Παντελής Καψής

Στη δική μας περίπτωση η μεγάλη αναταραχή επικρατεί στον περίγυρο μας με επίκεντρο φυσικά τον πόλεμο στη Γάζα αλλά και τους ποικίλους ανταγωνισμούς για τα ενεργειακά. Θα μπορούσαν άραγε τα τελευταία να αποτελέσουν καταλύτη για αλλαγές στους σημερινούς συσχετισμούς ιδίως αυτούς που αφορούν τη χώρα μας;

Η εικόνα αυτή τη στιγμή είναι ιδιαίτερα σύνθετη. Σε πρώτο πλάνο είναι η απόφαση της Ελλάδας να προχωρήσει έρευνες νότια της Κρήτης με την αμερικανική Chevron να έχει εκδηλώσει σχετικό ενδιαφέρον. Η απόφαση αυτή, στο μέτρο που θα προχωρήσει, ακυρώνει στην πράξη το τουρκολυβικό μνημόνιο. Την ίδια στιγμή η Ελλάδα έχει ξεκινήσει επαφές με την κυβέρνηση της Τρίπολης, την αντίπαλο του Χαφτάρ δηλαδή, με στόχο την χάραξη των ορίων της ΑΟΖ των δύο χωρών. Αν έχουν θετικό αποτέλεσμα, κάτι πολύ δύσκολο, αν για παράδειγμα συμφωνηθεί παραπομπή σε διαιτησία, θα πρόκειται για μια σημαντική επιτυχία που θα ανατρέψει και νομικά το μνημόνιο.

Την ίδια στιγμή βέβαια η Τουρκία επιχειρεί να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με τον Χαφτάρ επιδιώκοντας να κυρωθεί το μνημόνιο και από την Εθνοσυνέλευση έτσι ώστε να ενισχύσει τις δικές της θέσεις. Άνοιγμα κάνει ο Ερντογάν και προς την Αίγυπτο με την οποία μάλιστα θα γίνουν και κοινές στρατιωτικές ασκήσεις μετά από πάνω από μια δεκαετία. Όπως είναι γνωστό η Τουρκία ανάμεσα σ άλλα επιδιώκει μια συμφωνία με την Αίγυπτο για την ΑΟΖ με την οποία θα της δίνει ως δέλεαρ μεγάλο μέρος της ελληνικής ΑΟΖ. Η οποία Αίγυπτος ωστόσο ξεκινά και αυτή έρευνες σε περιοχές του τουρκολυβικού μνημονίου, ακυρώνοντας το στην πράξη. Μετέχει δε στο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Κύπρο και την Ελλάδα στο οποίο αντιδρά η Τουρκία. Μύλος.

Και η Chevron τι ρόλο θα παίξει; Κατ αρχήν δεν είναι απίθανο να τη δούμε να μετέχει και σε έρευνες τρίτων χωρών. Και αν μεν τα αποτελέσματα δεν έχουν οικονομικό ενδιαφέρον τι είχαμε τι χάσαμε. Αν όμως έχουν, τότε βέβαια θα υπάρξει πίεση για μια διευθέτηση των προβλημάτων ώστε να προχωρήσει η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων. Σε αυτή την περίπτωση είναι βέβαιο ότι θα μπει στην εξίσωση και η κυβέρνηση Τραμπ. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει πολύ καλή σχέση με τον Ερντογάν, πρόκειται μάλιστα να συναντηθεί μαζί του μεθαύριο. Την ίδια στιγμή ωστόσο και η Ελλάδα έχει τα δικά της χαρτιά και στο ενεργειακό με την Αλεξανδρούπολή να αποτελεί σημαντικό κόμβο για το αμερικανικό LNG. Η πρόσφατη επίσκεψη του υπουργού «ενεργειακής κυριαρχίας» των ΗΠΑ έδειξε πόσο σημαντικό είναι το αμερικανικό ενδιαφέρον.

Συμφέρει την Ελλάδα μια τέτοια εξέλιξη; Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πού μπορεί να οδηγήσει. Αν ωστόσο πάγιος ελληνικός στόχος είναι να μη λυθούν τα προβλήματα με την Τουρκία σε ένα διμερές παζάρι, τότε η διεύρυνση των συμμετεχόντων σε μια προοπτική λύσης έχει ενδιαφέρον. Πρώτον επειδή σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα μπορούμε να αναζητήσουμε «συμμαχίες» καθώς εκτός από όσους έχουμε ήδη αναφέρει αναπόφευκτα θα μπει και η Ευρωπαϊκή Ένωση πιθανότατα και άλλες ενδιαφερόμενες χώρες όπως η Ιταλία και η Κύπρος ή ακόμα και το Ισραήλ. Και δεύτερον επειδή σε μια ευρύτερη διευθέτηση δύσκολα, όποια λύση και αν επιλεγεί, θα μπορεί να αγνοεί το διεθνές δίκαιο και να στηρίζεται στο δίκαιο του ισχυρότερου.

Είπαμε κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποια τροπή θα πάρουν τα πράγματα. Ούτε μπορεί να αποκλείσει άλλα ενδεχόμενα, για παράδειγμα ενεργειακές συνεργασίες που θα παρακάμπτουν την οριοθέτηση των ΑΟΖ. Το μείζον για την Ελλάδα είναι να βρεθεί προετοιμασμένη για ότι μπορεί να προκύψει. Ακόμα καλύτερα να δει τις δυνητικές ευκαιρίες και να διαμορφώσει μια στρατηγική για την αξιοποίηση τους. Το κλίμα στο εσωτερικό δεν είναι βέβαια το καλύτερο. Όποια πρωτοβουλία και αν ληφθεί θα αντιμετωπιστεί αρνητικά επειδή έτσι ασκείται η πολιτική πια στη χώρα μας. Μόνο που αυτή τη φορά τα γεγονότα μπορεί να μας ξεπεράσουν είτε είμαστε έτοιμοι είτε όχι.