Τα 9 καλοκαίρια στ΄ αμπέλια

Το νέο βιβλίο του Σταύρου Ζουμπουλάκη – Στ΄ αμπέλια, εκδόσεις Πόλις, Οκτώβριος 2018- κυριολεκτικά το «ρούφηξα» μια και έξω και τολμώ να παραδεχθώ πως το λάτρεψα… Και αυτό για τους εξής λόγους: Ο πρώτος έχει να κάνει με τον τίτλο του. «Στ΄ αμπέλια». Όπως και ο δικό μου τόπος μόνιμης διαμονής τα τελευταία δύο χρόνια. Τα Αμπέλια. Έτσι, όπως ονομάζουν οι παλιοί Χαλκιδαίοι την περιοχή με τους αμπελώνες λίγα χιλιόμετρα μακριά από το κέντρο της Ευβοϊκής πρωτεύουσας. «Τ’ αμπέλια» του συγγραφέα ήταν σε ένα χωριό της Μάνης (απέχει από τους Μολάους -την έδρα του Καλλικρατικού Δήμου Μονεμβασιάς- 9 χιλιόμετρα και το συναντάμε επάνω στον οδικό άξονα που οδηγεί στην Μονεμβασία και τη Νεάπολη). Όπως ο ίδιος εξηγεί –στην αρχή του κειμένου που καταλαμβάνει λίγο παραπάνω από 80 σελίδες- η ονομασία «δεν σημαίνει περιοχή με αμπελώνες, μολονότι υπήρχαν εκεί και αμπελάκια για το κρασί της χρονιάς, έξω από τον οικισμό, όπου ξεκαλοκαίριαζαν οι κάτοικοι του χωριού».

Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με τις διακοπές της παιδικής ηλικίας. Ο γεννηθείς το 1953 συγγραφέας πέρασε στη Συκιά 9 χρόνια – από το 1959 έως και το καλοκαίρι του 1967. Εγώ, σχεδόν τα διπλάσια. Γεννημένος το 1960 πέρασα στα Αμπέλια τα καλοκαίρια μου μέχρι τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης.

Ο τρίτος λόγος έχει να κάνει με τις καίριες επισημάνσεις του – σελίδες 45 και 46- για την «λαϊκή θρησκευτικότητα» και την «λαϊκή ευλάβεια». Ο συγγραφέας – δίχως να δίνει λεπτομέρειες- αναφέρεται σε «Αθηναίους θεολόγους της δεκαετίας του 1960», το κύριο χαρακτηριστικό των οποίων ήταν πως είχαν «ανατραφεί μέσα στις ευσεβιστικές οργανώσεις» και «εξωράισαν αφελώς, ως αντίδραση σε αυτό που είχαν ζήσει, την λαϊκή ευλάβεια. Αντιμετώπιζαν αισθητικά, μέσω Παπαδιαμάντη, κάτι που δεν γνώριζαν και το οποίο είχε πολλές, ανυπόφορες δεισιδαιμονικές όψεις». Η αναφορά στις «ευσεβιστικές οργανώσεις» π.χ οργανώσεις τύπου «Ζωή» (μια κλειστή αδελφότητα θεολόγων) δίνει μια καλή ορατότητα για πρόσωπα και ιδέες…

Ο τέταρτος λόγος είναι το ίδιο το κείμενο. Η αφήγηση του συγγραφέα – πρωταγωνιστή που δεν «μασάει τα λόγια», ούτε εξωραΐζει, ούτε νοσταλγεί… Φτιάχνει με τον λόγο του εικόνες ενός ντοκιμαντέρ που αναμετράται με την σκληρότητα του τοπίου αλλά και των ανθρώπων του. Πραγματικοί άνθρωποι σε δύσκολες συνθήκες. Μάλιστα, ας σημειωθεί ότι ο συγγραφέας είναι παιδί και εγγόνι παπά, ενώ μεγάλο μέρους του έργου του έχει να κάνει με μελέτες που αφορούν προβλήματα των καιρών μας σε σχέση πάντα με την Εκκλησία ( ενδεικτικά: «Χρυσή Αυγή και Εκκλησίας», «Ο Χριστιανισμός της Χαράς», «Ποιος Θεός και ποιος άνθρωπος; », «Χριστιανοί στον δημόσιο χώρο», «Ο Θεός στην Πόλη»).

Ο ίδιος ο συγγραφέας στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του τοποθετεί ένα μικρό κείμενο με τα αρχικά του: «Δεν βρίσκω τίποτε πιο βαρετό από το να ακούς ή να διαβάζεις για τα παιδικά χρόνια κάποιου, πρέπει πράγματι να τον αγαπάς πολύ για να το αντέξεις. Δεν είχα καμιά διάθεση να διηγηθώ εδώ τα δικά μου παιδικά χρόνια, παρά τόσο μόνο όσο χρειαζόταν για να αποτυπωθεί το χνάρι αυτού του αιωνόβιου, χτεσινού μα και οριστικά καταποντισμένου κόσμου. Αυτός ο κόσμος με συγκινεί βαθιά, όχι γιατί είναι ο κόσμος της παιδικής μου ηλικίας -δεν ήταν άλλωστε αποκλειστικά-, αλλά γιατί είναι ο κόσμος των αγαπημένων μου ανθρώπων, των ανθρώπων που με αγάπησαν και τους αγάπησα πολύ. Τον σκέφτομαι πάντα με συγκίνηση, αλλά δεν τον νοσταλγώ. Υπάρχει συγκίνηση χωρίς νοσταλγία, ίσως μάλιστα να είναι έτσι πιο αδρή».

Στη πλατφόρμα του biblionet βρήκα μια παράγραφο που θεώρησα καλό και χρήσιμο να μεταφέρω εδώ: «Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης θυμάται τα καλοκαίρια της παιδικής του ηλικίας στο χωριό Συκιά της Λακωνίας. Εδώ δεν υπάρχει χώρος για εξωραϊστική νοσταλγία, αλλά η απροκατάληπτη, αν και όχι χωρίς διάθεση κατανόησης και τρυφερότητα, ματιά πάνω σε έναν κόσμο σκληρό, την ελληνική επαρχία της δεκαετίας του ‘60. Λογοτεχνική γραφή, αυτοβιογραφικήενδοσκόπηση, ψυχολογική μαρτυρία και στοχασμός δένονται με αξεδιάλυτο και γοητευτικό τρόπο».

Για όλους όσοι δεν γνωρίζουν τον συγγραφέα και το έργο του να σημειώσουμε ότι «O Σταύρος Ζουμπουλάκης γεννήθηκε το 1953 στη Συκιά Λακωνίας. Σπούδασε νομική και φιλολογία στην Αθήνα και φιλοσοφία στο Παρίσι. Δίδαξε πολλά χρόνια στη μέση εκπαίδευση. Από το 1998 ως το 2012 διετέλεσε διευθυντής του περιοδικού "Νέα Εστία". Είναι πρόεδρος, από το 2008, του Δ.Σ. του βιβλικού ιδρύματος "Άρτος Ζωής". Το 2013 ανέλαβε τη θέση του προέδρου του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Το 2015 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων».