Δημήτρης Δανίκας

Και για παράδειγμα, κορυφαίο και αξεπέραστο, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Που για τους Οθωμανούς ήταν τρομοκράτης, αλλά για εμάς τους Ελληνες υπήρξε και στην ιστορική μνήμη είναι καταχωρημένος ως εθνικός ήρωας και μέγας στρατηλάτης.

Ολα αυτά ως μικρό εισαγωγικό σχετικά με τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Τι μαθαίνουμε; Ποιοι οι ένοχοι; Μα φυσικά οι Τούρκοι. Μα φυσικά οι ορδές των μουσουλμάνων που πυρπόλησαν που κατέσφαξαν και επιδόθηκαν σε πάσης φύσεως αγριότητες. Εκείνοι οι βάρβαροι, εμείς οι πολιτισμένοι.

Είναι έτσι; Ποιος στρατός όρμησε να καταλάβει ξένα εδάφη; Ο ελληνικός. Ποιος στρατός η περιφερειακή, ιμπεριαλιστική πολεμική μηχανή; Ο ελληνικός. Γιατί αυτό; Επειδή η Οθωμανική αυτοκρατορία σε πλήρη κατάρρευση. Και επειδή γενιές επί γενεών γαλουχήθηκαν με τη Μεγάλη Ιδέα και το όνειρο «πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας θα ’ναι».

Κάπως έτσι και με τη σιωπηλή παρότρυνση των μεγάλων δυνάμεων, που στη συνέχεια μας εγκατέλειψαν στο έλεος των ορδών του Κεμάλ, ο Βενιζέλος, πρώτος αυτός, δίνει το σύνθημα, ο Κωνσταντίνος το δεύτερο και στο τέλος όπου φύγει, φύγει.

Κάθε πόλεμος βγάζει από κάθε λαό τα χειρότερά του ένστικτα. Οπως έχει γράψει και ο Φρίντριχ Νίτσε στο πόνημά του «Πέρα από το καλό και το κακό», όλοι οι ανεπτυγμένοι πολιτισμοί βασίζονται στη βαναυσότητα.

Η εικόνα διπλής όψεως. Η πρώτη, για όλα τα μαρτύρια που υπέστη ο ελληνικός πληθυσμός έχει περίπου ως εξής: αρπαγές και λεηλασίες σπιτιών και περιουσιών. Γεωργικές και κτηνοτροφικές καταστροφές. Γκρέμισμα σχολείων, ναών, ευαγών ιδρυμάτων, βιοτεχνικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων. Ολα αυτά με τον παράλληλο ευτελισμό κάθε ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Οπως βασανισμοί αιχμαλώτων, ακρωτηριασμοί, θανάτωση βρεφών, βιασμοί. Καθώς και η ηθική οδύνη υπό το κλίμα του τρόμου και της απειλής του θανάτου. Αλλά και ατέλειωτες πορείες στα περιώνυμα «τάγματα εργασίας», με άγνωστο αριθμό αθώων πλασμάτων που χάθηκαν σε αυτά. Ακόμα, οι απαγχονισμοί, τα δημόσια λιντσαρίσματα, καθώς και οι εκτελέσεις με αποφάσεις των τουρκικών «Δικαστηρίων της Ανεξαρτησίας», όλα αυτά δεν έχουν μέχρι σήμερα πλήρως ερευνηθεί.

Η δεύτερη όψη της ίδιας εικόνας; Εμείς οι εισβολείς. Εμείς με το όνειρο και με τη φρούδα προοπτική να υψώσουμε ελληνική σημαία στην Αγκυρα. Εμείς εκείνη τη στιγμή η περιφερειακή ιμπεριαλιστική δύναμη. Εμείς οι επιτιθέμενοι, οι Τούρκοι οι αμυνόμενοι. Αυτά τα γεγονότα. Αυτή η ιστορική πραγματικότητα.

Και αν εμείς στη θέση των γειτόνων, τα ίδια εθνικοπατριωτικά πανηγύρια θα είχαμε στήσει. Και ρίγη ανάτασης και μνήμης θα αισθανόμασταν με κάθε τέτοια επέτειο. Για εμάς, Μικρασιατική Καταστροφή πρωτοφανούς εκτάσεως. Για τους Τούρκους, θρίαμβος επί των Ελλήνων εισβολέων. Εξαρτάται από ποια μεριά βλέπει και επεξεργάζεται κανείς τα γεγονότα.

Επομένως, ο εχθρός εντός των τειχών. Επομένως, οι σχεδόν ένα εκατομμύριο πρόσφυγες που κατάφεραν να επιβιώσουν και να εγκατασταθούν στα πάτρια εδάφη είναι τα θύματα αυτής της Μεγάλης Ιδέας. Και να μη μας διαφεύγει ένα πράγμα. Η συμπεριφορά των ντόπιων απέναντι στους ανυπεράσπιστους πρόσφυγες. Ατελείωτα, καθημερινά ανατριχιαστικά περιστατικά. Με ταπεινώσεις, με εκμετάλλευση της εργατικής προσφοράς. Με συκοφαντίες.

Ποιο το αποτέλεσμα; Ο ερχομός όλων αυτών των προσφύγων, με ανώτερο δείκτη πολιτισμού και επαγγελματικής επάρκειας, ήταν το εφαλτήριο ανάπτυξης της σύγχρονης Ελλάδας. Αυτά τα «μιάσματα», αυτοί οι «τουρκόσποροι» μετακίνησαν τη χώρα προς την πρόοδο και την Ευρώπη. Οι έσχατοι έσονται πρώτοι.

Καταλήγω ανασύροντας μικρό μέρος της σοφίας του εθνικού μας ποιητή Διονύσιου Σολωμού: «Το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθινό». Με απλά λόγια, τα θέλαμε τα πάθαμε. Και μ’ αυτά που πάθαμε στο τέλος μάθαμε. Και έτσι προκόψαμε!