Νίκος Φελέκης

Χρόνια τώρα, από την εποχή των μνημονίων, αρκετοί πολιτικοί και περισσότεροι δημοσιολογούντες ομιλούν για Νέα Μεταπολίτευση. Τελικά, έστω και με μπόλικη καθυστέρηση, δικαιώνονται, αφού στις ερχόμενες εκλογές, όταν αυτές γίνουν, το πιθανότερο είναι οι κάλπες να μην αναδείξουν κυβέρνηση επειδή, όπως εύστοχα παρατήρησε προ ημερών ο Ευάγγελος Βενιζέλος, «η χώρα έχει καταστεί μη διακυβερνήσιμη». Και δεν είναι μόνο ο Βενιζέλος, αλλά και το σύνολο των δημοσκόπων που το υποστηρίζει. Ολες οι μετρήσεις τους δείχνουν ότι με τα σημερινά δεδομένα δεν υπάρχει αυτοδυναμία, ενώ είναι και εξαιρετικά δύσκολο να προκύψει συνεργατική κυβέρνηση καθώς η κατακερματισμένη -σε πολλά μικρά και μικρομεσαία κόμματα- αντιπολίτευση θυμίζει Βαβέλ.

Και το πρόβλημα δεν είναι η αδυναμία συνεννόησης, αλλά το γεγονός ότι σχεδόν όλοι έχουν αποδεχθεί ότι οι επόμενες εκλογές θα γίνουν για να προετοιμάσουν τις μεθεπόμενες και όχι για να βγει κυβέρνηση. Θα γίνουν για να μετρήσει το κάθε κόμμα την απήχησή του. Θα γίνουν για να δούμε αν οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν όντως τη δύναμη των κομμάτων στην κοινωνία ή είναι μέθοδοι χειραγώγησης του πολιτικού και κυβερνητικού παιχνιδιού, όπως διατείνονται όσοι δεν είναι ευχαριστημένοι από τα αποτελέσματα των σφυγμομετρήσεων της κοινής γνώμης. Θα γίνουν για να μάθουμε όχι το πρώτο, αλλά το δεύτερο κόμμα. Δεν θα ήταν υπερβολή εάν λέγαμε πως οι εκλογές θα γίνουν για την αξιωματική αντιπολίτευση και όχι για το γκουβέρνο.

Τα «αν» της κάλπης

Θα είναι όντως το ΠΑΣΟΚ του Νίκου Ανδρουλάκη δεύτερο κόμμα; Μήπως το «καβαλήσει» ο Αλέξης Τσίπρας αν φτιάξει, όπερ και το πιθανότερο, δικό του κόμμα; Μήπως κάνει την έκπληξη η Μαρία Καρυστιανού εάν δημιουργήσει, όπως μετ’ επιτάσεως λέγεται, το «Οξυγόνο», το δικό της κόμμα; Μήπως, εάν δεν φτιάξει τελικά κόμμα ο Αντώνης Σαμαράς, κερδισμένος θα είναι ο Κυριάκος Βελόπουλος, το κόμμα του οποίου, η Ελληνική Λύση, φλερτάρει με διψήφιο ποσοστό; Μήπως, παρά τη δημοσκοπική συρρίκνωση των ποσοστών της, θα έχει τύχη η Ζωή Κωνσταντοπούλου, αφού το κόμμα της, η Πλεύση Ελευθερίας, κάποια στιγμή είχε εκτοξευτεί μέχρι και στο 16%, και ο θυμός των πολιτών καθώς και ο λαϊκισμός, από τα οποία τροφοδοτείται, δεν φαίνεται να υποχωρούν;

