Οι φόβοι του Τσίπρα για τους «53», τα ιδιωτικά πανεπιστήμια και τις πρόωρες εκλογές

Σε μια δύσκολη άσκηση ισορροπίας με τον συνδυασμό, από τη μια, του προεκλογικού συνθήματος του ΣΥΡΙΖΑ κατά την τελευταία εκλογική αναμέτρηση, που ήταν «να τελειώνουμε με το παλιό», και, από την άλλη, της επιβαλλόμενης συναίνεση των κομμάτων της αντιπολίτευσης για να προχωρήσουν οι αλλαγές, επιδόθηκε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας κατά την παρουσίαση των προτάσεών του για τη συνταγματική αναθεώρηση. 

Με μια πρόχειρα οργανωμένη ειδική εκδήλωση που στήθηκε στο προστατευμένο από τα αδιάκριτα μάτια των περαστικών πίσω μέρος του προαυλίου του Κοινοβουλίου, ο κ. Τσίπρας δεν κατάφερε να αποφύγει τις αντιφάσεις που απέπνεαν οι θέσεις που διατύπωνε, ίσως και εξαιτίας και του γεγονότος ότι οι εσωκομματικές αντιδράσεις δεν του επέτρεψαν να επιμείνει στην ιδέα της αλλαγής της μορφής του πολιτεύματος που σχεδίαζε με την απευθείας εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από το λαό.

Ο ίδιος προ ημερών είχε μιλήσει για «ώριμη αλλαγή», αλλά η έντονη αντίδραση της ομάδας των «53+» που αποτελούν υπολογίσιμη δύναμη στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ και σε πρόσφατα κείμενο τους είχαν επισημάνει κινδύνους για «αλλοίωση του πολιτεύματος», υποχρέωσαν τον πρωθυπουργό να «βάλει νερό στο κρασί» του και να επιχειρήσει έναν συμβιβασμό με πρόταση για προσφυγή στον λαό μόνον όταν δεν εκλέγεται ανώτατος άρχων από την αυξημένη πλειοψηφία των 2/3 της Βουλής καθώς και για «λελογισμένη αύξηση των αρμοδιοτήτων».

Παρά ταύτα, ο κ. Τσίπρας θέλοντας να σηματοδοτήσουν κάτι το νέο οι προτάσεις τους –«Νέο Σύνταγμα» «Νέα Μεταπολίτευση», «Νέα Ελλάδα», ήταν τα συνθήματα που υπήρχαν στην πλάτη του πόντιουμ από το οποίο μίλησε ουσιαστικά ενώπιον των βουλευτών του, στους οποίους είχε προστεθεί ο αρχηγός της Ένωσης Κεντρώων, Βασίλης Λεβέντης, και ο εκπρόσωπος της ΝΔ, Κώστας Τασούλας,- κατέφυγε στη διατύπωση εύηχων ιδεών, που, όμως, είναι βέβαιο ότι δεν θα εφαρμοστούν, είτε επειδή δεν θα βρεθεί πλειοψηφία να τις δεχθεί, όπως, επί παραδείγματι, ο ορισμός δύο θητειών για τους βουλευτές είτε γιατί η υιοθέτησή τους δεν θα έχει καμία πρακτική σημασία, όπως ο χαρακτηρισμός ότι το νερό και το ρεύμα είναι υπό τον έλεγχο του κράτους που όταν -και εάν…- αποκτήσουν συνταγματική ισχύ θα έχει ολοκληρωθεί η ιδιωτικοποίηση των εταιριών που τα παρέχουν.

Μπλόκο στο 16 για την Παιδεία

Έδειξε, επίσης, διατεθειμένος να τραβήξει εις μάκρος την όλη διαδικασία, εξαγγέλλοντας πρωτοβουλίες διαβούλευσης και δήθεν εμπλοκής στις συζητήσεις του λαϊκού παράγοντα, που είναι προφανές ότι κατατείνουν στη δημιουργία εντυπώσεων και, εν τέλει, στον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης.

