί στα 306 ευρώ. Θα χάσει δηλαδή 144 ευρώ (-32%).

Με υψηλό ποσοστό αναπλήρωσης (26%-60%) συνταξιοδοτήθηκαν και οι ασφαλισμένοι του ΙΚΑ που είχαν φτάσει την 22η ασφαλιστική κλάση. Η μείωση για αυτή την πολυπληθή κατηγορία εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει το 35%. Πάντως η μεγάλη πλειονότητα των συνταξιούχων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα με κύρια σύνταξη πάνω από 1.000 ευρώ θα υποστεί απώλειες της τάξης του 10%-15%.  Στο 10% εκτιμώνται οι μειώσεις των συνταξιούχων του Δημοσίου με πολλά χρόνια ασφάλισης (άνω των 30). Οι συνταξιούχοι του Δημοσίου με 25 χρόνια ασφάλισης παίρνουν κύρια σύνταξη περίπου 1.100 ευρώ και τη μέση επικουρική του ΤΑΕΔΥ ύψους 177 ευρώ, με αποτέλεσμα να γλιτώσουν τις μεγάλες περικοπές, καθώς δεν υπερβαίνουν το πλαφόν των 1.300 ευρώ.

Για παράδειγμα, συνταξιούχος του ΙΚΑ παίρνει κύρια σύνταξη 1.300 ευρώ και επικουρική από το ΕΤΕΑΜ 210 ευρώ, μετά τον επανυπολογισμό η επικουρική του θα μειωθεί στα 181 ευρώ. Δηλαδή θα χάσει 29 ευρώ (-13,80%).

Συνταξιούχος δημόσιος υπάλληλος με 35 χρόνια ασφάλιση παίρνει σήμερα κύρια σύνταξη 1.150 ευρώ. Η επικουρική του σύνταξη από το πρώην Αρωγής είναι 210 ευρώ. Με την αναπροσαρμογή θα παίρνει επικουρική 180 ευρώ. Δηλαδή θα υποστεί απώλεια κατά 15%.

Για τους συνταξιούχους της ΔΕΗ (ποσοστό αναπλήρωσης της κύριας σύνταξης 35%), της ΕΡΤ, του ΕΟΤ (ποσοστό αναπλήρωσης 33%), τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς (αναπλήρωση 26%) και τους δημοτικούς υπαλλήλους (ποσοστό αναπλήρωσης 30%) η μείωση θα κυμανθεί από 15% έως 25%.

Για παράδειγμα, συνταξιούχος δημοτικός υπάλληλος με πτυχίο και ασφαλιστικό βίο 30 ετών παίρνει 1.210 ευρώ κύρια σύνταξη και 225 επικουρική. Η διαφορά που έχει έναντι του πλαφόν των 1.300 ευρώ θα του στοιχίσει απώλεια εισοδήματος 34 ευρώ μηνιαίως, καθώς η επικουρική του θα μειωθεί στα 191 ευρώ (-15%).

Συνταξιούχος από τον ΟΑΠ-ΔΕΗ που έφυγε με 35 έτη ασφάλιση χωρίς όριο ηλικίας λαμβάνει κύρια σύνταξη 1.490 ευρώ καθαρά και επικουρική 365 ευρώ. Μετά την αναπροσαρμογή των συντάξεων θα πάρει επικουρική σύνταξη 298 ευρώ. Δηλαδή, θα υποστεί απώλεια κατά 19%.

Μικρότερες μειώσεις απ’ ό,τι αρχικά αναμενόταν θα υποστούν οι επικουρικές συντάξεις των συνταξιούχων τραπεζοϋπαλλήλων, οι οποίοι αποχωρούσαν έως πρόσφατα με ποσοστό αναπλήρωσης από 36% έως 116%. Ο λογαριασμός επικούρησης των συνταξιούχων της πρώην Αγροτικής δίνει επικουρική 352 ευρώ, το ΤΕΑΠΕΤΕ που περιλαμβάνει και προσυνταξιοδοτικό λογαριασμό των υπαλλήλων της Εθνικής 512 ευρώ, το ΤΑΠΤΠ (Alpha Bank) 406 ευρώ και το Ταμείο της πρώην ΕΤΒΑ 346 ευρώ.

Οπως επισημαίνει ο δικηγόρος Διονύσης Ρίζος, το υπουργείο Εργασίας έλαβε υπόψη το γεγονός ότι οι τραπεζοϋπάλληλοι κατέβαλαν στη διάρκεια του ασφαλιστικού τους βίου υψηλότερες εισφορές και προέβλεψε ότι οι συντάξεις θα επανυπολογιστούν με διαφορετικό μαθηματικό τύπο. Ετσι, η μείωση των επικουρικών για τους συνταξιούχους τραπεζοϋπαλλήλους δεν ξεπερνάει το 25%. Από τις μειώσεις διασώζονται και οι συνταξιούχοι του ΤΕΑΠΟΚΑ (ασφαλιστικά ταμεία), καθώς οι εισφορές εργοδότη και εργαζόμενου είναι 10%, έναντι 6% για τους ασφαλισμένους του ΙΚΑ.

Για παράδειγμα, συνταξιούχος τραπεζοϋπάλληλος παίρνει την κύρια σύνταξή του από το ΙΚΑ με 35ετία στην ανώτατη ασφαλιστική κλάση και την επικουρική του από επικουρικό τράπεζας. Σήμερα η κύρια σύνταξή του είναι 1.310 ευρώ καθαρά και η επικουρική 375 ευρώ καθαρά. Μετά την αναπροσαρμογή των συντάξεων θα πάρει επικουρική σύνταξη 285 ευρώ. Δηλαδή θα υποστεί απώλεια 25%.

Αλώβητοι από τη σφαγή θα βγουν, προς το παρόν, οι συνταξιούχοι που εισπράττουν αθροιστικά κύρια και επικουρική σύνταξη έως 1.300 ευρώ μικτά (1.170 καθαρά).

Το αύριο, όμως, εμφανίζεται αβέβαιο, καθώς θα επικρέμαται η απειλή της προσωπικής διαφοράς που θα προκύψει από τον επανυπολογισμό των συντάξεων και για εισοδήματα έως 1.300 ευρώ, πλαφόν που υποτίθεται ότι αποτελεί κόκκινη γραμμή. Η προσωπική διαφορά, σύμφωνα με τους παράγοντες της ασφάλισης, θα μπει στο στόχαστρο αν απαιτηθούν περαιτέρω μειώσεις επικουρικών εξαιτίας της εμφάνισης ελλειμμάτων στο Ενιαίο Επικουρικό Ταμείο.

Μάλιστα, η αντικατάσταση του όρου «επανυπολογισμός» των επικουρικών με τον όρο «ετήσια αναπροσαρμογή» στο άρθρο 6 της υπουργικής απόφασης, που έγινε κατ’ απαίτηση των δανειστών, δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι και τα μεσαία εισοδήματα θα θιγούν στο άμεσο μέλλον. Πάντως, ο μηχανισμός εξισορρόπησης ελλειμμάτων που έχει άρωμα ρήτρας μηδενικού ελλείμματος δεν επιτάσσει μειώσεις έως το τέλος του 2019. Η απόφαση προβλέπει ότι τα τυχόν ελλείμματα θα καλυφθούν από τη ρευστοποίηση των περιουσιακών στοιχείων του Ταμείου (δηλαδή θα ρευστοποιούν ομόλογα και Αμοιβαία, όπως συμβαίνει και τώρα όταν δεν επαρκεί το κονδύλι για την πληρωμή των συντάξεων). Μετά το 2021 οι επικουρικές συντάξεις θα επικαιροποιούνται ανά τριετία.

Οι μειώσεις θα γίνουν αντιληπτές με την καταβολή των συντάξεων του Αυγούστου (τέλος Ιουλίου). Ωστόσο, θα μετρήσουν αναδρομικά από την 1η Ιουνίου. Η αναδρομική παρακράτηση θα επιμεριστεί σε ισόποσες δόσεις έως τον Δεκέμβριο. Μειώσεις θα εφαρμοστούν και σε όλες τις εκκρεμείς αιτήσεις που έχουν κατατεθεί μέχρι 31/12/2014. Για αιτήσεις που έχουν κατατεθεί από την 1/1/2015 και εφεξής καθώς και για όσες κατατεθούν μετά τις 12 Μαΐου ο υπολογισμός γίνεται εξ ολοκλήρου με τον νέο τρόπο.

Ψαλίδι στο μέρισμα, στο εφάπαξ και το ΕΚΑΣ

- Αναδρομικά θα κοπούν και 280.000 μερίσματα συνταξιούχων του Δημοσίου από την 1η Σεπτεμβρίου 2016. Τα υπερβάλλοντα ποσά θα παρακρατηθούν από τις πληρωμές Σεπτεμβρίου-Δεκεμβρίου 2016.

- Το ΕΚΑΣ θα χάσουν 90.000 χαμηλοσυνταξιούχοι αναδρομικά από την 1η Ιουνίου 2016. Οι «χαμένοι» θα επιστρέψουν το επίδομα του Ιουνίου σε ισόποσες δόσεις.

- Μειωμένο κατά 12%-18% θα δουν το εφάπαξ περίπου 10.000 «τυχεροί» συνταξιούχοι του Δημοσίου που θα πάρουν κατά προτεραιότητα την παροχή έως το τέλος του χρόνου. Συνολικά σε εκκρεμότητα από την 1η Σεπτεμβρίου 2013 βρίσκονται 62.000 αιτήσεις που θα ικανοποιηθούν σταδιακά έως το τέλος του 2017.

Πώς θα επανυπολογιστούν οι κύριες συντάξεις

«Προσωπική διαφορά» που κυμαίνεται στο 20%- 25% προκύπτει, σύμφωνα με παράγοντες της ασφάλισης, από τον επανυπολογισμό των καταβαλλόμενων κύριων συντάξεων (πλην ΟΓΑ) που χορηγήθηκαν με προγενέστερες του Ν. 4387/2016 διατάξεις.

Για τον επανυπολογισμό, που θα γίνει σταδιακά έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2017, λαμβάνεται υπόψη ο συντάξιμος μισθός επί του οποίου κανονίστηκε η ήδη χορηγηθείσα σύνταξη, ο χρόνος ασφάλισης, ο συντελεστής αναπλήρωσης, η μείωση λόγω ορίου ηλικίας και τα λοιπά στοιχεία της σύνταξης που βρίσκονται καταχωρισμένα στο πληροφοριακό σύστημα.

Στις περιπτώσεις που ο συντάξιμος μισθός συνδέεται με ασφαλιστικές κατηγορίες, ή με ασφαλιστικές κλάσεις ή με τεκμαρτά ποσά, αυτός υπολογίζεται λαμβάνοντας υπόψη την τρέχουσα τιμή τους κατά την 31/5/2016.

Στις λοιπές περιπτώσεις, ο συντάξιμος μισθός λαμβάνεται σε τρέχουσες τιμές με τη χρήση των ποσοστών αναπροσαρμογής των συντάξεων που ίσχυαν πριν την εφαρμογή του Ν. 4387/2016, όλων των ετών που έχουν μεσολαβήσει από την ημερομηνία συνταξιοδότησης έως τις 31/5/2016.

Στην υπουργική απόφαση διευκρινίζεται ότι αν το καταβαλλόμενο ή το καταβλητέο ποσό κατά την ημερομηνία έναρξης του νέου ασφαλιστικού νόμου είναι «μεγαλύτερο από αυτό που προκύπτει από τον επανυπολογισμό της, το επιπλέον ποσό αποτυπώνεται στο οικείο πληροφοριακό σύστημα έως την 1.1.2018 και εξακολουθεί να καταβάλλεται στον δικαιούχο ως προσωπική διαφορά, συμψηφιζόμενο κατ’ έτος (από την 1.1.2019) και μέχρι την πλήρη εξάλειψή του, με την εκάστοτε αναπροσαρμογή των συντάξεων».