Παντελής Καψής

Υποθέτω λοιπόν ότι θα έχουν και ένα μεγάλο δίλημμα: να δημιουργήσουν τις απαραίτητες υποδομές προκειμένου να στείλουν τα F-35 που έχουν στη διάθεση τους ή όχι;

Ο λόγος είναι απλός. Τα συγκεκριμένα αεροπλάνα, όπως και τα περισσότερα εξελιγμένα οπλικά συστήματα, εξαρτώνται απολύτως από τις ΗΠΑ όχι μόνο για τα ανταλλακτικά και την συντήρηση αλλά και για τα συστήματα software με τις συνεχείς ανανεώσεις τους. Χωρίς αυτά παύουν να είναι λειτουργικά. Εν είδει αστικού μύθου μάλιστα υπάρχει η θεωρία ότι οι ΗΠΑ έχουν στη διάθεση τους «διακόπτες» με τους οποίους μπορούν να ακυρώνουν αυτά τα συστήματα ανά πάσα στιγμή. Στην πραγματικότητα δεν τους χρειάζονται. Αν σταματήσουν να παρέχουν τις υπηρεσίες υποστήριξης τότε αν όχι αμέσως, πάντως πολύ γρήγορα, τα συγκεκριμένα όπλα αχρηστεύονται. Αυτό ακριβώς συνέβη στο Αφγανιστάν όπου μέσα σε λίγες εβδομάδες τα μισά κυβερνητικά αεροσκάφη καθηλώθηκαν στο έδαφος.

Η σημασία για την Ευρώπη και αν θέλετε περισσότερο για την Ελλάδα, είναι προφανής. Χωρίς τη συνεχή υποστήριξη των ΗΠΑ οι αμυντικές δυνατότητες της χώρας περιορίζονται δραστικά. Τα αναβαθμισμένα F-16 θα κινδυνεύουν να γίνουν πανάκριβα τουριστικά αεροπλανάκια. Γεγονός που από μόνο του θα ήταν αρκετό για να εξηγήσει γιατί ο Μητσοτάκης σε κάθε δήλωση του υπέρ των πρωτοβουλιών για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας δεν παραλείπει να τονίζει και τη σημασία της διατήρησης των στενών σχέσεων με τις ΗΠΑ.

Το πώς θα μπορέσει να διαχειριστεί η χώρα αυτή τη διπλή σχέση είναι χωρίς αμφιβολία ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής το επόμενο διάστημα. Γίνεται μάλιστα ακόμα πιο σύνθετο από το γεγονός ότι στην Ευρώπη οι περισσότερες χώρες θεωρούν εξαιρετικά σημαντική τη συμμετοχή της Τουρκίας τόσο στο Ουκρανικό όσο και γενικότερα στις προσπάθειες για την αμυντική ενηλικίωση της ηπείρου.

Οι λόγοι είναι προφανείς. Η Τουρκία έχει τον μεγαλύτερο στρατό, είναι έτοιμη αν χρειαστεί να βάλει στρατιώτες στο έδαφος, έχει σχέσεις και επιρροή σε βασικούς παράγοντες στην περιοχή και βέβαια έχει μια εξαιρετικά αναπτυγμένη αμυντική βιομηχανία. Πρόκειται για πλεονεκτήματα τα οποία η Ελλάδα δεν μπορεί να ανταγωνιστεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη σύσκεψη για το Ουκρανικό που συγκάλεσε ο Βρετανός πρωθυπουργός στο Λονδίνο, προσκλήθηκε η Τουρκία και όχι η Ελλάδα.

Στο εσωτερικό της Ευρώπης τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. Για την ώρα η συμφωνία για τις αμυντικές δαπάνες έχει παγώσει εξ αιτίας της διαφωνίας της Γαλλίας με την Γερμανία για το αν τα ποσά αυτά θα πάνε αποκλειστικά για παραγγελίες από χώρες της Ένωσης ή αν θα μπορεί να αγοραστούν όπλα και από τρίτες χώρες- λέγε με Τουρκία.

Κανείς ωστόσο δεν αμφισβητεί ότι με κάποιο τρόπο η Τουρκία θα πρέπει να μετάσχει στη συμμαχία των «προθύμων» απέναντι στη Ρωσία. Όσο για την ίδια την Τουρκία θεωρεί ότι η συγκυρία είναι ευνοϊκή για να προωθήσει το αίτημα της για ένταξη στην Ένωση. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο Ερντογάν, ελπίζει ότι θα αναθερμανθούν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις και πρόσθεσε πως η πλήρης ένταξη παραμένει ο στόχος της χώρας του.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάτι τέτοιο είναι ακόμα εξαιρετικά πρόωρο. Άλλωστε βρισκόμαστε στην αρχή των συζητήσεων τόσο για την επίτευξη ανακωχής στο Ουκρανικό όσο και για την ευρωπαϊκή άμυνα. Από την άλλη πλευρά η εκλογή Τραμπ και η αλλοπρόσαλλη πολιτική του λειτουργούν σαν επιταχυντές. Μέσα στο επόμενο διάστημα δεν αποκλείεται να βρεθούμε μπροστά σε εκπλήξεις σε πολλαπλά μέτωπα. Είμαστε έτοιμοι να τις αντιμετωπίσουμε;

Για την ώρα επικρατεί μάλλον αμηχανία. Δεν υπήρξε η παραμικρή εξήγηση για παράδειγμα για τον αποκλεισμό μας από μια σειρά τραπέζια για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, όχι μόνο στο Λονδίνο αλλά και στο Μόναχο όπως και στο Παρίσι, στην πρώτη σύσκεψη που συγκάλεσε ο Μακρόν. Αμηχανία η οποία θα γίνει μεγαλύτερη αν αύριο κάποιες μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες ανακοινώσουν αμυντικές συμφωνίες με την Άγκυρα-ήδη η Τουρκία έχει συνεργασίες για κοινά προγράμματα με Ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανίες. Ή αν οι Αμερικανοί μας προτείνουν συνεκμετάλλευση μαζί με την Τουρκία για το φυσικό αέριο, όπως θεωρούν πιθανό ορισμένοι αναλυτές. Από την άλλη θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι η αμηχανία είναι δικαιολογημένη. Δεν προκάναμε, όπως θα έλεγε και ο Χαρίλαος Φλωράκης, ασχολιόμαστε με σοβαρότερα πράγματα. Κοτζάμ πρόταση δυσπιστίας είχαμε να διαχειριστούμε!