Γιάννης Ράζος

Προκαλείται και καθορίζεται και από τα πρότυπα που προβάλλουμε και το αξιακό μας πλαίσιο. Με άλλα λόγια από το τι ονομάζουμε «επιτυχία», από το ποιον επιβραβεύουμε, από το τι θεωρούμε άξιο μίμησης. Σήμερα η επιτυχία μετριέται με followers και τραπεζικούς λογαριασμούς, ο καθένας «δικαιούται τα πάντα» ανεξαρτήτως αξιοσύνης, ενώ επικρατεί η αίσθηση ότι όλα κατακτώνται με ελάχιστη προσπάθεια. Μεγιστοποίηση της απόλαυσης με ελάσσονα προσπάθεια - δεν ήταν πάντα έτσι όμως.

Η δημόσια σφαίρα κατακερματίζεται σε προσωπικά brands, ενώ ο κυνισμός και η αποξένωση υπονομεύουν κάθε συλλογική προσπάθεια.

Την ίδια ώρα, και ενώ η ελληνική κοινωνία γηράσκει και συρρικνώνεται, το δημογραφικό με τις κοινωνικές, οικονομικές και –ναι– εθνικές του προεκτάσεις, δεν αποτελεί ουσιαστική προτεραιότητα για καμία ελίτ. Η πολιτική εξαντλείται στον ορίζοντα των επόμενων εκλογών, οι επιχειρηματίες στο κλείσιμο χρήσης και στους δείκτες, τα μέσα ενημέρωσης στα νούμερα τηλεθέασης και ακροαματικότητας.

Απέναντι σε αυτήν την πραγματικότητα, η λύση δεν είναι ένας ανεξέλεγκτος λαϊκισμός ούτε η αποχή από τα κοινά. Είναι μια «συντηρητική επανάσταση» με την κυριολεκτική έννοια. Συντήρηση ως φροντίδα των θεμελίων που επιτρέπουν την πρόοδο. Όπως υπενθύμιζε ο Edmund Burke, η κοινωνία είναι μια συμφωνία όχι μόνο μεταξύ των ζωντανών αλλά και με τους νεκρούς και τους αγέννητους· μια αλυσίδα ευθύνης και συνέχειας, όχι μια απλή σύμβαση μεταξύ των ζώντων. Η επανεγκαθίδρυση διαχρονικών αρχών –μέτρο, εγκράτεια, ευθύνη, εργατικότητα, αξιοπρέπεια, αλληλεγγύη, αλήθεια– προσαρμοσμένων στις απαιτήσεις της ψηφιακής εποχής, μπορεί να αποτελέσει τη βάση για μια νέα συνοχή.

Με συγκεκριμένα βάθρα.

Παιδεία με πυρήνα τον χαρακτήρα - όχι μόνο δεξιότητες, αλλά αρετές. Κριτική σκέψη, ψηφιακή εγκράτεια, αισθητική παιδεία, καλλιέργεια του μέτρου.

Έμπρακτη στήριξη της οικογένειας – στέγη για νέους, ποιοτική προσχολική φροντίδα, γονεϊκές άδειες και ευέλικτη εργασία, φορολογική σταθερότητα.

Σεβασμός στην ορθόδοξη εμπειρία και παράδοση που έχει διαμορφώσει αισθητική, ήθος και δίκτυα αλληλεγγύης, από τα πανηγύρια έως τα συσσίτια. Σε μια φιλελεύθερη δημοκρατία, αυτό συνυπάρχει με την πλήρη θρησκευτική ελευθερία και τον σεβασμό της διαφορετικότητας. Η πίστη ενθαρρύνει την ταπεινότητα, τη φροντίδα του αδύναμου και τη συγχώρεση – αρετές θεμελιώδεις για κοινωνική συνοχή.

Επένδυση στον υπεύθυνο πατριωτισμό, την αγάπη για την Ιστορία, τη γη, τη γλώσσα μας. Να συμφωνήσουμε ότι αγάπη για την Πατρίδα είναι πολλά «πράγματα». Αγάπη για την Πατρίδα σημαίνει να προστατεύεις το φυσικό περιβάλλον, να διαφυλάσσεις την πολιτιστική κληρονομιά, να υπηρετείς το συλλογικό καλό με συνέπεια. Από την πληρωμή των φόρων μέχρι τον εθελοντισμό και την πολιτική προστασία.

Ελεύθερη επιχειρηματικότητα με λιγότερη γραφειοκρατία, σταθερό φορολογικό πλαίσιο, ταχεία απονομή της δικαιοσύνης, εκπαίδευση συνδεδεμένη με την παραγωγή, ενίσχυση των τοπικών αλυσίδων αξίας – αγροδιατροφή, μεταποίηση, πολιτιστικές και τουριστικές δραστηριότητες υψηλής ποιότητας – που συνταιριάζουν την παράδοση με την ανταγωνιστικότητα.

Δημόσιος διάλογος με κανόνες. Επιβράβευση της τεκμηρίωσης και της ουσίας, με θεσμική διαφάνεια που επαινεί το αποτέλεσμα και όχι την πόζα. Όπως σημείωνε ο Roger Scruton, οι κοινωνίες διαλύονται όταν πάψουν να νοιάζονται για την οικειότητα του τόπου τους, για αυτό που αποκαλούσε οικία - σπίτι. Η συντήρηση δεν είναι άρνηση, είναι φροντίδα του κοινού μας σπιτιού.

Ας ανανοηματοδοτήσουμε την επιτυχία. Όχι ως φήμη χωρίς έργο, ούτε ως πλούτο χωρίς ευθύνη. Επιτυχία είναι να αφήνεις κάτι καλύτερο από ό,τι το βρήκες - ένα σχολείο, μια ομάδα, μια γειτονιά, μια επιχείρηση, μια χώρα. Πραγματική επιτυχία με λυτρωτικές επιπτώσεις θα ήταν η επιρροή μιας «συντηρητικής φιλοσοφίας» κληρονομιάς και διαχείρισης που δεν σπαταλά πόρους, αλλά επιδιώκει να τους βελτιώσει και να τους παραδώσει στις επόμενες γενιές.

Χρειαζόμαστε, λοιπόν, μια «μεταρρυθμιστική συντήρηση». Σταθερές αρχές, ανοιχτό μυαλό, μετρήσιμα αποτελέσματα. Αυτή είναι η πιο ριζική επανάσταση. Ήσυχη στην εκφορά, αποφασιστική στην πράξη, βαθιά συντηρητική στα θεμέλια και αληθινά προοδευτική στα αποτελέσματα.

Γιάννης Ράζος
Σύμβουλος Στρατηγικής Επικοινωνίας