Άλλωστε οι μεγαλοστομίες και οι βερμπαλισμοί ήταν το κύριο χαρακτηριστικό της ομιλίας με την οποία ο κ. Τσίπρας παρουσίασε τις προτάσεις του. Ενώ δεν πέρασε απαρατήρητο το γεγονός ότι δεν έκανε την παραμικρή αναφορά σε θέματα Παιδείας, γεγονός που μαρτυρά να μπλοκάρει την αναθεώρηση του άρθρου 16 για να εμποδίσει το άνοιγμα του δρόμου για να λειτουργήσουν και στην Ελλάδα μη κρατικά πανεπιστημιακά ιδρύματα.

Άμυνες κατά των πρόωρων εκλογών

Οι προτάσεις του πρωθυπουργού κινήθηκαν σε πέντε άξονες, ως εξής:

Στον πρώτο άξονα που περιείχε δέσμη αλληλοσυνδεόμενων μεταρρυθμίσεων στην αρχιτεκτονική του Πολιτεύματος, εκείνο που εντυπωσιάζει είναι η προσπάθεια να αποτραπεί η διάλυση της Βουλής. Ειδικότερα προβλέπεται:

Η συνταγματική καθιέρωση της απλής αναλογικής.

Η «εποικοδομητική ψήφος δυσπιστίας», δηλαδή, η υποχρέωση ότι η πρόταση δυσπιστίας εναντίον της κυβέρνησης, θα πρέπει να συνοδεύεται και από πρόταση για νέο πρωθυπουργό. «Πράγμα που εξυπηρετεί τον σκοπό της κυβερνητικής σταθερότητας», σύμφωνα με τον κ. Τσίπρα, αλλά που στην πραγματικότητα κατατείνει να εμποδίζει, εφόσον υιοθετηθεί, την αποτροπή πρόωρης διάλυσης της Βουλής.

Η δυνατότητα εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από το κοινοβούλιο, μόνο αν εξασφαλίζεται η μέγιστη συναίνεση των δύο τρίτων της Βουλής στο πρόσωπό του σε δύο διαδοχικές ψηφοφορίες. Αν αποβούν άκαρπες, τότε η τρίτη ψηφοφορία θα ανήκει στο εκλογικό σώμα, που θα αποφασίζει την εκλογή του Προέδρου με καθολική ψηφοφορία που θα διεξάγεται ανάμεσα στους δύο πλειοψηφήσαντες υποψηφίους της τελευταίας ψηφοφορίας στο κοινοβούλιο. 

Η «λελογισμένη αύξηση των αρμοδιοτήτων» του Προέδρου, με στόχο «να ενισχυθεί ο ρυθμιστικός σταθεροποιητικός και εγγυητικός ρόλο αλλά και για να εμπλακεί, όποτε είναι αναγκαίο, ο ίδιος ο λαός στη διαδικασία της εκλογής, χωρίς όμως να διακόπτεται η θητεία της κυβέρνησης και να διαλύεται η Βουλή, που είναι άλλωστε ο ουσιώδης λόγος για τον οποίο γίνεται η συγκεκριμένη πρόταση. «Η λελογισμένη αύξηση των αρμοδιοτήτων μπορεί να ενισχύσει τον ρυθμιστικό ρόλο του Προέδρου χωρίς να αγγίζεται ο πυρήνας του Πολιτεύματος», ανέφερε ο κ. Τσίπρας και εξήγησε, ως παράδειγμα, ότι το δικαίωμα του Προέδρου να απευθύνεται στη Βουλή για σπουδαίο λόγο, να συγκαλεί το Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών, αλλά και να παραπέμπει ψηφισμένο νόμο σε ειδικό γνωμοδοτικό όργανο, αποτελούμενο αποκλειστικά από δικαστές για να κρίνει επί της συνταγματικότητας του».

