Μάρτιν Σελμάγερ: Ο ισχυρότερος άντρας της Κομισιόν

Ελάχιστες φράσεις αθλητών έχουν χρησιμοποιηθεί για να περιγράψουν την πολιτική πραγματικότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα τελευταία χρόνια των συνεχών και πολλαπλών κρίσεων, όσο αυτή του Βρετανού Γκάρι Λίνεκερ ο οποίος είχε ορίσει το ποδόσφαιρο ως «το άθλημα στο οποίο 22 παίκτες κυνηγούν μια μπάλα για 90 λεπτά και στο τέλος κερδίζουν οι Γερμανοί». Η ιδιότυπη ισότιμη σχέση ανάμεσα στη Γερμανία και τη Γαλλία, την οποία οι παροικούντες τις Βρυξέλλες χαρακτήριζαν ως ένα παιχνίδι στο οποίο η Γαλλία είχε ανάγκη τη Γερμανία για να αποκρύπτει την αδυναμία της και η Γερμανία είχε ανάγκη τη Γαλλία για να αποκρύπτει τη δύναμή της, έχει λήξει. 

Για να υπάρξει όμως νικητής σε παιχνίδι δεν αρκεί απλώς η αδυναμία της μίας πλευράς. Χρειάζεται και ο νικητής να «κατεβάσει» τους καλύτερους παίκτες. Και σε αυτό τουλάχιστον το σημείο επιβεβαιώνεται απολύτως η φράση του Βρετανού ποδοσφαιριστή για τη Γερμανία καθώς η χώρα δεν έχει αναδεχθεί απλώς σε έναν από τους ισχυρότερους παράγοντες αλλά με μία διαβολική... σύμπτωση, κατέχει τον μεγαλύτερο υψηλόβαθμων αξιωματούχων στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Αρκετοί Γερμανοί, όπως ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Όμως τα περισσότερα και ίσως τα πιο σημαντικά στελέχη, βρίσκονται πίσω από τα φώτα.

Μια τέτοια περίπτωση είναι και ο κ. Μάρτιν Σελμάγερ. Ο επικεφαλής του γραφείου του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο μυστηριώδης εξ απορρήτων του Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ. Άνθρωπος αποφασιστικός και πιεστικός, εργασιομανής και επίμονος, ο Μάρτιν Σελμάγερ θεωρείται ένας παθιασμένος ευρωπαϊστής, αποτελεί μια περίπλοκη και αινιγματική φιγούρα του Μπερλεμόντ, της έδρας της Κομισιόν στις Βρυξέλλες, που προκαλεί είτε φόβο, είτε μίσος, είτε θαυμασμό και ο οποίος χαρακτηρίζεται δικαίως ή αδίκως ως ο «ισχυρότερος άντρας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής».

Ο χαρισματικός καθηγητής της Νομικής από τη Βόννη ο οποίος εξελίχθηκε στον νέο «χωροφύλακα» της Κομισιόν, έχει καταφέρει να εξοργίσει όχι απλώς Επιτρόπους με ισχυρά χαρτοφυλάκια παρεμβαίνοντας στο έργο τους, αλλά ακόμα και τον ίδιο τον υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και μάλιστα με αφορμή την Ελλάδα.

Γεννημένος το 1970, στην τότε Δυτική Γερμανία ο κ. Σελμάγερ θα σπουδάσει στα πανεπιστήμια του Μονάχου, της Γενεύης, του Πάσαου, του Λονδίνου και της Καλιφόρνια και θα ακολουθήσει ακαδημαϊκή καριέρα διδάσκοντας Νομική και Ευρωπαϊκό Οικονομικό Δίκαιο στο Πανεπιστήμιο του Σααρμπρούκεν και του Πάσαου, πριν βρεθεί στην νομική υπηρεσία της ΕΚΤ και έπειτα στου Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Τον Νοέμβριο του 2004 θα εμφανιστεί για πρώτη φορά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ομάδα της Επιτρόπου Βίβιαν Ρέντινγκ από το Λουξεμβούργο. Δέκα χρόνια μετά, εξακολουθεί να εργάζεται για έναν πολιτικό από το Μεγάλο Δουκάτο. Τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν- Κλοντ Γιούνκερ, «διοικώντας» το γραφείο του πολιτικού από το Λουξεμβούργο με σιδερένια πυγμή.

