Διαβάστε το άρθρο του επικεφαλής του ΣΟΕ Στεφανάδη για τη δραχμή

«Να εξεταστεί προσεκτικά και η εναλλακτική λύση της νομισματικής υποτίμησης με συντεταγμένη επιστροφή στη δραχμή», έγραφε τον Νοέμβριο του 2011 ο νέος επικεφαλής του  Συμβουλίου Οικονομολόγων Εμπειρογνωμόνων (ΣΟΕ), αναπληρωτής καθηγητής Χριστόδουλος Στεφανάδης.

Σε άρθρο γνώμης στην Καθημερινή, στις 13/11/2011 ο κ. Στεφανάδης ανέλυε πώς θα επιτευχθεί μία λιγότερο επώδυνη εσωτερική υποτίμηση. Επί της ουσίας την εποχή εκείνη, το πρόγραμμα εσωτερικής υποτίμησης, μέσω της βίαιης μείωσης μισθών και συντάξεων, δεν είχε ολοκληρωθεί και σε μεγάλο βαθμό το άρθρο του κ. Στεφανάδη απηχούσε τη συζήτηση για το αν οι Έλληνες πρέπει να υποβληθούν σε οδυνηρές θυσίες και δραστική μείωση των εισοδημάτων τους ή η χώρα συντεταγμένα να επιστρέψει σε εθνικό νόμισμα. Πέρα από την κριτική που μπορεί να ασκήσει κανείς στον αναπληρωτη καθηγητή Στεφανάδη για τις απόψεις που είχε διατυπώσει το 2011 στην Καθημερινή, η ουσία του ζητήματος είναι ότι εν έτει 2014 που περίπου 1,5 εκατ. Έλληνες είναι άνεργοι, 1,2 εκατ. πληρώνονται με καθυστέρηση ή λαμβάνοντας κουπόνια σε είδος, και σχεδόν στο σύνολό τους οι φορολογούμενοι αδυνατούν να πληρώσουν τους φόρους τους, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) επιμένει ότι υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω εσωτερική υποτίμηση της τάξεως του 10%! Μάλιστα, τα στελέχη της ομάδας Τόμσεν, προτείνουν στην τελευταία έκθεσή τους, η οποία κοινοποιήθηκε όταν αποδεσμεύτηκε η δόσητων 3,41 δισ. ευρώ στην Ελλάδα, η νέα εσωτερική υποτίμηση να γίνει μέσω παγώματος μισθών και συντάξεων για ένα εύλογο χρονικό διάστημα στο μέλλον. 

Προτού διαβάσετε το άρθρο που είχε γράψει το 2011 ο κ. Στεφανάδης, για την εσωτερική υποτίμηση και την «εναλλακτική» επιστροφή στη δραχμή, ο νέος επικεφαλής του ΣΟΕ καλείται να εξηγήσει, εάν η παρατεινόμενη συμπίεση εισοδημάτων και συντάξεων είχε αποτελέσματα. Και πάντως, ως επικεφαλής του ΣΟΕ, δηλαδή του οργάνου εκείνου που εισηγείται και ασκεί οικονομική πολιτική, ο αναπληρωτής καθηγητής Στεφανάδης, μοιάζει περίεργο να επιχειρηματολογεί υπέρ Της εξόδου από το ενιαίο νόμισμα την ώρα που η πολιτική της κυβέρνησης, αλλά και η άποψη της αξιωματικής αντιπολίτευσης του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι η χώρα πρέπει να παραμείνει στο ευρώ.  Την ίδια ώρα, παράγοντες του οικονομικού επιτελείου που ρωτήθηκαν σχετικά, έλεγαν πως δε μπορούν να σχολιάσουν, γιατί αγνοούν το γεγονός και δεν ξέρουν πότε και με ποιο πνεύμα μπορεί να υπήρξε τέτοια δημόσια τοποθέτηση από τον αναπληρωτή καθηγητή, κ. Στεφανάδη. 

Ακολουθεί αυτούσιο το άρθρο γνώμης του κ. Στεφανάδη, όπως δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή στις 13/11/2011:

Δομικές αλλαγές και οι αυταπάτες της ανάπτυξης

Είναι προφανές σε κάθε σκεπτόμενο πολίτη ότι η ελληνική οικονομία χρειάζεται μεγάλες δομικές αλλαγές. Πρέπει να μειωθεί η διαφθορά στη δημόσια διοίκηση, να βελτιωθεί το δικαστικό σύστημα, να ανοίξουν τα κλειστά επαγγέλματα και να αυξηθεί ο ανταγωνισμός στις ολιγοπωλιακές αγορές. Τέτοιες μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητες για τη μακροχρόνια ευημερία της χώρας. Ομως, όπως δείχνει η οικονομική ιστορία, όσο και αν οι δομικές αλλαγές βοηθούν στη μακροχρόνια ανάπτυξη, συνήθως δεν συνεισφέρουν σημαντικά στην έξοδο από μία κυκλική κρίση. Είναι υπεραισιόδοξο να περιμένουμε πως η χώρα θα ανακάμψει μέσα σε αποδεκτό χρονικό διάστημα διαμέσου δομικών μεταρρυθμίσεων.

Δυστυχώς, η δομή μιας οικονομίας είναι μία μεταβλητή που συνήθως αλλάζει πολύ αργά. Τα δομικά προβλήματα και στρεβλώσεις συχνά οφείλονται σε δυσμενή ιστορικά ατυχήματα στο παρελθόν που ώθησαν την οικονομία να στραφεί σε λάθος κατεύθυνση. Επίσης, μπορεί να οφείλονται σε πολιτικοοικονομικές συμμαχίες παρασιτικών ομάδων που επέβαλαν δομές επωφελείς για τα στενά τους συμφέροντα, αλλά επιβλαβείς για το κοινωνικό σύνολο. Τέτοιες καταστάσεις αλλάζουν δύσκολα, και ακόμα και όταν αλλάξουν, φέρνουν θετικά αποτελέσματα στην πραγματική οικονομία μόνο μετά από αρκετό χρόνο.

Τι κάνει την κυβέρνηση να πιστεύει ότι οι δομικές αλλαγές μπορούν να πραγματοποιηθούν ταχύτερα στην Ελλάδα; Οτι οι αλλαγές θα ολοκληρωθούν πριν η χώρα μεταβληθεί σε κρανίου τόπο και μια ολόκληρη γενιά Ελλήνων χαθεί; Οι αγορές προφανώς δεν πιστεύουν ότι αυτό το εγχείρημα είναι ιδιαίτερα εφικτό, και γι' αυτό ποντάρουν στο ότι η ελληνική οικονομία θα είναι βαλτωμένη για αρκετό καιρό. Επίσης, ακόμα χειρότερο είναι ότι η προβολή του υπεραισιόδοξου επιχειρήματος πως η κρίση θα ξεπεραστεί διαμέσου δομικών αλλαγών μπορεί να κάνει τις αλλαγές ακόμα πιο δύσκολες. Οι απογοητευμένοι πολίτες (που δικαιολογημένα περιμένουν αποτελέσματα μέσα σε ένα αποδεκτό χρονικό διάστημα) μπορεί να σταματήσουν να υποστηρίζουν τις μεταρρυθμίσεις και να προσχωρήσουν σε λαϊκιστικά κινήματα.

Οπως τονίζουν τα πιο απλά εγχειρίδια Μακροοικονομικής, γρήγορη βραχυπρόθεσμη ανάπτυξη μπορεί να έρθει όχι με δομικές αλλαγές, αλλά με δύο άλλους τρόπους. Πρώτον, με επεκτατική δημοσιονομική πολιτική (δηλαδή με αύξηση των δημοσίων έργων και δαπανών) και δεύτερον, με υποτίμηση του κόστους ζωής (δηλαδή με μείωση των εγχώριων μισθών και τιμών) που καθιστά τα εγχώρια προϊόντα πιο ανταγωνιστικά. Στην Ελλάδα ο πρώτος τρόπος είναι προς το παρόν ανέφικτος λόγω της χρεοκοπίας του κράτους και της απροθυμίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης να συνεισφέρει, οπότε η μόνη διέξοδος για σχετικά γρήγορη ανάπτυξη είναι η υποτίμηση. Οπως εξήγησα στην «Καθημερινή» (13/11/2011, «Για μία λιγότερο επώδυνη εσωτερική υποτίμηση»), θα είναι προτιμότερο αν η κυβέρνηση μπορεί να προχωρήσει σε μία γρήγορη και αποτελεσματική εσωτερική υποτίμηση εντός της Ευρωζώνης. Αλλά αν δεν υπάρχει η δυνατότητα να εφαρμοστεί σωστά η δύσκολη και ημι-πειραματική συνταγή της εσωτερικής υποτίμησης (και εδώ ισχύει το «Γνώθι Σαυτόν»), θα ήταν φρόνιμο να εξεταστεί προσεκτικά και η εναλλακτική λύση της νομισματικής υποτίμησης με συντεταγμένη επιστροφή στη δραχμή.

Οπως δείχνουν οι πράξεις τους, οι κυβερνώντες των δύο τελευταίων χρόνων αδυνατούν να κατανοήσουν την τεράστια σημασία του εγχειρήματος μιας γρήγορης υποτίμησης. Εκτός, βέβαια, και αν η κυβέρνηση ενδιαφέρεται μόνο για τα πολύ μακροπρόθεσμα αποτελέσματα και έχει εγκαταλείψει την προσπάθεια να βοηθήσει την οικονομία σε βραχυπρόθεσμο ή μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Ομως, όπως είπε ένας από τους σημαντικότερους οικονομολόγους του 20ού αιώνα, ο John Maynard Keynes, «μακροπρόθεσμα είμαστε όλοι νεκροί».