Η θεσμοθέτηση, πρώτον, θητειών για τους βουλευτές, «έτσι ώστε κανένας βουλευτής να μην μπορεί να εκλέγεται για πάνω από δύο συνεχόμενες κοινοβουλευτικές περιόδους ή για οκτώ συνεχόμενα έτη» και δεύτερον, της υποχρέωσης «ο πρωθυπουργός, εκτός φυσικά των υπηρεσιακών, να ορίζεται αποκλειστικά αιρετός από τον λαό, δηλαδή μόνο εν ενεργεία βουλευτής».

Δημοφηφίσματα 

Στον δεύτερο άξονα των πρωθυπουργικών προτάσεων που αναφέρονται σε ενίσχυση των θεσμών άμεσης δημοκρατίας, προβλέπεται:

-Υποχρέωση κύρωσης με δημοψήφισμα, οποιασδήποτε συνθήκης μεταβιβάζει κυριαρχικές αρμοδιότητες του Κράτους. 

-Δυνατότητα διενέργειας δημοψηφίσματος με λαϊκή πρωτοβουλία και συλλογή άνω των 500.000 υπογραφών για εθνικά θέματα ή άνω του 1 εκατομμυρίου για ψηφισμένο νόμο, με εξαίρεση νόμους που αφορούν τα δημοσιονομικά.

-Δυνατότητα, επίσης, διενέργειας δημοψηφίσματος με λαϊκή πρωτοβουλία και συλλογή άνω του 1 εκατομμυρίου υπογραφών για  νομοθετική πρωτοβουλία από τους ίδιους τους πολίτες.

Φοβία για τις ανεξάρτητες αρχές

Στον τρίτο άξονα που αναφέρεται στην ενίσχυση του κράτους δικαίου, προβλέπεται:

-Για τον συνταγματικό έλεγχο των νόμων να βρεθεί η χρυσή τομή ανάμεσα στον σημερινό διάχυτο δικαστικό έλεγχο και την πρόταση για καθιέρωση Συνταγματικού Δικαστηρίου με θεσμοθέτηση ενός ειδικού γνωμοδοτικού οργάνου, αποτελούμενου αποκλειστικά από δικαστές των Ανώτατων Δικαστηρίων που σε εξαιρετικές περιπτώσεις, μετά από πρόταση του Προέδρου της Δημοκρατίας ή της κυβέρνησης ή 120 βουλευτών θα γνωμοδοτεί επί ψηφισμένου νομοσχεδίου εντός συντομότατης μάλιστα προθεσμίας.

-Κατάργηση βουλευτικής ασυλίας, ίδια ποινική αντιμετώπιση με τους πολίτες, δυνατότητα εξαίρεσης μόνο με για σχετικές με την άσκηση των καθηκόντων κατηγορίες (κάτι που στην ουσία ελάχιστα απέχει από το υφιστάμενο καθεστώς που θεωρείται άκρως προβληματικό).
Ριζική τροποποίηση της –«κατάπτυστης»- διάταξη που ρυθμίζει τα περί της ευθύνης των υπουργών, κάτι που δεν μπορεί να θεωρηθεί και ως ιδιαίτερα ρηξικέλευθη αλλαγή αφού υπάρχουν και προτάσεις για ολοσχερή κατάργηση και παραπομπή των κυβερνητικών στελεχών στον «φυσικό δικαστή» τους, όπως συμβαίνει με όλους τους πολίτες.

-Συγκρότηση με μικρότερες πλειοψηφίες των ανεξάρτητων αρχών, για τις οποίες ο κ. Τσίπρας εξέφρασε σκεπτικισμό, υποστηρίζοντας ότι «η τεχνοκρατική ιδεολογία έχει αποθεώσει τη λειτουργία τους και επιθυμεί διακαώς την διαρκή διεύρυνση των αρμοδιοτήτων και των εξουσιών τους». 

Γενικότητες για Κράτος-Εκκλησία  

Στον τέταρτο άξονα των προτάσεων του που αφορούσε τις σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας, ο πρωθυπουργός κατέφυγε σε στρογγυλεμένες γενικότητες για να αποφύγει να λάβει σαφή θέση. «Γνωρίζουμε όλοι καλά ότι πρόκειται για ένα εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα», είπε, προσθέτοντας: «Για θέμα στο οποίο πρέπει να αποφευχθούν οι συγκρούσεις και να αναζητηθούν οι ευρύτερες δυνατές συναινέσεις μεταξύ της Πολιτείας, της Εκκλησίας και των πολιτών».

«Στο πλαίσιο αυτό, νομίζω, είναι ώριμο το αίτημα για τη ρητή κατοχύρωση της θρησκευτικής ουδετερότητας του Κράτους με διατήρηση όμως για ιστορικούς και πρακτικούς λόγους της αναγνώρισης της Ορθοδοξίας ως κρατούσας Θρησκείας», συνέχισε, μιλώντας γενικώς «για τον αναγκαίο εκσυγχρονισμό των σχετικών ρυθμίσεων, χωρίς να θίγεται το θρησκευτικό συναίσθημα κανενός» και προσπαθώντας να εξισορροπήσει κάπως τα πράγματα συνέχισε αναφερόμενος στην «αναγκαία συναίνεση για την κατοχύρωση της υποχρεωτικότητας του πολιτικού όρκου, στις ορκωμοσίες των αιρετών του πολιτεύματος, των δικαστών και των υπόλοιπων δημόσιων λειτουργών, όπου απαιτείται». 

Ανέξοδες ρητορείες

Στον πέμπτο άξονα που αφορούσε τα κοινωνικά δικαιώματα, οι προτάσεις Τσίπρα αναφερόταν σε ανέξοδες ρητορείες για:

* Ρητή απαγόρευση άρσης του δημόσιου ελέγχου των αγαθών του νερού και της ηλεκτρικής ενέργειας. 

* Σαφή και αποτελεσματική κατοχύρωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων ως του μοναδικού μέσου για τον προσδιορισμό του μισθού. 

* Συνταγματική κατοχύρωση της υποχρεωτικότητας της διαιτησίας.  
 
Ενδεικτικό, τέλος, της αντιφατικότητας των πρωθυπουργικών εξαγγελιών είναι ότι, ενώ ξεκίνησε την ομιλία του, λέγοντας ότι «θέλω σήμερα, από εδώ, από τη Βουλή των Ελλήνων, το ναό της Δημοκρατίας, να καλέσω όλες τις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις του τόπου και,  πρώτα απ' όλα,  να καλέσω τους ίδιους τους πολίτες,  τον ίδιο το λαό,  σε έναν ευρύ, ανοικτό και γόνιμο διάλογο για ένα νέο Σύνταγμα που θα σηματοδοτήσει το πέρασμα σε μια νέα εποχή, την νέα μεταπολίτευση», στη συνέχεια καταφέρθηκε με βαριές εκφράσεις κατά των αντιπάλων του. «Το παλιό δεν θα δώσει με συναίνεση χώρο στο καινούργιο», υποστήριξε, προσθέτοντας ότι «δεν θα τις φοβηθούμε τις συγκρούσεις» και δείχνοντας να αγνοεί ή αν αδιαφορεί για το γεγονός ότι όσες διαβουλεύσεις ή δημοψηφίσματα και αν εξαγγελθούν για τη Συνταγματική Αναθεώρηση τον τελικό λόγο τον έχει η Βουλή με πλειοψηφίες που πρέπει να διαμορφωθούν σε δύο διαφορετικές συνθέσεις και στη μια εξ αυτών θα πρέπει να συμπέσει η βούληση 180 βουλευτών ώστε να μπορεί να ολοκληρωθεί η αλλαγή με απόλυτη πλειοψηφία 151 βουλευτών.