Θόδωρος Σκυλακάκης

Τα καλά οικονομικά αποτελέσματα αρχίζουν να θεωρούνται περίπου αυτονόητα από μεγάλο τμήμα της κοινής γνώμης και η παντελής έλλειψη οποιασδήποτε εναλλακτικής πρότασης από την αντιπολίτευση σε θέματα οικονομικής πολιτικής αντιμετωπίζεται μάλλον ως γραφικότητα του πολιτικού μας συστήματος, παρά ως θανάσιμος κίνδυνος για την πορεία της χώρας στα επόμενα χρόνια.

Η θετική οικονομική πορεία μιας χώρας δεν είναι εντούτοις αυτονόητη. Προκύπτει κατά κύριο λόγο από την αύξηση της οικονομικής της αποτελεσματικότητας. Της ικανότητάς της, δηλαδή, να αυξάνει την παραγωγικότητα του οικονομικού συστήματος, κάτι που στο τέλος της ημέρας αντανακλάται σε θετικά οικονομικά αποτελέσματα, τα οποία δημιουργούν με τη σειρά τους το λαϊκό, πολιτικό και δημοσιογραφικό ενδιαφέρον, που καταλήγει σε μια απλή φράση στην οποία επικεντρώνεται και όλος ο πολιτικός και λαϊκός διάλογος:

«Βρέθηκαν λεφτά, ποιος θα τα πάρει και γιατί!»

Εκεί βρίσκεται και η μεγάλη επιτυχία της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας τα τελευταία έξι σχεδόν χρόνια. Στη διαρκή και σε πολλαπλά επίπεδα βελτίωση της παραγωγικότητας της οικονομίας.

Πώς γίνεται αυτό συζητείται δυστυχώς ελάχιστα στον δημόσιο λόγο. Γιατί είναι θέμα που φαίνεται τεχνοκρατικό και καθόλου πολιτικά ελκυστικό. Δεν είναι πολιτικά «σέξι» να μιλάς για την αποτελεσματικότητα. Κι όμως, για την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη αυτό είναι ακριβώς το πολιτικό της πλεονέκτημα και θα εξηγήσω με δύο πρακτικά παραδείγματα πολιτικών, που είχα και την ευκαιρία να διαμορφώσω προσωπικά, πόσο σημαντική είναι αυτή η πτυχή της πολιτικής της.

Παράδειγμα πρώτο: Επιστρεπτέα προκαταβολή

Η επιστρεπτέα προκαταβολή ήταν το μεγαλύτερο μέτρο οικονομικής ενίσχυσης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων από καταβολής του ελληνικού κράτους. Ξεπέρασε τα 8 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό χορηγήθηκε με ελάχιστο διαχειριστικό κόστος και χωρίς καμία ανάγκη πολιτικής ή γραφειοκρατικής μεσολάβησης. Με τεράστια ταχύτητα, χωρίς ούτε ένα κλασικό «ρουσφέτι», αφού έβγαινε απευθείας από τον αλγόριθμο, που εξαρτιόταν αποκλειστικά από την παρελθούσα συμπεριφορά της επιχείρησης.

Το μυστικό. Οσο λιγότερο φοροδιέφευγε μια επιχείρηση, όσο δηλαδή μεγαλύτερο πραγματικό τζίρο εμφάνιζε και όσο λιγότερο φοροαπέφευγε (μη φουσκώνοντας τα έξοδά της), τόσο περισσότερα χρήματα ελάμβανε. Για πρώτη φορά από καταβολής του το ελληνικό κράτος ενίσχυσε με πρωτοφανή μαζικότητα τις πιο παραγωγικές από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Επιχειρήσεις που επί δεκαετίες βρίσκονταν σε δυσμενέστερη θέση και υποεπένδυαν, λόγω υψηλότερης φοροδιαφυγής των ανταγωνιστών τους και ήταν μαθηματικά υποχρεωμένες να έχουν υψηλότερη παραγωγικότητα γιατί αλλιώς δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν. Κάτι που επέδρασε καθοριστικά στη σημαντική οικονομική και επενδυτική δυναμική των επομένων ετών γιατί οι επιχειρήσεις αυτές έδωσαν πίσω με τη μορφή παραγωγικών επενδύσεων πολλαπλάσια χρήματα στην οικονομία από αυτά που έλαβαν ως βοήθεια την ώρα της ανάγκης.

Παράδειγμα δεύτερο: Τα επενδυτικά δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης

Το εργαλείο των επενδυτικών δανείων ήταν μια δύσκολη άσκηση στη διαπραγμάτευση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Ελλάδα δικαιούτο πολύ υψηλά δάνεια (12 δισ.), με βάση τη γενική διαπραγμάτευση που είχε κάνει ο πρωθυπουργός, όμως το πολύ υψηλό χρέος της χώρας έκανε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξαιρετικά επιφυλακτική στη χρήση αυτών των πόρων. Το απόλυτα καινοτόμο εργαλείο που πρότεινα έγινε αρχικά δεκτό με μεγάλη δυσκολία, αλλά σήμερα θεωρείται πρότυπο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Γιατί στην πράξη αποδείχθηκε ότι έφερε μια επανάσταση στον τρόπο ενθάρρυνσης των παραγωγικών επενδύσεων.

Στο παρελθόν οι επενδυτικοί νόμοι με την απίστευτη γραφειοκρατία τους είχαν ως αποτέλεσμα οι επιδοτήσεις (που δίνει σε τελική ανάλυση ο φορολογούμενος) να αποφασίζονται χρόνια μετά τη λήψη της επενδυτικής απόφασης (μπορεί και τρία ή τέσσερα χρόνια μετά). Στην πράξη, λοιπόν, δεν επηρέαζαν καν την αρχική επενδυτική απόφαση, που είναι ο δημόσια διακηρυγμένος στόχος των επιδοτήσεων. Οι επενδύσεις γίνονταν γιατί ήταν ούτως ή άλλως επικερδείς και οι επιδοτήσεις λειτουργούσαν ως δωρεάν χρήμα που λάμβανε ο επιχειρηματίας -και μάλιστα άφθονο αφού μιλάμε για ποσοστά επιδότησης της τάξεως του 25%-50%-, αν κατάφερνε να διατρέξει με επιτυχία τη γραφειοκρατική και πολιτική διαδικασία που ακολουθούσε.

Στα επενδυτικά δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης η διαδικασία αυτή αντιστράφηκε εξ ολοκλήρου. Η επιδότηση είναι μικρή, καθώς η μέση επιδότηση είναι κάτω από το 8% που έρχεται εμμέσως λόγω χαμηλών επιτοκίων. Η απόφαση επιδότησης επιτοκίου λαμβάνεται αυτόματα, ταυτόχρονα με τη λήψη της επενδυτικής απόφασης, δηλαδή με αστραπιαία ταχύτητα. Και το πιο σημαντικό! Χωρίς καμία γραφειοκρατική ή πολιτική απόφαση. Ούτε ένα χαρτί δεν υπογράφεται από δημόσιο υπάλληλο ή πολιτικό!

Αποτέλεσμα είναι να έχουν ήδη δρομολογηθεί επενδύσεις 17 δισ. ευρώ με δάνεια ύψους 7 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης και ταυτόχρονη κάλυψη του υπολοίπου από ίδια κεφάλαια και τραπεζικά δάνεια, με αυστηρά ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Πρόκειται κυρίως για μεγάλες και μεσαίες επενδύσεις υψηλής παραγωγικότητας που έχουν περάσει από αυστηρότατη αξιολόγηση και με ισχυρά πιστοληπτικά κριτήρια που διασφαλίζουν ότι έχουν ελαχιστοποιηθεί οι κίνδυνοι να μην επιστραφούν τα δάνεια και να καταλήξουν να τα πληρώσουν οι απλοί φορολογούμενοι.

Τα αυστηρά πιστοληπτικά ήταν μια αναγκαστική επιλογή της κυβέρνησης, μια που τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης δεν θα δίνονταν καν στη χώρα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αν δεν υπήρχε η απόλυτη τήρηση των ευρωπαϊκών κανόνων πιστοληπτικής ικανότητας. Για τον λόγο αυτό η κυβέρνηση ενίσχυσε προνομιακά από τα άλλα εργαλεία (επιδοτήσεις ΤΑΑ και ΕΣΠΑ) τις μικρότερες επιχειρήσεις που δεν έχουν αντίστοιχη πιστοληπτική ικανότητα.

Το μεγάλο στοίχημα

Οπως είναι φυσικό, όταν λαμβάνονται μείζονες οικονομικές αποφάσεις υπάρχουν πάντα οι διαμαρτυρόμενοι. «Γιατί αυτός κι όχι εγώ;» είναι η συνηθέστερη φράση στην ελληνική πραγματικότητα. Το κλειδί, όμως, για το κοινωνικό σύνολο είναι το οικονομικό σύστημα να λειτουργεί με αποτελεσματικότητα, δηλαδή με ταχύτητα και υψηλή παραγωγικότητα, η οποία στο τέλος οδηγεί σε υψηλό ΑΕΠ, μεγάλα φορολογικά έσοδα και δυνατότητα για αναδιανομή προς τους οικονομικά αδύναμους.

Η κυβερνητική πολιτική της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη σε πάρα πολλά επίπεδα (π.χ. φορολογικά κίνητρα και μείωση αντικινήτρων λόγω υψηλών φόρων και εισφορών, καταπολέμηση φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής, μείωση της γραφειοκρατίας μέσω ψηφιοποίησης, εξορθολογισμού των υπηρεσιών που παρέχει το Δημόσιο κ.λπ.) αύξησε την αποτελεσματικότητα και παραγωγικότητα της ελληνικής οικονομίας. Αυτό είναι το μυστικό της επιτυχίας της. Και αυτό θα είναι για την Ελλάδα το μεγάλο στοίχημα στα -δύσκολα από πλευράς διεθνών συνθηκών- χρόνια που έρχονται. Αν θα συνεχίσει αυτή την οικονομική πολιτική και μετά τη λήξη της παρούσας τετραετίας.

Αν δηλαδή θα συνεχιστεί μια καθόλου χαρακτηριστική για το παραδοσιακό μας πολιτικό σύστημα στροφή στην οικονομική αποτελεσματικότητα, που τελικά αποδεικνύεται στην πράξη η μόνη πραγματικά φιλολαϊκή πολιτική. Γιατί η εναλλακτική, η κενολογία και τα μεγάλα και αγαπησιάρικα λόγια στα οποία εξειδικεύονται τα διάφορα είδη αντιπολίτευσης που διαθέτουμε, είναι ένα σύμπαν μακριά από τις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας.

* Ο Θεόδωρος Σκυλακάκης είναι Βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας