Πάνος Λουκάκος

Είχαν μόλις προηγηθεί οι τραγελαφικές βαρουφάκειες διαπραγματεύσεις με τους δανειστές, το κλείσιμο των τραπεζών, τα capital controls, το ανεκδιήγητο δημοψήφισμα, η επιβολή του σκληρότερου και πιθανώς αχρείαστου τρίτου «αριστερού» μνημονίου, αλλά και η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ με την αποχώρηση μεγάλου αριθμού βουλευτών και στελεχών του που συγκρότησαν τη Λαϊκή Ενότητα με επικεφαλής τον Π. Λαφαζάνη. Μέσα σε αυτό το κλίμα άνοιξαν οι κάλπες της 20ής Σεπτεμβρίου του 2015 για τις δεύτερες βουλευτικές εκλογές μέσα σε εννέα μήνες. Ο ΣΥΡΙΖΑ συγκέντρωσε 35,46%, η Νέα Δημοκρατία 28,10% και το ΠΑΣΟΚ 6,28%.

Συγκρινόμενα τα αποτελέσματα αυτά με εκείνα του Ιανουαρίου του 2015 δείχνουν ότι το κόστος που είχαν καταβάλει ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλ. Τσίπρας προσωπικά για όλη την προηγηθείσα περιπέτεια κινήθηκε κάτω από μία ποσοστιαία μονάδα, παρά τις τρεις μονάδες που είχε κόψει η Λαϊκή Ενότητα από τον πυρήνα του. Η Νέα Δημοκρατία είχε κερδίσει μόλις μισή ποσοστιαία μονάδα. Ετσι ο Αλ. Τσίπρας έγινε ο πρώτος πρωθυπουργός που υπέγραψε μνημόνιο και επανεκλέχθηκε. Οι δύο προηγούμενοι (Παπανδρέου και Σαμαράς) αποτελούσαν ήδη παρελθόν.

Επρόκειτο για πολιτικό φαινόμενο μιας περίεργης εκλογικής συμπεριφοράς. Οσοι είχαν ψηφίσει τον ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο, τον είχαν ακολουθήσει και τον Σεπτέμβριο, παρ’ όλα τα ενδιάμεσα γεγονότα, και του είχαν δώσει νέα νίκη και στις δεύτερες εκλογές. Προφανώς το βασικό κριτήριο που εξακολουθούσε να επικρατεί μεταξύ τους ήταν η ελπίδα ότι ο Τσίπρας θα τα κατάφερνε. Οτι θα ξεγλιστρούσε από τις δεσμεύσεις που είχε αναγκαστεί να λάβει, ότι θα έσκιζε τελικά τα μνημόνια. Προφανώς είχαν παραβλέψει το γεγονός ότι ο Αλ. Τσίπρας είχε μια εξαιρετική ικανότητα να μεταλλάσσεται ανάλογα με τις συνθήκες και τους συνομιλητές του. Οπως είχε κάνει το «Οχι» «Ναι», τώρα ο ακραία αντιμνημονιακός Τσίπρας θα γινόταν ο συνεπέστερος μνημονιακός της δεκαετίας της κρίσης.

