Νίκος Φελέκης

Πριν από 50 χρόνια Τζον Λένον και Πολ Μακάρτνεϊ τραγουδούσαν το «Love Me Do». Το πρώτο σίνγκλ των Beatles κυκλοφόρησε στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 5 Οκτωβρίου. Γιατί το θυμήθηκα; Επειδή την Τετάρτη, 5 Οκτωβρίου ενεστώτος έτους, ο Αλέξης Τσίπρας συγκαλεί το Πολιτικό Συμβούλιο του ΣΥΡΙΖΑ για να συζητήσουν και να συμφωνήσουν για τα όσα θα εισηγηθεί στην πρώτη, ουσιαστικά, συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής, το ερχόμενο Σαββατοκύριακο. Αυτή που είχε γίνει πριν το καλοκαίρι, στις 29 Μαΐου, είχε ως αντικείμενο την εκλογή του γραμματέα και της Πολιτικής Γραμματείας του κόμματος. Τώρα θα πρέπει να συζητήσουν για τα μεγάλα και σοβαρά θέματα που απασχολούν τη χώρα και την Ευρώπη, να συγκροτήσουν τους τομείς δράσης του κόμματος εκλέγοντας και τους επικεφαλής τομεάρχες και να συμφωνήσουν στην εκλογική στρατηγική που πρέπει να ακολουθηθεί, αφού η επόμενη συνεδρίαση της Κ.Ε. θα γίνει τον Φεβρουάριο ή τον Μάρτιο του 2023, εκτός κι αν οι εκλογές γίνουν ενωρίτερον του Μαΐου.

Η πιθανότητα να απευθυνθεί ο Αλέξης στον βρετανοτραφή και να του πει: Euclid, love me do / You know I love you / I’ll always be true Τσακαλώτο / So please, love me do..., προκειμένου η «Ομπρέλα» να συνταχθεί με την ηγεσία είναι μικρή, θα έλεγα έως και απίθανη. Αφενός επειδή η προεδρική ομάδα κυριαρχεί στην Κεντρική Επιτροπή και κατά συνέπεια ο Αλέξης δεν χρειάζεται τη σύμφωνη γνώμη της εσωκομματικής μειοψηφίας ούτε για την εισήγησή του ούτε για τα πρόσωπα που θα στελεχώσουν τους τομείς της Κεντρικής Επιτροπής. Και αφετέρου επειδή δεν είναι σίγουρο ότι ο Ευκλείδης θα μπορέσει να παρευρεθεί στη συνεδρίαση. Ας όψεται ο κορωνοϊός που χτύπησε για δεύτερη φορά -δυστυχώς, τώρα με βαριά συμπτώματα- τον α’ κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ.

Ομως υπάρχει κι ένας ακόμη λόγος που ο Τσίπρας δεν τρέφει… αγαπησιάρικα αισθήματα για τα «σκιάδια» της Κουμουνδούρου. Χθες, Σάββατο, 13 προβεβλημένα στελέχη της εσωκομματικής αντιπολίτευσης έδωσαν στη δημοσιότητα κείμενο με το οποίο δηλώνεται η διαφωνία τους στην είσοδο της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Τα 10 από τα 13 στελέχη (Καββαδία, Καλαμαρά, Κνήτου, Λάμπρου, Ματσούκα, Ξανθός, Σκουρλέτης, Τσακαλώτος, Φίλης, Φωτίου) είναι μέλη του Πολιτικού Συμβουλίου, ενώ τα άλλα τρία (Βούτσης, Δρίτσας, Χριστοδουλοπούλου) ήταν μέλη στο προηγούμενο Πολιτικό Συμβούλιο. Σημειώνουμε ότι το θέμα είχε ξανασυζητηθει στις 14 Σεπτεμβρίου και η πλειοψηφία του Π.Σ. είχε αποφασίσει ο ΣΥΡΙΖΑ να συμφωνήσει με την επικύρωση και από την Ελλάδα της εισόδου των δύο σκανδιναβικών κρατών στο ΝΑΤΟ, όπερ και εγένετο. Τα 13 στελέχη επανέρχονται στο θέμα με ένα συγκροτημένο, είναι η αλήθεια, κείμενο, το οποίο τιτλοφορείται «Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ ρίχνει λάδι στη φωτιά του πολέμου».