Σε κάθε περίπτωση και σε συνάρτηση με τις εξελίξεις, δεν πρέπει να αποκλείσουμε την πιθανότητα ακόμη και πέντε κόμματα να διεκδικήσουν τη δεύτερη θέση, καθώς με τα σημερινά δεδομένα όλοι συμφωνούν ότι πρώτο κόμμα θα είναι η Ν.Δ. Τα δύο ερωτηματικά που υπάρχουν είναι: α) Ποιο θα είναι το ποσοστό της; Θα είναι στην περιοχή του 30% που δείχνουν οι «αναγωγές» των περισσότερων δημοσκόπων ή μπορεί να πέσει και κάτω από το 25%, όπως φαίνεται στην «ψήφο επί των εγκύρων», και να μην πάρει το μπόνους των εδρών; Και β) ποια θα είναι η διαφορά από το δεύτερο κόμμα; Θα είναι διψήφια και ενδεχομένως να έχουμε ακόμη και νταμπλ σκορ αν στην περιοχή του 11%-13% βρεθούν τρία ίσως και τέσσερα κόμματα; Η διαφορά του πρώτου κόμματος από το δεύτερο ίσως αποδειχθεί καθοριστική για το κυβερνητικό παιχνίδι και τις πιθανές συνεργασίες που θα μπορούσαν να υπάρξουν όχι μόνο στην πληθυντική Κεντροαριστερά, αλλά και στη λεγόμενη «δεξιά πολυκατοικία». Ας δούμε όμως συγκεκριμένα τα σημερινά δεδομένα επί τη βάσει των οποίων γίνονται οι πολιτικές αναλύσεις, οι δημοσκοπικές προβλέψεις και οι κυβερνητικές πιθανολογήσεις.

Οι πιθανότητες

Στις κάλπες της 7ης Μαρτίου 2027, που είναι και η πιθανότερη ημερομηνία των εκλογών -τουλάχιστον αυτή την ημερομηνία λέγεται πως έχει κυκλώσει στην ατζέντα του ο Κυριάκος Μητσοτάκης- η Ν.Δ. εκτός συγκλονιστικού απροόπτου θα αναδειχθεί και πάλι πρώτο κόμμα. Από το ποσοστό που θα λάβει ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα εξαρτηθεί αν η χώρα πραγματικά -και όχι ως πρόβλεψη Βενιζέλου- έχει καταστεί μη διακυβερνήσιμη. Και ο λόγος είναι απλός: αν το πρώτο κόμμα λάβει όντως κάτω από το 25% -όπως η «ψήφος επί των εγκύρων» και όχι «με αναγωγή» δείχνει- τότε όντως το πολιτικό σύστημα θα χρειαστεί να αλλάξει πίστα. Η Νέα Μεταπολίτευση θα έχει συντελεστεί, καθώς το πιθανότερο είναι να μην αρκεί ούτε η συνεργασία τριών κομμάτων για να σχηματιστεί κυβερνητική πλειοψηφία στη Βουλή. Ακόμη όμως και αν σχηματιζόταν, θα είχαμε, με τις σημερινές διακηρύξεις των κομμάτων, μια κυβέρνηση-κουρελού που γρήγορα θα κατέρρεε και η ακυβερνησία, σε συνδυασμό με τη θεσμική παραλυσία, θα οδηγούσε ενδεχομένως και σε εθνική κρίση, όπως, προ ημερών, προέβλεψε ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής.

Σε σημαντικό βαθμό το ποσοστό που θα λάβει η Ν.Δ. του Κυριάκου Μητσοτάκη θα εξαρτηθεί και από το αν θα κάνει ή όχι κόμμα ο Αντώνης Σαμαράς. Ο πρώην πρωθυπουργός τις επόμενες ημέρες «θα βγάλει από μέσα του» όλα όσα πιστεύει. Πιθανώς θα επιλέξει τα social media, και όχι τα παραδοσιακά Μέσα Ενημέρωσης (εφημερίδα, ραδιόφωνο, τηλεόραση), για να επικοινωνήσει τις θέσεις του. Οχι μόνο για τα λεγόμενα «εθνικά θέματα», αλλά για το σύνολο των προβλημάτων της κοινωνίας. Θα είναι, όπως λένε οι πληροφορίες, μια «κατάθεση ψυχής» και όχι η εξαγγελία νέου κόμματος. Αυτή θα συνεχίσει να επικρέμαται ως απειλή αφού ο πρώην πρωθυπουργός φαίνεται να έχει επιλέξει ως τακτική τη διαχείριση της φήμης και όχι το ίδιο το γεγονός, δηλαδή την ίδρυση κόμματος. Επιπροσθέτως, σύμφωνα με τα λεγόμενα συνομιλητών του, αναμένει κι άλλες αρνητικές εξελίξεις για την κυβέρνηση, όχι μόνο από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, αλλά και για υποθέσεις που είτε διερευνώνται από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, είτε σχετίζονται με τα Ελληνοτουρκικά, είτε αφορούν θεσμικές δυσπλασίες, στις οποίες αναφέρθηκε προσφάτως και ο έτερος Καππαδόκης, ο Κώστας Καραμανλής. Σημειώνουμε ότι οι παρεμβάσεις των δύο πρώην πρωθυπουργών εξ αντικειμένου ευνοούν έναν τρίτο πρώην, τον Αλέξη Τσίπρα, καθώς οι διαπιστώσεις που κατά καιρούς κάνει για τον Μητσοτάκη και την κυβέρνησή του, με τελευταία τη συνέντευξή του στην «Εφ.Συν.», δίνουν την εντύπωση ότι δεν είναι αποτέλεσμα προσωπικής εμπάθειας για τον άνθρωπο που τον κέρδισε σε τρεις βουλευτικές αναμετρήσεις, ούτε προέρχονται από ιδεολογικοπολιτικές εμμονές αφού δεν είναι ο μόνος που καταχεριάζει τον Κυριάκο. Βεβαίως, τον Τσίπρα τον ενδιαφέρει πρωτίστως ο Νίκος Ανδρουλάκης και δευτερευόντως ο Μητσοτάκης, αφού στόχος με το υπό ίδρυση (;) κόμμα του είναι η δεύτερη θέση και η επικράτησή του στην πληθυντική Κεντροαριστερά.