Επεμβαίνοντας στο έργο των Επιτρόπων και παρακολουθώντας στενά τους γενικούς διευθυντές των Γενικών Διευθύνσεων της Κομισιόν, ο πολύγλωσσος αυτός άνθρωπος - μιλάει άπταιστα πέντε γλώσσες- έχει καταφέρει να προκαλέσει όχι απλώς δυσαρέσκειες αλλά και αρκετούς εχθρούς που περιμένουν στη γωνία το πρώτο μεγάλο του λάθος. Πολλοί τον βλέπουν ως το σύμβολο της παντοδυναμίας του Βερολίνου που καταφέρνει να επιβάλει τα πρόσωπα που επιθυμεί στις θέσεις-κλειδιά των Βρυξελλών για να επιβάλει τις θέσεις του. Αρκετοί όμως στις Βρυξέλλες βλέπουν στη «σκιά» του Ζαν- Κλοντ Γιούνκερ το ιδανικό πρόσωπο που μπορεί να χειραγωγεί τους πάντες και να κατευθύνει τα πάντα, σύμφωνα με την επιθυμία του κ. Γιούνκερ να προεδρεύσει σε μια «πολιτική, δυναμική και αποτελεσματική Επιτροπή».

Και οι δύο πλευρές έχουν πολλά επιχειρήματα για να στηρίξουν τη θέση τους. Και οι δύο όμως πλευρές έχουν περισσότερους λόγους για να εξοργίζονται με τον κ. Σελμάγερ. Ο ιδιαίτερος ρόλος του φάνηκε πριν καν η Επιτροπή Γιούνκερ αναλάβει επισήμως καθήκοντα. Το Σεπτέμβριο του 2014 η Επίτροπος Σεσίλια Μάλμστρομ επρόκειτο να καταθέσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μια γραπτή απάντηση για τις διαπραγματεύσεις σχετικά με τη  Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων. Μια από τις βασικές λεπτομέρειες αφορούσε στον μηχανισμό επίλυσης διαφορών μεταξύ επενδυτή και κράτους (ISDS), από διεθνή διαιτησία και όχι από εθνικά δικαστήρια. Η Επιτροπή Μπαρόζο στην οποία ήταν ακόμα τυπικά Επίτροπος η Σεσίλια Μάλμστρομ είχε ταχθεί υπέρ αυτής της διαδικασίας. Στο τελικό κείμενο όμως που κατετέθη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε διαγραφεί κάθε αναφορά, προκαλώντας την οργή της Επιτρόπου. Ο άνθρωπος που ανέλαβε να «διορθώσει» το κείμενο της κυρίας Μάλμστρομ εν αγνοία της, δεν ήταν άλλος από τον κ. Σελμάγερ. 

Οι κακές γλώσσες απέδωσαν την πρωτοβουλία αυτή στο γεγονός πως το μεγαλύτερο εμπόδιο στον μηχανισμό επίλυσης διαφορών μεταξύ επενδυτή και κράτους (ISDS), από διεθνή διαιτησία, ήταν η γερμανική κυβέρνηση... Η Σεσίλια Μάλμστρομ ανέλαβε τελικά Επίτροπος Εμπορίου στην Κομισιόν Γιούνκερ. Και όπως υπογράμμισαν ορισμένοι Ευρωβουλευτές, είναι δύσκολο να ξεχάσει την πρώτη της γνωριμία με τον ισχυρό άνδρα της Επιτροπής.

Το επόμενο επεισόδιο στο Μπερλεμόντ που φαίνεται να πρωταγωνίστησε ο κ. Σελμάγερ, αφορούσε στη δημοσιοποίηση της έκθεσης της Ευρωπαικής Επιτροπής για την πορεία της ισπανικής Οικονομίας. Ο γκραν-μετρ του παρασκηνίου είχε αυτή τη φορά απέναντί του τον Επίτροπο Οικονομικών υποθέσεων Πιερ Μοσκοβισί. Μέσα σε ένα περίπλοκο πολιτικό παρασκήνιο η κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι προσπαθούσε να αποφύγει την έκθεση της Κομισιόν τουλάχιστον μέχρι τις κρίσιμες εθνικές εκλογές στη χώρα. Σύμφωνα με τις πληροφορίες της εφημερίδας Liberation, ο κ. Σελμάγερ έδρασε παρασκηνιακά και εκμεταλλευόμενος την σύντομη απουσία λόγω ασθένειας του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ προσπάθησε να ματαιώσει την έκθεση για την ισπανική Οικονομία. Η αντίδραση του Πιερ Μοσκοβισί ήταν άμεση και δημοσίευσε ένα οργισμένο μήνυμα στο προσωπικό του ιστολόγιο που ανάγκασε τον Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ να αναλάβει ρόλο πυροσβέστη. Ο ίδιος ο Πιερ Μοσκοβισί σε συνέντευξή του στο δίκτυο BFM προσπάθησε να υποβαθμίσει το γεγονός χαρακτηρίζοντας τον κ Σελμάγερ, «περίπλοκη προσωπικότητα, αλλά χρήσιμο».
 



Οι βυζαντινισμοί στον μικρόκοσμο του Μπερλεμόντ δεν έχουν την ίδια κατάληξη όταν εμπλέκουν τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και την ελληνική κρίση. Ο πανίσχυρος υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας δεν έχει συνηθίσει να αμφισβητείται ούτε καν από τον Μάρτιν Σελμάγερ, παρόλο που και οι δύο ανήκουν στο κόμμα των Γερμανών Χριστιανοδημοκρατών. Ο κ. Σελμάγερ, χρησιμοποιώντας τα κοινωνικά δίκτυα εξέφραζε τόσο τις προσωπικές του θέσεις, όσο και αυτές του Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ για την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, διεκδικώντας εμμέσως μια πιο ενεργό συμμετοχή της Κομισιόν στο ελληνικό πρόγραμμα. 

Οι συνεχείς παρεμβάσεις του κατά τη διάρκεια των κρίσιμων διαβουλεύσεων του 2015 προκαλούσαν άγχος στο Βερολίνο, που έβλεπε την Κομισιόν να προσπαθεί να αυτονομηθεί από τα κράτη-μέλη. Το βράδυ της 22ας Ιουνίου ο κ. Σελμάγερ με ανάρτησή του στο twitter ανακοίνωνε περιχαρής πως οι θεσμοί έλαβαν τις ελληνικές προτάσεις τις οποίες είχε αποστείλει ο υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης, υπογραμμίζοντας πως αποτελούσαν «καλή βάση για τις συνομιλίες στο Eurogroup». Ήταν η σταγόνα που ξεχείλησε το ποτήρι. Λίγες μόνο ώρες μετά, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε άστραψε και βρόντηξε, αναφέροντας καθαρά και κατηγορηματικά πως η κατάσταση αναφορικά με την Ελλάδα παραμένει η ίδια, καλώντας τους ανθρώπους που δεν έχουν καμία σχέση με το δανεισμό της χώρας να μην εκφράζουν προσωπικές απόψεις. Στο παρασκήνιο, το Βερολίνο εξέφρασε την έντονη δυσφορία του προς τον Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ για τον ρόλο του επικεφαλής του γραφείου του, ζητώντας του σε... απλά ελληνικά, να μην φυτρώνει εκεί που δεν τον σπέρνουν και να περιορίσει τις αναρτήσεις στο κοινωνικό δίκτυο. 




Κάτι που όπως φαίνεται στην πράξη ελήφθη υπόψη. Ο ίδιος ο Πρόεδρος Γιούνκερ αναγκάστηκε να καλύψει επισήμως τον κ. Σελμάγερ υπενθυμίζοντας πως η Κομισιόν επιθυμεί έναν πολιτικό ρόλο στην Ε.Ε, και η ευκαιρία για να το υπενθυμίσουν δεν άργησε να φανεί. Στο δραματικό παρασκήνιο που προηγήθηκε της συμφωνίας για τρίτο Μνημόνιο με την Ελλάδα. Τα ξημερώματα της 11ης Ιουλίου η πρόταση για έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη για πέντε χρόνια έφθασε με non paper από το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών στις Βρυξέλλες. Εκείνη τη στιγμή ελάχιστοι μπορούσαν να πουν με σιγουριά αν ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, σοβαρολογούσε και ακόμα λιγότεροι γνώριζαν αν η θέση του υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας ήταν και η θέση της Καγκελαρίου. Το πρωί της ίδιας μέρας το έγγραφο από το γερμανικό υπουργείο διέρρευσε στον Τύπο και δημοσιεύθηκε στη γερμανική εφημερίδα FAZ προκαλώντας πολιτική θύελλα. Σύμφωνα με δημοσιογράφους των Βρυξελλών υπεύθυνος για τη διαρροή αυτού του εγγράφου δεν ήταν άλλος από τον επικεφαλής του γραφείου του Γιούνκερ, Μάρτιν Σελμάγερ, ο οποίος θεώρησε πως η δημοσιοποίησή του θα αποδυνάμωνε τη γερμανική θέση.

Όργανο του Βερολίνου ή ο «νέος Πασκάλ Λαμί», ο πρώτος και θρυλικός «χωροφύλακας» της Επιτροπής Ντελόρ;  Δύσκολη απάντηση για έναν τόσο περίπλοκο άνθρωπο. Το βέβαιο είναι πως όταν ο κ. Σελμάγερ μιλάει, έχει σίγουρα κάτι να πει.