Ετσι η κυβέρνησή του κατέθετε στη Βουλή από τα τέλη του 2015 έως τον Μάιο του 2017 με τη διαδικασία του επείγοντος διαδοχικά πολυνομοσχέδια με τα προαπαιτούμενα, κατ’ εφαρμογήν των μνημονιακών συμφωνιών. Δικαίως όλα αυτά τα πακέτα νέων σκληρών μέτρων χαρακτηρίστηκαν ένα τέταρτο μνημόνιο. Η κυβέρνηση Τσίπρα ήταν αυτή που τελικά έκανε το μεγαλύτερο μέρος της «βρόμικης δουλειάς» και εφάρμοσε συνεπέστερα από κάθε άλλη του παρελθόντος αυτά που είχαν συμφωνηθεί με τους δανειστές, τόσο εις ό,τι αφορά τα δημοσιονομικά μέτρα όσο και τις διαρθρωτικές αλλαγές. Η «αριστεροακροδεξιά» συγκυβέρνηση Τσίπρα - Καμμένου είχε περάσει με την οριακή αλλά συμπαγή πλειοψηφία της νόμους που μια κεντροδεξιά κυβέρνηση δεν θα μπορούσε ούτε καν να διανοηθεί να ψηφίσει. Ο πρωθυπουργός είχε ξεχάσει τους «μερκελιστές» και τους «γερμανοτσολιάδες» και είχε γίνει πλέον το «καλό παιδί» του ευρωπαϊκού διευθυντηρίου, παράδειγμα προς μίμηση και όχι προς αποφυγή, όπως ήταν κατά το αντιμνημονιακό του παρελθόν. Τον επαινούσαν και τον θαύμαζαν για το γεγονός ότι είχε περάσει από τη Βουλή 7.500 σελίδες μνημονιακών ρυθμίσεων χωρίς να ανοίξει μύτη. Και αναγνώριζαν ότι υπό τις συνθήκες της εποχής εκείνης πολύ δύσκολα άλλος θα μπορούσε να το πετύχει.

Ετσι, στις 2 Μαρτίου του 2018 ολοκληρώθηκε η τρίτη αξιολόγηση και στις 21 Αυγούστου της ίδιας χρονιάς ο Αλ. Τσίπρας ανακοίνωσε την τυπική στην πραγματικότητα -διότι οι περισσότερες από τις ρυθμίσεις τους ισχύουν ακόμη και σήμερα- έξοδο της χώρας από τα μνημόνια. Και ο αντιμνημονιακότερος των αντιμνημονιακών πολιτικός αρχηγός καταγράφηκε στην ιστορία της κρίσης ως ο συνεπέστερος εφαρμοστής των μνημονίων.

Οι σκελετοί που κρύβουν στις ντουλάπες τους ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλ. Τσίπρας δεν περιορίζονται, πάντως, αποκλειστικά στην αρχικά δημαγωγική αντιμνημονιακή πολιτική τους και κατόπιν, έως τον Ιούλιο του 2015, στην πλήρως ανερμάτιστη διαχείριση της χρεοκοπίας εντός και εκτός Ελλάδας. Περιλαμβάνουν και πολλά άλλα γεγονότα, μεταξύ των οποίων τη σκευωρία της Novartis, που είχε ως στόχο να παραπεμφθούν σε δίκες πρώην πρωθυπουργοί και υπουργοί οι οποίοι δεν είχαν καμία σχέση με το συγκεκριμένο σκάνδαλο. Για τη σκευωρία αυτή καταδικάστηκε από το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο ο κατηγορηθείς ως συντονιστής της πρώην υπουργός Δικαιοσύνης Δημήτρης Παπαγγελόπουλος. Περιλαμβάνουν ακόμη το ανεκδιήγητο φιάσκο των τηλεοπτικών αδειών, εμπνεύσεως Νίκου Παππά, ο οποίος ζητούσε δανεικά από εφοπλιστές για να στήσει κανάλι του ΣΥΡΙΖΑ ο Καλογρίτσας. Καταδικάστηκε και αυτός για παράβαση καθήκοντος από το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο με 13 - 0 μάλιστα. Και πολλά πολλά άλλα. Βεβαίως δε, όλα αυτά δεν ήταν δυνατό να έχουν γίνει ερήμην και εν αγνοία του ιδίου του πρωθυπουργού.

Αυτά είναι τα μεγάλα εμπόδια στα οποία προσκρούει το επιχειρούμενο rebranding Τσίπρα. Θα είναι πολύ δύσκολο να δώσει πειστικές απαντήσεις για πολλές από τις πράξεις και τις παραλείψεις του στο υπό έκδοση βιβλίο του. Και ακόμη δυσκολότερο να συγκροτήσει έναν νέο πολιτικό φορέα και να παρουσιάσει μια νέα αξιόπιστη πολιτική πλατφόρμα με αυτό το πρόσφατο παρελθόν που τον ακολουθεί, χωρίς μάλιστα να έχει κάνει ποτέ ουσιαστική αυτοκριτική.