Η περίμετρος

Οι δημοσκοπήσεις πάντως δεν είναι ιδιαίτερα καλές γι’ αυτόν. Του δίνουν ένα σίγουρο ποσοστό της τάξης του 8%-9%, που με την αναγωγή μπορεί να πάει στο 12%-13% και με περίμετρο το 20%-22%. Βεβαίως, η λεγόμενη «περίμετρος» είναι ένα δημοσκοπικό κατασκεύασμα που ουδόλως ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Για να καταλάβουμε την αξιοπιστία της, αρκεί να αναφέρουμε ότι το ΠΑΣΟΚ έχει περίμετρο 45%, ενώ η Νέα Αριστερά, όταν εμφανίστηκε, είχε περίμετρο 16%. Από το 45% που θα μπορούσαν δυνητικά να ψηφίσουν το ΠΑΣΟΚ, το κόμμα του Νίκου Ανδρουλάκη στις εκλογές του 2023 έλαβε μόλις 11,84% και στις ευρωεκλογές του 2024 ανέβηκε στο 12,79%. Η δε Νέα Αριστερά δεν κατάφερε στις ευρωεκλογές να πιάσει το όριο του 3%, ενώ δημοσκοπικά κινείται στην περιοχή του 2%.

Το «κόμμα Τσίπρα» θα ενταφιάσει εκλογικά τον ΣΥΡΙΖΑ και τη Νέα Αριστερά, αλλά τα ποσοστά που πιθανολογείται ότι θα πάρει από το ΠΑΣΟΚ και τα κόμματα της Ζωής Κωνσταντοπούλου, του Γιάνη Βαρουφάκη και του Stefanos Κασσελάκη είναι μικρά και οπωσδήποτε δεν είναι αρκετά για να φέρουν τον Αλέξη στην περιοχή του 20% ώστε να θεωρηθεί ευθεία απειλή στην κυριαρχία Μητσοτάκη. Αντίθετα, δημοσκόποι και αναλογιστές δίνουν μεγαλύτερο ποσοστό σε πιθανό «κόμμα Καρυστιανού». Ορισμένοι εξ αυτών υποστηρίζουν πως δεν θα λάβει 25%, όπως έδειξαν κάποιες μετρήσεις, όμως δεν αποκλείουν να ξεπεράσει το ΠΑΣΟΚ και το «κόμμα Τσίπρα» και να βρεθεί στη δεύτερη θέση εάν λάβει ποσοστό μεγαλύτερο του 15%. Αν η Μαρία Καρυστιανού, παρά τα όσα φημολογούνται, δεν φτιάξει κόμμα, ευνοημένη, όπως προαναφέραμε, θα είναι μάλλον η Κωνσταντοπούλου ειδικά αν η «μάνα των Τεμπών» δείξει με κάποιον τρόπο την προτίμησή της στη Ζωή. Στην περίπτωση αυτή θα καταφέρει να ισοφαρίσει τις απώλειες, ακόμη και αυτές που θα έχει από το «κόμμα Τσίπρα», και θα δώσει μάχη για να βρεθεί πάνω από τον Βελόπουλο, που επίσης τροφοδοτείται από τον θυμό των ψηφοφόρων και τον λαϊκισμό. Ακόμη κι αν δεν το καταφέρει, καθιερώνεται ως κοινοβουλευτική δύναμη που μπορεί να επηρεάσει το πολιτικό και κυβερνητικό παιχνίδι εάν έχει 15-20 βουλευτές.

Κατά έναν περίεργο τρόπο οι ερχόμενες εκλογές θα είναι οι εκλογές του «αν». Και οι εκλογές για τη δεύτερη θέση. Το αποτέλεσμα θα το καθορίσουν οι δύο πρώην πρωθυπουργοί και η Μαρία Καρυστιανού αν φτιάξουν δικά τους κόμματα. Αν φτιάξει κόμμα ο Σαμαράς, εκτός από τον Μητσοτάκη, θα πληγωθεί σοβαρά και ο Βελόπουλος, ο οποίος δεν θα καταφέρει να φτάσει στο 13%-14%, που δήλωσε ότι είναι ο στόχος του, αλλά και η Λατινοπούλου, η οποία στις τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνει να πιάνει το όριο του 3% και μετά την Ευρωβουλή το κόμμα της, η Φωνή Λογικής, να έχει εκπροσώπηση και στο Εθνικό Κοινοβούλιο. Σίγουρα η πολιτική τράπουλα θα ανακατευτεί, ενώ μπορεί να τεθεί εν αμφιβόλω ακόμη και το όριο του 25% για το μπόνους των εδρών στο πρώτο κόμμα. Στην περίπτωση αυτή το sudoku του σχηματισμού κυβέρνησης γίνεται εξαιρετικά δύσκολο και σίγουρα θα δρομολογήσει εξελίξεις στη Ν.Δ. Οι αναταράξεις στη δεξιά πολυκατοικία θα είναι εξίσου ισχυρές με αυτές που θα καταφέρει στην πληθυντική Κεντροαριστερά το υπό ίδρυση (;) «κόμμα Τσίπρα». Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι αν τελικά ο Τσίπρας φτιάξει κόμμα, εκτός από τις ψήφους των πολλών μικρών κομμάτων της Αριστεράς, παίρνει και 1%-2% από το ΠΑΣΟΚ -προσώρας η ζημία για τη Χαριλάου Τρικούπη είναι μικρότερη της μονάδας-, Τσίπρας και Ανδρουλάκης θα μονομαχήσουν μέχρι τελικής πτώσεως για τον τίτλο του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Οποιος εκ των δύο τον χάσει, χάνεται.

Μικρομεσαία κόμματα

Το στοίχημα του Τσίπρα για να «καβαλήσει» τον Ανδρουλάκη και το κόμμα του να καταγράψει υψηλές πτήσεις -που να συνιστούν σοβαρή και άμεση απειλή για τον Μητσοτάκη- δεν είναι να κερδίσει όσο το δυνατόν περισσότερες ψήφους από τον ΣΥΡΙΖΑ, τη Νέα Αριστερά και τα κόμματα του Βαρουφάκη, του Κασσελάκη και της Ζωής, αλλά να σηκώσει από τον καναπέ τους απογοητευμένους αριστερούς και κεντροαριστερούς ψηφοφόρους. Χωρίς νέο αίμα ψηφοφόρων το «κόμμα Τσίπρα» θα μπει (όπως το ΠΑΣΟΚ και παλιότερα και ο ΣΥΡΙΖΑ) στην ουρά για «αιμοκάθαρση». Θα είναι ένα μικρομεσαίο και συμπληρωματικό κόμμα. Αν δεν αποτινάξει αυτή την εντύπωση, ότι δηλαδή δεν στοχεύει το γκουβέρνο, αλλά την αξιωματική αντιπολίτευση, ο Τσίπρας το πιθανότερο είναι πολιτικά να μη βρει την «Ιθάκη» του και να περιοριστεί στα εγκεφαλικά ταξίδια που περιγράφονται στο υπό έκδοση βιβλίο του.

Για να το καταφέρει θα πρέπει να σταματήσει να ψάχνει «αγνούς» και «αμόλυντους» συνοδοιπόρους. Τα μεγάλα και κυβερνητικά κόμματα δεν έχουν μία μόνο ψυχή. Είναι πολυσυλλεκτικά. Εχουν και τον Χουλιαράκη και τον Πολάκη. Και άλλους. Και κεντροδεξιούς και κεντρώους και κεντροαριστερούς και αριστερούς ψηφοφόρους. Τα κόμματα εξουσίας δεν είναι αποστειρωμένα. Επίσης, δεν μπορεί να συγκροτούνται από επιστήμονες, διανοούμενους και καθωσπρέπει κοινωνικά στελέχη, που απολαμβάνουν την εμπιστοσύνη των νοικοκυραίων και των επιχειρηματικών τζακιών. Τα κόμματα και ιδιαίτερα τα κυβερνητικά δεν μπορεί παρά να είναι «μουτζουρωμένα» από την παλέτα των χρωμάτων που επιλέγει, κάθε φορά, η κοινωνική πλειοψηφία για να αποτυπώσει τη βούλησή της για μεταρρυθμίσεις ή πολιτική αλλαγή. Κατά συνέπεια, ο Αλέξης πρέπει να αποφασίσει όχι με ποιους από τους παλιούς του συντρόφους θα πάει και ποιους θ’ αφήσει, αλλά τι θέλει να αλλάξει, πώς, πότε και με ποια κυβερνητική ομάδα. Τους πολίτες δεν τους αφορά το rebranding του, ούτε οι ιστορίες του βιβλίου του θα είναι το κριτήριο με το οποίο θα προσέλθουν στις κάλπες. Θέλουν να λυθούν τα προβλήματά τους και να καλυτερεύσει η ζωή τους και όχι να μάθουν τι έγινε με τον Τζανακόπουλο, τον Παππά, τη Μέρκελ και τον Ολάντ.

Οι διαρροές

Από την άλλη, ο Ανδρουλάκης αν δεν καταφέρει να περιορίσει τις διαρροές προς τον Τσίπρα, να τις ρίξει κάτω από το 10% που τις ανιχνεύουν κάποιοι δημοσκόποι, τότε θα έχει πρόβλημα να σκαρφαλώσει στο 14%-15%, που είναι και το ταβάνι του. Θα πρέπει οι διαρροές να μην ξεπεράσουν τη μισή μονάδα και ταυτόχρονα να βελτιώσει τις επιδόσεις στο Λεκανοπέδιο, όπου είναι και το μεγάλο πρόβλημα του ΠΑΣΟΚ. Ως αξιωματική αντιπολίτευση που είναι θα πρέπει να απαντήσει με πειστικό τρόπο στο δίλημμα «Μητσοτάκης ή χάος;», που πιθανότατα θα είναι η εκλογική στρατηγική της Ν.Δ. Πρέπει η Χαριλάου Τρικούπη να απαντήσει ότι δεν θα υπάρξει ακυβερνησία -που θα επιδεινώσει το επίπεδο διαβίωσης των πολιτών και, κατά τον Καραμανλή, θα οδηγήσει ακόμη και σε εθνική κρίση- αν ούτε η Ν.Δ. ούτε το δεύτερο κόμμα καταφέρουν να σχηματίσουν κυβέρνηση. Οσο δεν εμφανίζεται το ΠΑΣΟΚ ως εναλλακτική κυβερνητική δύναμη σταθερότητας τόσο θα χάνει. Οσο δεν βγαίνει επιθετικά και δεν καλεί τα κόμματα της δημοκρατικής αντιπολίτευσης σε πολιτική και εκλογική συμπόρευση -κι ας πάρουν αυτά την ευθύνη της άρνησης- και περιορίζεται σε άμυνα και εσωκομματική περιχαράκωση, θα χάνει. Από την «γκρίζα ζώνη» των αναποφάσιστων το ΠΑΣΟΚ δεν φαίνεται να εισπράττει, άρα θα πρέπει η ηγεσία του να βρει τρόπο να σηκώσει από τον καναπέ τους 1.500.000 κεντροαριστερούς ψηφοφόρους που έχασε από τις εκλογές του 2009 και μετά. Και αυτοί δεν πρόκειται να γυρίσουν όσο ο Ανδρουλάκης υποστηρίζει πως μπορεί να κερδίσει έστω και με μία ψήφο τον Μητσοτάκη. Αυτό ούτε ο Δουδωνής, ο Μάντζιος και ο Σπυρόπουλος δεν το πιστεύουν...