Θάνος Παπαδόπουλος

Η ανεξαρτησία της Ελλάδας αναγνωρίστηκε με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου τον Ιανουάριο του 1830. Αλλά οι Έλληνες αγωνιστές ξεκίνησαν τους εμφύλιους πολέμους ήδη από το 1823-1825, ενώ η χώρα χρεοκόπησε ήδη από το 1827. 

Συνολικά η Ελλάδα σε λιγότερο από δύο αιώνες ιστορία κατάφερε να χρεοκοπήσει τέσσερεις (4) φορές, ενώ αυτή η ουσιαστική χρεοκοπία είναι η πέμπτη και η χειρότερη.

Τις προηγούμενες φορές η πτώχευση είχε κάποια δικαιολογία σοβαρή. Για την τελευταία (2010) πτώχευση δεν υπάρχει καμία δικαιολογία. Ήταν μια χρεοκοπία νεόπλουτων μικροαστών για χάρη των οποίων το κράτος και οι κυβερνήσεις του δανείστηκαν για ν΄ αποκτήσουν οι κομματικοί στρατοί του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ σπίτια, αυτοκίνητα, καταθέσεις και να σκορπάνε το χρήμα σαν άρχοντες στα ….σκυλάδικα. 

1) Τα Δάνεια της Ανεξαρτησίας. 
Το 1824 και το 1825 η επαναστατημένη Ελλάδα δανείστηκε από τράπεζες του Λονδίνου 2.800.000 στερλίνες με υποθήκη τις «Εθνικές γαίες». Το δάνειο ήταν ληστρικό, όπως και τα δάνεια που δόθηκαν την ίδια περίοδο στις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Οι Έλληνες εξαγόρασαν έτσι την υποστήριξη της Αγγλίας στην ανεξαρτησία της Ελλάδας. Ένα μεγάλο μέρος το δανείου το άρπαξαν οι τράπεζες και οι κερδοσκόποι του Λονδίνου, ένα μικρό μέρος το έφαγαν (μίζες) οι Έλληνες διαπραγματευτές. Το 20% του δανείου που έφτασε στην Ελλάδα χρηματοδότησε τον εμφύλιο πόλεμο και την κάθοδο των Ρουμελιωτών στην Πελοπόννησο. Το 1827 ο Ι. Καποδίστριας που είχε ήδη εκλεγεί κυβερνήτης, πριν κατέβει στην Ελλάδα, προσπάθησε να διαπραγματευτεί νέο δάνειο και ρύθμιση των παλιών δανείων, αλλά απέτυχε κι έτσι υπήρξε η πρώτη πτώχευση. 

2)

Η πτώχευση του Οθωνα (1843). 
Η έλευση της αντιβασιλείας των Βαυαρών και του Οθωνα στην Ελλάδα συνοδεύτηκε από ένα δάνειο 60 εκατομμυρίων φράγκων που εγγυούνταν οι Μεγάλες Δυνάμεις: Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία από 20 εκατ. η κάθε μία. 
Το 1833 είχαν δοθεί τα 40 εκατ. φράγκα αφού κρατήθηκαν τα τοκοχρεολύσια των προηγούμενων δανείων. Τα υπόλοιπα χρησιμοποιήθηκαν για την πληρωμή των μισθών των 5.000 Γερμανών αξιωματικών και στρατιωτών, αλλά και της γραφειοκρατίας του κράτους και τα έξοδα της Αυλής και των Ανακτόρων, της Φάλαγγας των διακεκριμένων κλπ. 
Το 1843 ο Οθων ζήτησε τα υπόλοιπα 20 εκατ. φράγκα αλλά οι Μεγάλες Δυνάμεις αρνήθηκαν. Έτσι συνέβη η δεύτερη χρεοκοπία και επιβλήθηκε ένας πρωτόγονος διεθνής οικονομικός έλεγχος που επέβαλε περικοπές δαπανών και μισθών και στον οποίο εκχωρήθηκαν όλοι οι εθνικοί πόροι για την εξυπηρέτηση των δανείων. Αποτέλεσμα όλης αυτής της αναταραχής ήταν η εξέγερση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 για τη θέσπιση Συντάγματος. Το Σύνταγμα ψηφίστηκε από την εθνοσυνέλευση της Αθήνας τον Μάρτιο του 1844. 

3) Η πτώχευση του 1893. 
Οι κυβερνήσεις Χαρίλαου Τρικούπη δανείστηκαν από το εξωτερικό 630 εκατ. δραχμές για να προωθήσουν τον εκσυγχρονισμό της Ελλάδας: Διάνοιξη Διώρυγας Κορίνθου, αποξήρανση Κωπαΐδας, δημιουργία σιδηροδρόμων, κατασκευή οδικού δικτύου 2.600 χιλιομέτρων, γεφυρών, λιμανιών, κλπ. Ενίσχυσε την παραγωγική και οικονομική κατάσταση της χώρας κι ανασυγκρότησε τον στρατό και τον στόλο ώστε να είναι ετοιμοπόλεμοι, εν αναμονή εξελίξεων. 
Η παράταση της οικονομικής κρίσης στην Ευρώπη και η σταφιφική κρίση στην Ελλάδα έριξαν έξω τα οικονομικά του κράτους που πλήρωνε το 40% του προϋπολογισμού για τόκους. Το 1892 ο Χ. Τρικούπης επανήλθε στην κυβέρνηση με ένα πρόγραμμα περικοπής δημοσίων δαπανών και λιτότητας, ενώ ταυτόχρονα άρχισε διαπραγματεύσεις με τους δανειστές για τη ρύθμιση του χρέους. Ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ αρνήθηκε να υπογράψει το Βασιλικό Διάταγμα και η χώρα οδηγήθηκε στη χρεοκοπία. Ο διάδοχος Κωνσταντίνος μάλιστα μπήκε επικεφαλής διαδήλωσης κατά του Τρικούπη στο Πεδίον του Άρεως και ο πρωθυπουργός παραιτήθηκε. Ο βλακώδης πόλεμος της Εθνικής Εταιρείας το 1897 έφερε τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο (ΔΟΕ) το 1898, επειδή δανειστήκαμε 170 εκατ. χρυσά φράγκα για να πάρουμε πίσω τη Θεσσαλία. 

4) Η χρεοκοπία του 1932. 
Με την επάνοδό του στην κυβέρνηση το 1928 ο Ελευθέριος Βενιζέλος κατάρτισε ένα ιδιαίτερα φιλόδοξο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων για να βάλει την Ελλάδα σε αναπτυξιακή τροχιά και να αποκαταστήσει 1,2-1,3 εκατομμύρια πρόσφυγες (στέγη, εργασία, υποδομές κλπ). Το εξωτερικό χρέος της χώρας αυξήθηκε από 27,8 δισ. δραχμές το 1928 σε 32,7 δις. δραχμές το 1932. Η μεγάλη διεθνής οικονομική κρίση που ξεκίνησε από την Αμερική το 1929, η μείωση των εξαγωγών κάποιων γεωργικών προϊόντων, η μείωση των εμβασμάτων από Αμερική κλπ. έφεραν την πτώχευση της Ελλάδας τον Απρίλιο του 1932. Τον επόμενο μήνα παραιτήθηκε από πρωθυπουργός ο Ελευθέριος Βενιζέλος κι αποχώρησε στο Παρίσι. 

Στις ρυθμίσεις που έγιναν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με το σχέδιο Μάρσαλ κλπ., το Ελληνικό Δημόσιο Χρέος διαγράφηκε κατά 93%. Το υπόλοιπο 7% εξοφλήθηκε από τις κυβερνήσεις Κωνσταντίνου Καραμανλή και Γεωργίου Παπανδρέου. 

Το 1967 που ανέλαβε η χούντα με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου το δημόσιο χρέος ήταν 31,2 δισ. δραχμές και το 1974 παρέδωσε δημόσιο χρέος 114 δισ. δραχμές.

Τα τελευταία χρόνια η χούντα δεν μπορούσε να δανειστεί εύκολα κι αναγκάστηκε να  βάζει την Τράπεζα της Ελλάδος, τη ΔΕΗ, τον ΟΤΕ, να δανείζονται  για λογαριασμό της. Συμπέρασμα: η χούντα πενταπλασίασε το Δημόσιο Χρέος μέσα σε 7 χρόνια και 4 μήνες. 

Όπως γίνεται φανερό, οι τέσσερεις πτωχεύσεις του ελληνικού κράτους έγιναν για σπουδαίους εθνικούς και άλλους λόγους. Τα Δάνεια του Αγώνα έγιναν και για να μπει η Αγγλία στο παιχνίδι της Ανεξαρτησίας της Ελλάδας και χρησιμοποιήθηκαν στους εμφύλιους πολέμους. Τα δάνεια του Οθωνα έγιναν για να συγκροτηθεί όπως-όπως το ελληνικό βασίλειο. Τα δάνεια του Χ. Τρικούπη έγιναν για να μετατρέψουν την Ελλάδα σε ευρωπαϊκό κράτος και να την αναπτύξουν. Τα δάνεια του Ελ. Βενιζέλου έγιναν για να αποκατασταθούν οι πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής και ν΄ αναπτυχθεί η χώρα. Μόνο τα δάνεια της χούντας δεν έχουν δικαιολογία…. 

Υστερόγραφο: Να τι πάθαμε, κ. Ξυδάκη, με τη δραχμή: Τέσσερεις πτωχεύσεις πάθαμε με τη δραχμή και τα γρόσια! 
Στο επόμενο: «Η πέμπτη χρεοκοπία ήταν η χειρότερη από όλες»  
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
*Ο Θάνος Παπαδόπουλος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας