Σπύρος Πανουργιάς: Ένας Χαλκιδέος ζωγράφος στην 11η Bienale

Την παρουσία του στην κορυφαία έκθεση σύγχρονης τέχνης, την 11η Μπιενάλε, το διάστημα 6-15 Οκτώβρη σχολιάζει σε συνέντευξή του ο Χαλκιδέος ζωγράφος Σπύρος Πανουργιάς.

Ο Έλληνας εικαστικός επιλέχθηκε να συμμετάσχει στην έκθεση με θέμα “Earth – Δημιουργικότητα & Βιωσιμότητα” η οποία θα διεξαχθεί από τις 6 έως τις 15 Οκτωβρίου 2017 στο Fortezza da Basso της Φλωρεντίας.

Αναλυτικά η συνέντευξή του κ. Πανουργιά:

1) Φέτος το Φθινόπωρο και συγκεκριμένα 6 με 15 Οκτωβρίου συμμετέχετε στην 11η Μπιενάλε της Φλωρεντίας. Τι σημαίνει για εσάς αυτή η ελληνική συμμετοχή στον 2ετή αυτόν θεσμό?

Η Biennale της Φλωρεντίας αποτελεί την κορυφαία έκθεση σύγχρονης τέχνης και κάθε φορά που  η Ελλάδα αναφέρεται  σε επίπεδο καλλιτεχνικό ή επιστημονικό υπάρχει μια θετική αύρα για τη χώρα. 
Το να συμμετέχω σε αυτή την προσπάθεια μου δίνει μεγάλη χαρά. 
Ταυτόχρονα όμως η Ελλάδα είναι η χώρα που τα όνειρα πιθανότατα μένουν απραγματοποίητα. Υπάρχει έλλειψη οργανωμένης προώθησης και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το να μην διαπρέπουν συχνά οι έλληνες καλλιτέχνες στο εξωτερικό. 

Αισθάνθηκα άβολα όταν έμαθα πως στη διεθνή Biennale Σαντορίνης η συμμετοχή των περισσοτέρων εικαστικών ήταν επιδοτούμενη από τη χώρα τους ή όταν ενημερώθηκα από τη Biennale Φλωρεντίας ότι ο καλλιτέχνης, εκτός από την οικονομική υποστήριξη που λαμβάνει, συνήθως συνοδεύεται και από μέλη του Διπλωματικού Σώματος για λόγους προώθησης του πολιτιστικού προϊόντος της πατρίδας του.                   
Σκέφτομαι πως η χώρα μας παραμένει στην παγίδα της κρίσης, 
Πως ο κόσμος ασχολείται λίγο με  ότι συμβαίνει στο χώρο της τέχνης. Πως το κράτος αγνοεί  την προβολή και την εξωστρέφεια  του Ελληνικού Πολιτισμού παγκοσμίως.  Λυπάμαι που οι Έλληνες καταφέρνουν να κάνουν αυτό που αγαπούν μακριά από την Ιθάκη τους. 

2) Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο θέμα για την εκπροσώπησή σας στην Μπιενάλε?

Το θέμα της φετινής Βiennale είναι « EARTH - Δημιουργικότητα & Βιωσιμότητα».
Αρχικά, το μυαλό εγκλωβίζεται σε μία εικόνα και την ακολουθώ. Δείχνει να μην υπάρχει ανάλυση και αιτία. Στην πορεία όμως δουλεύοντας, ανακαλύπτω οτι καθόλου τυχαία δεν ήταν η επιλογή.  Κι αυτό είναι μαγικό γιατί είναι ένα είδος ψυχανάλυσης, με δυο εταίρους, το έργο και το δημιουργό.
Στο συγκεκριμένο έργο υπάρχει μια κριτική διάθεση απέναντι  στην εικόνα του σκοτεινού αστικού περιβάλλοντος και  ενσωματώνονται η καθημερινή ζωή, η τέχνη, ο καταγραμμένος μύθος. Η θεά Γαία, η κορυφαία κοσμική ύπαρξη, εκφράζει τον ιερό χαρακτήρα της προστασίας του πλανήτη και καθαγιάζει τον ανταρτοπόλεμο που τελείται στα πόδια της. Η λεπτή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο κατανοητό και το μύθο σβήνει και η πανίσχυρη θεά της κοσμογονίας ανταποκρίνεται στην επίκληση. Η μορφή της καταγγέλλει το μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα του αιώνα, τη μόλυνση του πλανήτη, αλλά το μήνυμα της είναι η ελπίδα.

3) Ποιες είναι οι επιρροές που έχετε δεχθεί και τι συμβολίζουν αυτές?

Ανήκω στην γενιά που δυστυχώς δεν πρόλαβε να βιώσει το ρομαντισμό των 70’, ένιωσε επιδερμικά και ξεπέρασε γρήγορα  την ανάλαφρη  pop  κουλτούρα των 80’ και προσγειώθηκε απότομα στα 90’ όπου και σηματοδοτείται μια τεράστια πολιτισμική αλλαγή. Το αστικό περιβάλλον μεγαλώνει απότομα, νέα έντυπα , νέας φιλοσοφίας τηλεοπτική ενημέρωση και ψυχαγωγία , νέα πρότυπα ζωής παραγεμισμένα από επιθυμίες με ηθικό αυτουργό τη διαφήμιση . Έτσι προκύπτουν και οι σπουδές μου στη γραφιστική. Η δεκαετία του ‘90 έδωσε στους καλλιτέχνες μια ευκαιρία να αποκομίσουν κέρδη προσφέροντας συνδυαστικά πληροφορία και οπτικά καλαίσθητα αποτελέσματα.  
Είμαι κι εγώ παιδί που μεγάλωσε με Βαβέλ και Μarvel comics , που ονειρευόμουν να ενώσω καλλιτεχνικά τον Μoebius με τον Magritt . 
Μου αρέσουν τα δυνατά contrast και προσπαθώ πάντα να κρατώ το ενδιαφέρον του θεατή προσθέτοντας πολλά επίπεδα φωτός και μικρές ιστορίες που βοηθούν στην ισορροπία του έργου και λειτουργούν ως αφορμή για να κοιτάξεις το έργο πέντε λεπτά  περισσότερο.  Δεν καταγγέλλω πάντα. Κάποιες φορές μια γυναικεία φιγούρα  ή η ομορφιά του Αιγαίου μπορούν να είναι το έναυσμα.

 
4) Ποιος είναι φιλοσοφικά ο ρόλος αυτής της αλληγορικής γυναικείας φιγούρας στην κοσμογονία του Ησιόδου?

Η Γαία είναι μια μορφή αυτογέννητη. Χωρίς ερωτική ένωση γεννά και δίνει ζωή στα στοιχεία που την περιβάλλουν.  Όλη η διαμόρφωση του κόσμου ξεκινά από εκείνη(αυτό από μόνο του καθιστά το έργο του Ησίοδου μυστικιστικό).
Η Γαία, λοιπόν, η παντοτινή μητέρα των θεών και των πάντων είναι  ίσως η μεγαλύτερη δύναμη στο σύμπαν. Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι ήταν και η μητέρα του ίδιου του ανθρώπου.  Στην  κοσμογονία του Ησίοδου τα πάντα γυρνούν γύρω από αυτήν χαρίζοντας έτσι ένα  δυναμικό άξονα στον άνθρωπο από όπου μπορεί να αγκιστρωθεί και να ρυθμίσει τις καθημερινές του ανάγκες και λειτουργίες. Λάθος χρήση αυτών των προνομίων  οδηγεί τη θεά στο θυμό και στην αντίδραση.
Όπως γράφει και ο Αντώνης Αναστασιάδης στις Τιτανομαχίες του «η μάνα-Γη, η Γαία, προϋπήρχε του ανθρώπου δισεκατομμύρια χρόνια πριν και θα υπάρχει αν ο άνθρωπος εξαφανιστεί. Καλά θα κάνει να καταλάβει ότι είναι επισκέπτης πάνω στη γη και όχι αφέντης, γι’ αυτό είναι υποχρεωμένος να τη σεβαστεί».


5) Ποιος είναι ο συσχετισμός και η σύνδεση της γυναίκας με τον πλανήτη μας, που  φαίνεται να πηγαίνει καθημερινά από το κακό στο χειρότερο?

Η κοινωνική σκακιέρα άλλαξε με την χειραφέτηση και την απελευθέρωση της γυναίκας. Αυτό οδήγησε την κοινωνία να επανατοποθετήσει τα λειτουργικά της επίπεδα δίνοντας περισσότερο χώρο έκφρασης στην εκ φύσεως ευαισθησία του γυναικείου φύλου . Η μητρότητα είναι η δύναμη με τη μεγαλύτερη δόνηση αγάπης στο σύμπαν.  Πιστεύω πως τα πράγματα θα ήταν καλύτερα εάν ακόμη περισσότερες γυναίκες βρίσκονταν σε θέσεις ευθύνης. Κοινωνίες που παρέχουν ίσες ευκαιρίες στη γυναίκα δημιουργούν τις προοπτικές για μια ανθρωπότητα ελεύθερη και πραγματικά ανθρώπινη. 

 
6) Η τέχνη σας έχει ένα δυνατό και σημαντικό μήνυμα. Ποιο είναι αυτό κατά τη γνώμη σας?

Ο άνθρωπος καταστρέφει , ο άνθρωπος δημιουργεί !
Ούτε ένα από τα προβλήματα του πλανήτη δεν είναι μη αναστρέψιμο. Πιστεύω πως η τέχνη μπορεί να γίνει όργανο του αγώνα ενάντια στο απρόσωπο κράτος, την αποστασιοποιημένη εκκλησία, τους αδιάφορους πολίτες –παρατηρητές. Το φως μπορεί να αναμετρηθεί με το σκοτάδι και να αλλάξει τις ισορροπίες.
Το μήνυμα της Γαίας, της  Ελληνίδας προμήτορος, είναι η ελπίδα. 

7) Ποιες είναι οι προσδοκίες σας από τη συμμετοχή και τι ελπίζετε εσείς ο ίδιος για το μέλλον και τη ζωή? 

Σε  κάθε έκδοση της Μπιενάλε της Φλωρεντίας η διεθνής κριτική επιτροπή ,που αποτελείται από εξέχουσες προσωπικότητες απ’ όλο τον κόσμο, απονέμει βραβεία στα πιο σημαντικά έργα  της κάθε κατηγορίας. Μια τέτοια διάκριση αποτελεί τεράστια  ώθηση στην καριέρα ενός καλλιτέχνη και οπωσδήποτε την ονειρεύομαι.  
Σε κάθε καλλιτέχνη, άλλωστε, υπάρχει μια μαγική επιθυμία , αυτή της διεθνούς αναγνώρισης. 
Και η συμμετοχή από μόνη της, όμως, ορίζει τον καλλιτέχνη ως παίκτη της παγκόσμιας καλλιτεχνικής σκηνής και του δίνει τη δυνατότητα να ανταλλάξει ιδέες και αξίες με πολύ σημαντικές προσωπικότητες της τέχνης και του πολιτισμού και με εικαστικούς από 70 περίπου χώρες. Όσο για το μέλλον, οι σκέψεις μου είναι σε χρόνια δημιουργικά, ανέφελα και με οδηγό πάντα το μότο μου.... «Ο μόνος τρόπος να προβλέψω το μέλλον είναι να το δημιουργήσω».