Νίκος Φελέκης

Τζορτζ Ελιοτ είναι το λογοτεχνικό ψευδώνυμο της Μαίρης Ανν Εβανς. Ηταν μία από τις κορυφαίες συγγραφείς της βικτωριανής εποχής. Τα μυθιστορήματά της αφηγούνται με ρεαλισμό και οξυδέρκεια τη ζωή στην επαρχιακή Αγγλία. Χρησιμοποιούσε ανδρικό ψευδώνυμο γιατί, όπως εξήγησε, ήθελε να είναι σίγουρη ότι θα πάρουν στα σοβαρά τα έργα της.

Τη θυμήθηκα λόγω των όσων διαδραματίζονται στην Κεντροαριστερά. Για την ακρίβεια, θυμήθηκα το βιβλίο της «Ανταμ Μπεντ». Το είχα διαβάσει μικρός, πριν πέσω στα... σκληρά, με το «Κράτος και Επανάσταση», τις «Θέσεις για τον Φόυερμπαχ», την ηγεμονία του Γκράμσι και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του Αλτουσέρ.

Το μυθιστόρημα της Εβανς περιστρέφεται γύρω από ένα ερωτικό «ορθογώνιο» μεταξύ της όμορφης αλλά εγωκεντρικής Χέτι Σόρελ, του λοχαγού Αρθουρ Ντόνιθορν, του νεαρού ιπποκόμου που την αποπλανεί, του Ανταμ Μπεντ, του ανεπίγνωστου μνηστήρα της, και της Ντίνα Μόρις, της ξαδέλφης της Χέτι, μιας ένθερμης, ενάρετης και όμορφης μεθοδίστριας ιεροκήρυκα.

Αν στη θέση των πρωταγωνιστών της Εβανς βάλουμε τον Τσίπρα, τη Ζωή, τον Ανδρουλάκη, τον Φάμελλο, τον Χαρίτση και ενδεχομένως τον Βαρουφάκη και τον Κασσελάκη, έχουμε όχι «ορθογώνιο», αλλά ερωτικό «επτάεδρο». Στη στερεομετρία τα πιο γνωστά επτάεδρα είναι η εξαγωνική πυραμίδα και το πενταγωνικό πρίσμα. Στη λαϊκή γλώσσα αυτού του είδους οι ερωτικές συνευρέσεις αλλιώς ονομάζονται, αλλά ας μείνουμε καλύτερα στη στερεομετρία, σημειώνοντας ότι το πενταγωνικό πρίσμα μάλλον βρίσκεται πιο κοντά στην επιχειρούμενη μεταφορά του «Ανταμ Μπεντ» στην εγχώρια Κεντροαριστερά, αφού τον Βαρουφάκη και τον Κασσελάκη οι άλλοι τους αποφεύγουν και δεν τους περιλαμβάνουν στα πολιτικά τους παίγνια, ίσως επειδή δεν έχουν κοινοβουλευτικές ομάδες ή για λόγους που δεν είναι του παρόντος άρθρου.

«Το άρωμα του σανού»

Η Εβανς, το 1859 όταν και δημοσιεύτηκε το «Ανταμ Μπεντ», είχε περιγράψει το μυθιστόρημα ως «μια ιστορία της εξοχής γεμάτη από την ανάσα των αγελάδων και το άρωμα του σανού». Για το μυθιστόρημα της εγχώριας και σύγχρονης Κεντροαριστεράς δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο, αν και μπόλικος «σανός» για το μέλλον της υπάρχει, όπως υπάρχουν και «μουγγανίσματα», αντί για καθαρό λόγο, στα θέματα των συμμαχιών, που είναι απαραίτητες προκειμένου να αλλάξει η βάρδια στο γκουβέρνο.

Το κουτόχορτο για το πολιτικό και εκλογικό μέλλον της Προοδευτικής Παράταξης και τα δυσνόητα λόγια για την πιθανότητα κυβερνητικής συνεργασίας, σε περίπτωση που οι κάλπες δεν βγάλουν, όπερ και το πιθανότερο, αυτοδυναμία είναι από τους βασικούς λόγους που η λεγόμενη πληθυντική Κεντροαριστερά είναι πολυδιασπασμένη, με χαμηλές δημοσκοπικές επιδόσεις και αδύναμη να αφαιρέσει την εκλογική ηγεμονία από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, παρότι η κυβέρνησή του δοκιμάζεται από την παρατεταμένη ακρίβεια, τη μειούμενη αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, τα προβλήματα ασφάλειας λόγω και των ογκούμενων μεταναστευτικών ροών, τις εξελίξεις στο «έγκλημα» των Τεμπών, το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και ενδεχομένως και άλλες αποκαλύψεις από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία.

Στην αδυναμία της κεντροαριστερής αντιπολίτευσης να πλήξει αποφασιστικά τον Μητσοτάκη προστίθεται, επ’ εσχάτης, ένας ακόμη παράγων: ο Αλέξης Τσίπρας. Η εντεινόμενη φημολογία περί ιδρύσεως νέου κόμματος από τον πρώην πρωθυπουργό έχει κάνει άνω κάτω τα άλλα κόμματα και πρωτίστως τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος κινδυνεύει με κοινοβουλευτικό αφανισμό σε περίπτωση που ο Αλέξης όντως υλοποιήσει τα όσα μεταδίδουν συνεργάτες και συνομιλητές του.

Υπονομεύει τον ΣΥΡΙΖΑ

Μάλιστα, ορισμένα στελέχη της Κουμουνδούρου λέγεται πως εισηγούνται στον Σωκράτη Φάμελλο να καλέσει τον Τσίπρα και να του πει ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί αυτή η ιστορία του νέου κόμματος. Οχι μόνο επειδή υπονομεύει, εξ αντικειμένου, την προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ να ανακάμψει, αλλά και επειδή ο ίδιος συνεχίζει να είναι βουλευτής του κόμματος και δεν επιτρέπεται (τουλάχιστον για λόγους πολιτικής ηθικής), όντας μέλος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, να ιδρύσει άλλο κόμμα.

Με άλλα λόγια, να του ζητήσει να ξεκαθαρίσει αν πρόκειται να φτιάξει κόμμα. Αν αρνηθεί ότι είναι στις προθέσεις του, ο Αλέξης θα πρέπει να βρει τον πλέον πρόσφορο τρόπο να το διαψεύσει. Και μάλιστα άμεσα. Σε διαφορετική περίπτωση, θα πρέπει να τεθεί εκτός Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, αφού τα θρυλούμενα για «κόμμα Τσίπρα» πλήττουν αφενός τον Φάμελλο, αφού τον εμφανίζουν ως αρχηγό υπό προθεσμία που ζεσταίνει την καρέκλα του Αλέξη. Και αφετέρου ρίχνουν τον ΣΥΡΙΖΑ στα Τάρταρα, αφού η πλειοψηφία των στελεχών και οπαδών του περιμένει την έλευση του... Μεσσία.

Ευνοεί τον Κυριάκο

Οσοι εισηγούνται στον Φάμελλο να ζητήσει από τον Τσίπρα να ξεκαθαρίσει τις προθέσεις του υποστηρίζουν πως το ίδιο θα απαιτούσε και ο Τσίπρας εάν συνέχιζε να είναι αρχηγός και ένας βουλευτής και προβεβλημένο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ φλέρταρε ανοιχτά με την ίδρυση νέου και ανταγωνιστικού κόμματος. Ενας πρόσθετος λόγος (κάτι που παραδέχονται και στελέχη της Νέας Αριστεράς και του ΠΑΣΟΚ) είναι και το γεγονός ότι η επιστροφή Τσίπρα σε πρωταγωνιστικό ρόλο γίνεται με τρόπο, όπως για το Δημοψήφισμα του 2015, που μάλλον ωφελεί τον Μητσοτάκη.

Η αντιπαράθεση γίνεται για το παρελθόν και όχι για τα προβλήματα της επικαιρότητας (προανακριτικές και εξεταστικές για Τέμπη και ΟΠΕΚΕΠΕ, Λιβύη, Χαφτάρ, Μετανάστευση, ακρίβεια κ.ά.), ενώ ενεργοποιεί και τα αντανακλαστικά των δεξιών και κεντρώων ψηφοφόρων που στο παρελθόν είχαν συγκροτήσει το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο.

«Εκεί που είχαμε τον Μητσοτάκη στα σχοινιά με τον Βορίδη και τον Αυγενάκη, ήρθε ο Αλέξης με τα πρακτικά της Προεδρίας για το δημοψήφισμα του 2015 και άλλαξε την ατζέντα», μας λέει ηγετικό στέλεχος της αριστερής αντιπολίτευσης. Μάλιστα, οι κοινοβουλευτικές εξελίξεις για τα Τέμπη και τον ΟΠΕΚΕΠΕ εντείνουν την απογοήτευση των ψηφοφόρων, αφού βλέπουν ότι οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης δεν μπορούν να αμφισβητήσουν τα σχέδια της συμπολίτευσης και τσακώνονται για το ποιος έχει τον πρώτο λόγο στην Κεντροαριστερά.

5 κόμματα με 10%

Κάποιοι διατείνονται πως είναι πολύ πιθανό, εάν φτιάξει κόμμα ο Τσίπρας, στις βουλευτικές εκλογές να έχουμε πέντε κόμματα (ΠΑΣΟΚ, Πλεύση Ελευθερίας, Ελληνική Λύση, ΚΚΕ και κόμμα Τσίπρα) που να βρίσκονται, με μικρές προσθαφαιρέσεις, στην περιοχή του 10%.

Αν ο Τσίπρας δεν καταφέρει να αποσπάσει σημαντικό ποσοστό από τα κόμματα του Νίκου Ανδρουλάκη και της Ζωής Κωνσταντοπούλου, τότε το ΠΑΣΟΚ μπορεί να διατηρήσει τη δεύτερη θέση και το «κόμμα Τσίπρα» ενδεχομένως να έρθει τέταρτο. Σημειώνουμε ότι, σύμφωνα με τους αναλυτές των δημοσκοπήσεων, τη μεγαλύτερη ανθεκτικότητα από τα κόμματα της αντιπολίτευσης την έχει το κόμμα του Κυριάκου Βελόπουλου. Το εύρος του ποσοστού του κυμαίνεται μεταξύ 9,5% και 10,1% ξεπερνώντας ακόμη και το ΚΚΕ, που παραδοσιακά είχε την πλέον συμπαγή μάζα ψηφοφόρων. Τώρα το κόμμα του Δημήτρη Κουτσούμπα, στις περισσότερες μετρήσεις, κυμαίνεται μεταξύ 8% και 10%. Η Πλεύση Ελευθερίας βρίσκεται στο 8% με 11%, ενώ το ΠΑΣΟΚ κυμαίνεται μεταξύ του 12% και 14%. Αν το «κόμμα Τσίπρα» δεν έρθει δεύτερο στις εκλογές, το πολιτικό μέλλον του Αλέξη θα δοκιμαστεί σοβαρά και γι’ αυτό ορισμένοι θεωρούν πως η ίδρυση νέου κόμματος είναι υψηλού ρίσκου.

Ωστόσο, «στην πολιτική το ρίσκο είναι αναπόφευκτο και χαρακτηριστικό των ηγετικών προσωπικοτήτων», μας λέει παλαιός κοινοβουλευτικός που γνωρίζει, όπως ο παστός μπακαλιάρος το αλάτι, τον Αλέξη Τσίπρα. Εξάλλου, δεν πρόκειται ποτέ να βρέξει γαρίφαλα. Αν θέλεις να έχεις περισσότερα γαρίφαλα θα πρέπει να φυτέψεις περισσότερες γαριφαλιές. Είναι τόσο απλό και νομίζω πως ο Τσίπρας (έχοντας διατελέσει 15 χρόνια αρχηγός κόμματος, εκ των οποίων τα πέντε και στην πρωθυπουργία) το ξέρει καλά. Οπως ξέρει καλά ότι κανένα μεγάλο έργο δεν έχει γίνει από διστακτικούς που ψάχνουν σιγουριά. Το ρίσκο είναι αναπόφευκτο και καταπώς φαίνεται είναι αποφασισμένος να το αναλάβει, διαφορετικά είναι καλύτερα να πει στον Φάμελλο και στους συντρόφους του ότι το «κόμμα Τσίπρα» είναι επινόηση των πολιτικών του αντιπάλων, των δημοσιολογούντων και της διαπλοκής.

Το μέτρο της επιτυχίας

Και επειδή αναφερθήκαμε στη «διαπλοκή συμφερόντων», κάποιοι άσπονδοι φίλοι του Τσίπρα του ασκούν κριτική επειδή, όπως λένε, η επιστροφή του μετά από δύο χρόνια κοινοβουλευτικής σιωπής δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας κοινωνικής κινητικότητας, αλλά των υποδείξεων που περιέχονται στο εγχειρίδιο του rebranding του. Αν, λένε, η επιστροφή Τσίπρα υπηρετεί τις προσωπικές του αναζητήσεις και ανάγκες και δεν έχει ως προτεραιότητα την επίλυση των προβλημάτων της λαϊκής οικογένειας και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, θα αποτύχει. Για να πετύχει, θα πρέπει να σηκώσει από τον καναπέ τους απογοητευμένους ψηφοφόρους της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς.

Το μέτρο της επιτυχίας τόσο του κόμματος Τσίπρα όσο και του ΠΑΣΟΚ και των υπολοίπων της αντιπολίτευσης θα είναι αν μπορέσουν να αυξήσουν τη συμμετοχή στις εκλογές σημαντικού ποσοστού από τους 2 εκατομμύρια ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ (που από τις εκλογές του 2012 και μέχρι τις ευρωεκλογές του 2024 απείχε), κοινώς να γυρίσει στην κάλπη. Προσώρας κάτι τέτοιο, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, δεν φαίνεται. Η απογοήτευση για την πολιτική και τους πολιτικούς μεγαλώνει. Και τα όσα έγιναν στη Βουλή από την κυβερνητική πλειοψηφία για Τριαντόπουλο, Καραμανλή, Βορίδη, Αυγενάκη και λοιπούς κυβερνητικούς παράγοντες σε συνδυασμό με την αδυναμία της αντιπολίτευσης να έχει κοινή στάση, φουσκώνει κι άλλο την «γκρίζα ζώνη» της αποχής και των αναποφάσιστων ψηφοφόρων. Κάτι που ευνοεί τη Ν.Δ. αφού, συγκριτικά με το ποσοστό συσπείρωσης των άλλων κομμάτων, είναι αυτή που έχει τον μεγαλύτερο αριθμό ψηφοφόρων. Οσο μικραίνει το ποσοστό συμμετοχής στην κάλπη τόσο μεγαλώνει το ποσοστό του πρώτου κόμματος και αυξάνεται η διαφορά από τα υπόλοιπα.

Ο εκλογικός νόμος

Και φτάνουμε έτσι στο «κουμπί της Αλέξαινας», που είναι και ο φόβος παραγόντων της Κεντροαριστεράς για τον εκλογικό νόμο. Σύμφωνα με όσα μας εκμυστηρεύεται κορυφαίο και ιστορικό στέλεχος της Ανανεωτικής Αριστεράς, δεν θα πρέπει να αποκλειστεί η πιθανότητα ο Μητσοτάκης να αλλάξει τελικά τον εκλογικό νόμο. Οχι αυξάνοντας το μπόνους ή ανεβάζοντας το όριο εισόδου στη Βουλή, αλλά με βάση τη διαφορά του πρώτου κόμματος από το δεύτερο. Αν για παράδειγμα το πρώτο κόμμα βρίσκεται κοντά στο 30% και το δεύτερο στο 13%, δεν θα του είναι δύσκολο να υποστηρίξει πως στο όνομα της κυβερνητικής σταθερότητας όποιος είναι πρώτος -και έχει μεγάλη διαφορά από τον δεύτερο- θα πρέπει να μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση και να μην είναι όμηρος των μικρότερων κομμάτων.

Τώρα, αν η Ν.Δ. λάβει ποσοστό κοντά στο 30%, όπως δείχνουν και οι δημοσκοπήσεις, θα λάβει περίπου 120 έδρες. Αν δεν σχηματίσει κυβέρνηση με το δεύτερο κόμμα (το ΠΑΣΟΚ, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις), στις δεύτερες εκλογές αν πάρει για παράδειγμα 33% οι έδρες της, με την αναντιπροσώπευτη ψήφο στα συνήθη ποσοστά (6%-8% και πάντως κάτω από 10%), δεν θα ξεπεράσουν τις 135. Εξυπακούεται ότι σε περίπτωση που η διαφορά του πρώτου κόμματος από το δεύτερο είναι μικρή, π.χ. το πρώτο να λάβει 30% και το δεύτερο 24%, ο εκλογικός νόμος δεν θα εφαρμόζεται ή θα ισχύει κλιμακωτά, όπως γίνεται τώρα και με το μπόνους. «Είναι θέμα μαθηματικού αλγορίθμου η θέσπιση ενός τέτοιου νόμου», μας απαντούν χαρακτηριστικά στο ερώτημά μας για τις τεχνικές δυσκολίες, «ο Λιβάνιος μπορεί να το ετοιμάσει αμέσως, αν δεν το έχει κάνει ήδη ως άσκηση για τα πιθανά εκλογικά σενάρια που μπορούν να συνδυάσουν την ψήφο με τη διακυβέρνηση».

Μέτωπο Φάμελλου - Χαρίτση

Προσώρας, και ανεξαρτήτως των σεναρίων για το «κόμμα Τσίπρα» ή την πιθανότητα αλλαγής του εκλογικού νόμου, ο Φάμελλος και ο Χαρίτσης στήνουν (με αφορμή την Προανακριτική για τον ΟΠΕΚΕΠΕ) μέτωπο απέναντι στον Ανδρουλάκη. «Αυτό το μέτωπο, εκτός από πολιτικά, μπορεί να προχωρήσει και να ευδοκιμήσει και εκλογικά», διατείνονται παράγοντες από το κομματικό απαράτ. Και προσθέτουν: «Εκτός κι αν το ανατινάξει ο Τσίπρας με την ίδρυση κόμματος».

Τον Σεπτέμβριο, με την πρώτη σταγόνα της βροχής που θα σκοτώσει το καλοκαίρι, θα μάθουμε τι πρόκειται να συμβεί. Πάντως, τα μπάνια του λαού δεν μπορεί να τα χαλάσει κάποιος. Αν το πράξει, θα τιμωρηθεί ο ίδιος, αφού στις παραλίες και στα βουνά οι ψηφοφόροι ενδιαφέρονται για το πώς μπορούν να ξεκαλοκαιριάσουν όσο μπορούν καλύτερα και -λόγω ακρίβειας- φθηνότερα και όχι ποιο κόμμα ή αρχηγό είναι καλύτερα και τους συμφέρει να ψηφίσουν.