Αριστερή ταυτότητα

Η ανάγκη να δηλωθεί η αριστερή ταυτότητα της Κουμουνδούρου είναι καταφανής στο κείμενο και οι οκτώ λόγοι που προβάλλονται θα μπορούσαν, όντως, να είναι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ πριν όμως κυβερνήσει - όταν ανήκε στη Ριζοσπαστική Αριστερά. Τώρα, υπάρχει κίνδυνος τα λεγόμενα των 13 να χρησιμοποιηθούν από τον επικοινωνιακό μηχανισμό της κυβερνήσεως για να κατηγορηθεί, για μία εισέτι φορά, η αξιωματική αντιπολίτευση για διπλή γλώσσα. Συνεργάτες του Αλέξη Τσίπρα υποστηρίζουν ότι η κίνηση των 13 και το κείμενο «δεν έχουν αξία, αφού πριν 10 μέρες η ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας πέρασε από τη Βουλή» και συμπληρώνουν με νόημα: «Εξάλλου, δεν συμφωνεί και όλη η “Ομπρέλα”». Πάντως, οι 13 αφού καταγγέλλουν την «απαράδεκτη και απολύτως καταδικαστέα ρωσική εισβολή στην Ουκρανία» και τον πόλεμο που συνεχίζεται «σκορπίζοντας τον θάνατο, την καταστροφή και την προσφυγιά και παροξύνοντας όλα τα διεθνή προβλήματα» διατείνονται ότι οι δικές τους θέσεις για το ΝΑΤΟ βρίσκονται σε αρμονία με την Πολιτική Απόφαση του 3ου Συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ, στην οποίαν τονίζεται: «...το ΝΑΤΟ φέρει συναφώς τις δικές του ιστορικές ευθύνες» αφού «παρά τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει το 1999 δεν προχώρησε στην οικοδόμηση μιας αδιαίρετης αρχιτεκτονικής ασφάλειας και η συνεχής επέκτασή του προς Ανατολάς δημιούργησε εύλογους φόβους στη Ρωσική Ομοσπονδία, που αισθανόταν να περικυκλώνεται στρατιωτικά...».

Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ μοιάζει να είναι ήσσονος σημασίας θέμα για τα καθ’ ημάς, όμως οι γεωοικονομικές διεργασίες που συντελούνται στην Ευρώπη -ως συνέπειες του πολέμου και της συνακόλουθης ενεργειακής κρίσης- και ιδιαίτερα η στροφή προς την Ακροδεξιά είναι το πρόβλημα που θα κυριαρχήσει το επόμενο διάστημα και θα πυροδοτήσει τεκτονικές αλλαγές σχεδόν σε όλες τις χώρες και τις κυβερνήσεις της Γηραιάς Ηπείρου και πρωτίστως στην Ε.Ε. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ενεργειακή και επισιτιστική κρίση, ο υψηλός πληθωρισμός, η μεγάλη άνοδος των επιτοκίων, οι δημοσιονομικές «τρύπες», η κλιματική κρίση, η αυξανόμενη φτωχοποίηση και η διεύρυνση των ανισοτήτων είναι η «μεγάλη εικόνα» με την οποία ελάχιστα ασχολούνται και στην αξιωματική αντιπολίτευση. Η εμμονή με τις υποκλοπές, τις κυβερνητικές ευθύνες για τους θανάτους από την πανδημία του COVID-19, την Πανεπιστημιακή Αστυνομία, τη «λίστα Πέτσα», την αδιαφάνεια στις αναθέσεις του Δημοσίου και το μοίρασμα των κοινοτικών κονδυλίων σε λίγους και «ημετέρους», δεν φαίνεται να ευνοούν τον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι όλα σοβαρά θέματα και πιθανότατα σε μια «κανονική» ευρωπαϊκή χώρα θα είχαμε ακόμη και πτώση κυβερνήσεων, όμως οι Ελληνες ψηφοφόροι στις δημοσκοπήσεις δείχνουν να μην τα ιεραρχούν τόσο ψηλά όσο τα τοποθετεί η ηγεσία της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ούτε να επηρεάζουν καθοριστικά τις εκλογικές τους προτιμήσεις. Στην Κουμουνδούρου ψάχνουν εναγωνίως να βρουν τι άλλο πρέπει να κάνουν για να αρχίσουν να καρπώνονται τη φθορά της κυβερνήσεως, όμως ακόμη δεν έχουν βρει τον τρόπο που θα περιορίσουν τη δημοσκοπική κυριαρχία των 7-8 μονάδων της Ν.Δ. στα όρια του στατιστικού λάθους.

Προχθές, ο Αλέξης Τσίπρας συνεδρίασε με τους 30 «εμπειρογνώμονες», το λεγόμενο think tank του αρχηγού, προκειμένου να υπάρξει αφενός εξειδίκευση των έξι προτάσεων πολιτικής που διατύπωσε στη ΔΕΘ και αφετέρου συντονισμός των εμφανίσεών τους στα ΜΜΕ, ώστε τις θέσεις του κόμματος στα ραδιόφωνα και τις τηλεοράσεις να μην τις υπερασπίζονται μόνο τα κομματικά στελέχη, ορισμένα εκ των οποίων, εκτός από φθαρμένα, είναι και τοξικά. Την αναγκαιότητα οι «αναμεταδότες» της αξιωματικής αντιπολίτευσης να είναι φρέσκα και καθαρά πρόσωπα, με τεχνοκρατική επάρκεια, επιστημονικές γνώσεις και διεθνείς επαφές, την αναγνωρίζουν όλοι στην Κουμουνδούρου.

Χάραξη πολιτικής

Ομως εκτός από τους «εμπειρογνώμονες» χρειάζεται -εισηγούνται ορισμένοι, κάποιοι εξ αυτών και εγγράφως- και ένα πανίσχυρο, με εκτεταμένες αρμοδιότητες, Ευρωπαϊκό Γραφείο, με προσωπικότητες, διανοούμενους και πολιτικά στελέχη, το οποίο θα αναλύει τη «μεγάλη εικόνα» και θα εξειδικεύει στα καθ’ ημάς τα όσα χρειάζεται να γίνουν σε όλους τους τομείς του δημόσιου βίου. Από την οικονομία και την εξωτερική πολιτική μέχρι τους θεσμούς και τους μετανάστες. Αντί για γενικεύσεις των τομέων, να έχουμε εξειδικεύσεις από το Ευρωπαϊκό Γραφείο, το οποίο θα τροφοδοτεί την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ με όλα τα στοιχεία, τις αναλύσεις, τις πολιτικές και τα μέτρα τα οποία χρειάζεται ένα σύγχρονο και ριζοσπαστικό ευρωπαϊκό κόμμα της Κεντροαριστεράς. Μόνο μια κοινή στρατηγική των προοδευτικών δυνάμεων της Ευρώπης μπορεί να αποδεχθεί τελεσφόρα και για τα ελληνικά πράγματα, να καταστήσει δηλαδή κυρίαρχη τη στρατηγική της «προοδευτικής διακυβέρνησης» ώστε με τη συμμαχία ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ να αλλάξει βάρδια η εξουσία. Ελληνικός δρόμος για την πολιτική αλλαγή δεν φαίνεται να υπάρχει, μόνον ευρωπαϊκός.

Γι’ αυτό και κατά ορισμένους η τακτική του Τσίπρα είναι λάθος. Αντί να συζητά με τα πολιτικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, τους συνεργάτες και τους εμπειρογνώμονες του γραφείου του για την εγχώρια επικαιρότητα, τις αντικυβερνητικές αιχμές και τον τρόπο που μπορεί να επιτευχθεί η προοδευτική διακυβέρνηση με το ΠΑΣΟΚ, θα έπρεπε να τους κατευθύνει στην επεξεργασία στρατηγικών, οι οποίες θα μεταφέρουν στα καθ’ ημάς τη «μεγάλη εικόνα» των ριζικών αλλαγών που συντελούνται στην Ευρώπη. Θα έπρεπε να επιδιώξει να κατακτήσει την εξουσία μέσω της Ευρώπης, όπως έκανε το 2015, και όχι μέσω του ΕΣΥ και της ΚΥΠ. Τότε ήταν η αντίθεση στο μνημόνιο και την υπερχρέωση που έστειλε τον Τσίπρα στο Μαξίμου. Τώρα, τα όσα συντελούνται στην Ευρώπη, από το Brexit μέχρι τη Μελόνι, τον Ορμπαν και τη Λεπέν, δείχνουν ότι ο ευρωπαϊκός αέρας αλλάζει, γίνεται ενοχλητικός και το μέλλον της Ε.Ε., όπως όλα δείχνουν, θα έχει πολλή ξηρασία. Αντί για εμβάθυνση, οδηγούμαστε σε αποδιάρθρωση. Αντί για ενίσχυση, σε αποδυνάμωση. Ο ευρωσκεπτικισμός κερδίζει έδαφος ακόμη και μεταξύ ανθρώπων και ομάδων συμφερόντων που μέχρι πρότινος έθυαν σπονδές στο ευρώ και την ενωμένη Ευρώπη. Η αντίσταση στη γραφειοκρατία, την ανεπάρκεια και την αποδιάρθρωση της Ε.Ε. μπορεί να αποτελέσει το εφαλτήριο για μια νέα και διαφορετική Ευρώπη.

Οι δυνάμεις της Κεντροαριστεράς και της Σοσιαλδημοκρατίας για να ωφεληθούν εις βάρος της Νεοδεξιάς και της Ακροδεξιάς, που κερδίζουν συνεχώς έδαφος σε ολοένα περισσότερες χώρες, θα πρέπει να «εφεύρουν» έναν νέο ευρωπαϊσμό, που να συνεγείρει τους πολίτες των κρατών-μελών. Η σωτηρία του ευρωπαϊκού οράματος πρέπει όμως να συνδυάζεται με την ενίσχυση του βιοτικού επιπέδου των λαών της Ενωσης και την ενίσχυση παντί τρόπω των οικονομιών και των κοινωνιών που τα τελευταία τρία χρόνια πλήττονται θανάσιμα από την πανδημική, κλιματική και ενεργειακή κρίση. Μόνον έτσι μπορεί να ανασυνταχθεί η Σοσιαλδημοκρατία και να αναδιοργανωθεί η Κεντροαριστερά.

Αντί λοιπόν ο Τσίπρας και οι συνεργάτες του να αναζητούν σημεία για να διαφοροποιηθούν από τον Μητσοτάκη και την κυβέρνησή του στο Ουκρανικό, τα ελληνοτουρκικά, τα ενεργειακά, το Ταμείο Ανάκαμψης, τους μετανάστες, τα δημοσιονομικά, την πανδημία ή για το πώς θα συμμαχήσει η Αριστερά με την Κεντροαριστερά για «προοδευτική διακυβέρνηση», θα έπρεπε -λένε όσοι έχουν αυτή τη γνώμη- ο ΣΥΡΙΖΑ να πρωταγωνιστήσει στην αλλαγή σελίδας στην Ευρώπη. Οι λύσεις στα προβλήματα της ελληνικής καθημερινότητας για να είναι τελεσφόρες και να έχουν εκλογική πρόσοδο θα πρέπει να είναι ευρωπαϊκές και όχι εγχώριες. Ετσι μόνο μπορεί να αποφεύγονται αντιπαραθέσεις, πολώσεις και διχασμοί, οι οποίοι πρωτίστως βλάπτουν την αντιπολίτευση, καθώς οι διαφορετικές της θέσεις για εξοπλισμούς, μετανάστες, εργασιακά, ενεργειακά, δικαιώματα κ.ά. ακόμη κι όταν δεν είναι πλειοψηφικές, παρεξηγούνται έως και απαξιώνονται, ενώ πολλές φορές αμφισβητούνται με μειωτικούς χαρακτηρισμούς αναφορικά με τις προθέσεις, τα κίνητρα και τους σκοπούς των στελεχών της. Μια ευρωπαϊκή στρατηγική με εθνικές «γωνίες» και προτεραιότητες ενδεχομένως έχει μεγαλύτερες πιθανότητες ευδοκίμησης.

Οι πολιτικές αλλαγές που συντελούνται στην Ευρώπη δείχνουν ότι η καταγγελία της πορείας της Ε.Ε. αποδίδει εκλογικά. Η αδυναμία της ευρωπαϊκής ηγεσίας και η παντοδυναμία της γραφειοκρατικής κάστας των Βρυξελλών στο σύνολο των κοινοτικών θεσμών, των κέντρων αποφάσεων και των μηχανισμών εποπτείας ερεθίζουν περισσότερο τους πολίτες -στους ταραγμένους καιρούς που ζούμε- απ’ ό,τι η παρακολούθηση του τηλεφώνου του Ανδρουλάκη και η ανάθεση μιας κρατικής προμήθειας σε κάποιον «ημέτερο». Εξάλλου, σύμφωνα με έρευνα της Kapa Research στην ερώτηση αν η κυβέρνηση δίνει ή παίρνει από τους πολίτες, οι απαντήσεις σε ποσοστό 60% είναι ότι η κυβέρνηση δίνει (λεφτά, επιδόματα, χορηγήσεις) και δεν παίρνει, μέσω της φορολογίας, από τους πολίτες. Μπορεί να υπάρχουν διαφοροποιήσεις στο αν δίνει αρκετά, αν τα δίνει εκεί που πρέπει ή αν ο τρόπος που τα δίνει είναι σωστός, όμως η πλειοψηφούσα γνώμη είναι ότι «δίνει» και «δεν παίρνει» από τους πολίτες, όπως ήταν η γενικευμένη αίσθηση που κυριάρχησε επί διακυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ και η οποία συνεχίζει ακόμη να θέτει εμπόδια στην εκλογική ανάκαμψη της Κουμουνδούρου.

Το διάστημα μέχρι τις εκλογές

Βέβαια, όπως ορθά επισημαίνεται από συνεργάτες του Αλέξη Τσίπρα, οι εκλογές αργούν πολύ. Στους οκτώ μήνες, μέχρι να στηθούν οι κάλπες, μπορεί να έρθουν τα πάνω κάτω. Η ακρίβεια και ο πληθωρισμός να ανέβουν κι άλλο και να γονατίσουν κυριολεκτικά χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις πυροδοτώντας κοινωνικές εκρήξεις και ανεβάζοντας το αντικυβερνητικό θερμόμετρο. Οι Τούρκοι μπορεί να μην αμφισβητήσουν την εθνική κυριαρχία, που κατά την κυβέρνηση είναι η κόκκινη γραμμή της Ελλάδας, αλλά τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας (υφαλοκρηπίδα, ΑΟΖ, 12 μίλια κ.ά.), όπως πολύ σωστά είπε ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, στην εκπομπή του Γιώργου Παπαδάκη στον ΑΝΤ1. Τότε, πώς θα αντιδράσει η κυβέρνηση; Θα διαπραγματευθεί κυριαρχικά δικαιώματα; Θα αφήσει το «Oruc reis» να αλωνίζει μετά τα 6 μίλια ή θα επιτρέψει να γίνουν γεωτρήσεις 6,5 μίλια από την Κρήτη; Ερωτήματα καυτά, που αν μη τι άλλο επιτρέπουν στον Τσίπρα να αποκτήσει ακροατές στον λεγόμενο πατριωτικό χώρο και ιδιαίτερα στο ανδρεοπαπανδρεϊκό ΠΑΣΟΚ, που τον ενδιαφέρει πολύ για να ανατρέψει τη δυσάρεστη, για τον ίδιον και τον ΣΥΡΙΖΑ, δημοσκοπική πραγματικότητα.

«Τώρα είναι 4-5 και όχι 7-8 μονάδες η διαφορά», λένε οι ασχολούμενοι με τις δημοσκοπήσεις συνεργάτες του Αλέξη Τσίπρα και συμπληρώνουν «τον Μάιο, όταν προκηρυχθούν οι εκλογές, δεν ξέρουμε τι συνθήκες θα υπάρχουν και αν συνεχίζει να υφίσταται το προβάδισμα του Μητσοτάκη και της Ν.Δ.». Μάλιστα, διατείνονται ότι σε περίπτωση που δεν σχηματιστεί κυβέρνηση με την απλή αναλογική στις εκλογές με την ενισχυμένη, τόσο η Ν.Δ. όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ θα πάνε σε υψηλά ποσοστά, ενδεχομένως και να αγγίξουν την αυτοδυναμία, σε αντίθεση με το ΠΑΣΟΚ του Νίκου Ανδρουλάκη, που θα υποχωρήσει, όπως προβλέπουν, «σημαντικά, ενδεχομένως και σε μονοψήφια νούμερα».