Μιχάλης Στούκας

Το αντίθετο μάλιστα. Ένα από αυτά, και μάλλον κορυφαίο κατά την άποψή μας-και όχι μόνο τη δική μας- είναι η διχόνοια που ταλανίζει την ελληνική φυλή από τα ομηρικά χρονιά μέχρι τις μέρες μας. Όπως συμβαίνει παντού και πάντοτε, ανάλογες καταστάσεις μίσους και εχθρότητας έχουν οδυνηρές συνέπειες και οδηγούν, συνήθως, σε ένοπλες συγκρούσεις.

Αν ρίξει κανείς μια σύντομη ματιά στην μακραίωνη ιστορία μας , θα εκπλαγεί από τον αριθμό και τη χρονική διάρκεια των συγκρούσεων μεταξύ των Ελλήνων. Η «μήνις», ο θυμός δηλαδή του Αχιλλέα για τον Αγαμέμνονα, με αφορμή τη Χρυσηίδα και τη Βρισηίδα, γνωστή από την «Ιλιάδα» του Ομήρου, λίγο έλειψε να οδηγήσει σε αποτυχία την εκστρατεία στην Τροία.

Από τον 8ο π.Χ. αιώνα οι πόλεμοι μεταξύ ελληνικών πόλεων ή περιοχών γίνονται συχνότεροι και με μεγαλύτερη χρονική διάρκεια. Ο Πρώτος Μεσσηνιακός Πόλεμος (743- 724 π.Χ.), ανάμεσα σε Σπαρτιάτες και Μεσσήνιους, είναι μία από τις παλαιότερες χρονικά συγκρούσεις στην αρχαία Ελλάδα. Ακολούθησε ο Ληλάντιος Πόλεμος (710 – 650 π.Χ.) , μεταξύ των πόλεων της Εύβοιας για τον έλεγχο του Ληλάντιου πεδίου, την περιοχή μεταξύ Χαλκίδας και Ερέτριας.

Στον πόλεμο αυτό υπήρξε εμπλοκή πόλεων της Ιωνίας και των Θεσσαλών. Τέσσερις Ιεροί Πόλεμοι έγιναν στην αρχαιότητα με επίκεντρο ζητήματα του Μαντείου των Δελφών. Βέβαια όταν οι πρόγονοι μας αντιλήφθηκαν το μέγεθος του περσικού κινδύνου και το τι θα επακολουθούσε αν οι Πέρσες κυριαρχούσαν στον ελλαδικό χώρο, ξεπέρασαν τις διαφωνίες και ενωμένοι κατάφεραν να κατατροπώσουν τους εισβολείς. Ο Μαραθώνας, οι Θερμοπύλες, με την ηρωική θυσία του Λεωνίδα, των 300 Σπαρτιατών και των 700 Θεσπιέων, η Σαλαμίνα και οι Πλαταιές, θα αποτελούν αιώνια, παγκόσμια σύμβολα ηρωισμού και αυταπάρνησης.

Και όμως, λίγα χρόνια μετά την ειρήνη του Καλλία το 449 π.Χ. με την οποία τερματίστηκαν οι ελληνοπερσικές συγκρούσεις, ακολούθησε ο μακροχρόνιος Πελοποννησιακός Πόλεμος (431 – 404 π.Χ.). Ο Κορινθιακός Πόλεμος (395 – 386 π.Χ.) , οι Θηβαϊκοί Πόλεμοι (371 – 362 π .Χ.) και ο Πρώτος Συμμαχικός Πόλεμος (357 – 355 π. Χ.), ήταν μια σειρά συγκρούσεων του 4ου π.Χ. αιώνα, που προηγήθηκαν της μάχης της Χαιρώνειας (338 π.Χ.) και της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τον θάνατό του ακολούθησαν οι πόλεμοι των Διαδόχων και Επιγόνων του Μακεδόνα στρατηλάτη που τερματίστηκαν με τη μάχη της Ιψού (301 π.Χ.).

Το τέλος του Ηπειρώτη βασιλιά Πύρου που πολέμησε τους Ρωμαίους στην Ιταλία, ήταν άδοξο και τραγικό: χτυπήθηκε από κεραμίδι που του έριξε μια γυναίκα στο Άργος και δέχτηκε το τελειωτικό χτύπημα από τον Ζώπυρο (272 π .Χ.). Οι εμφύλιες διαμάχες μεταξύ των Ελλήνων τα επόμενα χρόνια οδήγησαν στην έλευση των Ρωμαίων στον ελλαδικό χώρο, μετά από πρόσκληση των κατοίκων της Ρόδου και της Περγάμου. Το αποτέλεσμα όλων αυτών των συγκρούσεων ήταν η υποταγή της Ελλάδας στους Ρωμαίους μετά τη μάχη της Λευκόπετρας (Κορίνθου), το 146 π.Χ. Και φυσικά, ενδιάμεσα, υπήρχαν, πολλές άλλες συγκρούσεις μικρότερης έκτασης και χρονικής διάρκειας.

Τα βυζαντινά χρόνια σημαδεύτηκαν από μια σειρά στάσεις, επαναστάσεις και εμφύλιες διαμάχες που οδήγησαν στον κατακερματισμό του Βυζαντίου, την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους το 1204, με την επακόλουθη Λατινοκρατία – Φραγκοκρατία σε πολλές περιοχές του ελλαδικού χώρου και τελικά την κατάλυση – πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους το 1453. Ας μην ξεχνάμε και πάλι, ότι πολλές φορές οι Τούρκοι χρησιμοποιήθηκαν ως μισθοφόροι από τους Βυζαντινούς, με αρχή, περίπου, το 1260. Και στα νεότερα χρόνια όμως οι έχθρες και η διχόνοια των Ελλήνων απέβησαν ( ή παραλίγο να αποβούν) μοιραίες.

Οι εμφύλιοι πόλεμοι στη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, ευτυχώς δεν έπληξαν ανεπανόρθωτα τον Αγώνα για την ανεξαρτησία. Και φυσικά, το αποκορύφωμα των έριδων μεταξύ των Ελλήνων ήταν ο 20ος αιώνας. Ο εθνικός διχασμός ήταν μία από τις βασικές αιτίες, αν όχι η βασικότερη, για τη μικρασιατική καταστροφή. Ο θρίαμβος επί των Ιταλών και η γενναία αντίσταση Στρατού και λαού απέναντι στους Γερμανούς έδωσαν τη θέση τους στον αιματηρό αδελφοκτόνο Εμφύλιο Πόλεμο.

Είχαν προηγηθεί τα κινήματα στις Ένοπλες Δυνάμεις στη Μέση Ανατολή, που οδήγησαν σε απαξίωση της προσφοράς των προγόνων μας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όλα αυτά αποτέλεσαν μια καλή αφορμή για τους Συμμάχους, που αρνήθηκαν να δώσουν στην Ελλάδα όλα όσα θα έπρεπε με βάση την προσφορά της στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα Δωδεκάνησα ήταν σαφώς η ελάχιστη «ανταμοιβή» για τη χώρα μας, που πλήρωσε βαρύτατο τίμημα στον αγώνα εναντίον του φασισμού και του ναζισμού.

Πού οφείλεται όμως η διαχρονική διχόνοια των Ελλήνων; Είναι μήπως το μεσογειακό ταμπεραμέντο; Η τάση για αρχομανία; Η επιπολαιότητα και παρορμητισμός; Ή μήπως είναι έμφυτη στο D.N.A. των Ελλήνων; Θεωρούμε ότι όλοι αυτοί οι παράγοντες έχουν συμβολή στη δημιουργία εντάσεων και συγκρούσεων, οι οποίες ωστόσο δεν αποτελούν «προτέρημα» μόνο της ελληνικής φυλής, αλλά χαρακτηρίζουν και όλους σχεδόν τους λαούς του πλανήτη. Τα τελευταία χρόνια, με κάποιες βέβαια εξαιρέσεις, φαίνεται ότι υπάρχει ένα καταλάγιασμα των πολιτικών παθών στη χώρα μας, τα οποία δεν εκδηλώνονται με ακραίες συμπεριφορές. Δείγμα ωριμότητας ή αλλαγής συμπεριφοράς άραγε;

Η στερεότυπη έκφραση ότι «οι Έλληνες ενωμένοι μεγαλουργούν», δεν έχει απλώς «φιλολογικό» περιεχόμενο, αλλά επιβεβαιώνεται κι από την ιστορία. Εκείνο που πρέπει να αντιληφθούμε σήμερα, είναι ότι ζώντας σε μια χώρα περιστοιχισμένη από, αν όχι εχθρικές, μη φιλικές χώρες, και σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, η εθνική ομοψυχία και η από κοινού αντιμετώπιση των κάθε λογής προκλήσεων και κινδύνων είναι απολύτως απαραίτητες.

Μικρότητες, εγωισμοί, ατομικές φιλοδοξίες και άλλα συναφή ελαττώματα της ελληνικής φυλής θα πρέπει να αποτελέσουν οριστικά παρελθόν. Γιατί μόνο τότε δεν θα περηφανευόμαστε εμείς και οι επόμενες γενιές Ελληνίδων και Ελλήνων μόνο για ένα ένδοξο παρελθόν, αλλά και για ένα λαμπρό μέλλον.