ΑΤΜ γάλακτος: Ένας γιατρός θα τα σώσει;

Ο Θανάσης Βακάλης, ένας αγελαδοτρόφος με πτυχίο Ιατρικής, πραγματοποίησε το δικό του success story στην Ελλάδα της κρίσης, κάνοντας μόδα τα ATM... γάλακτος. Σήμερα, οκτώ χρόνια μετά, το συνεταιριστικό θαύμα του ΘΕΣγάλα που ξεκίνησε στη Λάρισα από μια μικρή ομάδα γαλακτοπαραγωγών βρίσκεται ίσως στην πιο κρίσιμη καμπή της ιστορίας του.

«Η οικονομική κρίση, η πτώση στα γαλακτοκομικά προϊόντα, η επέκταση των καταστημάτων και του εργοστασίου μας που έγινε εν μέσω capital controls ήταν οι βασικές αιτίες της πτώσης», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο πρόεδρος του ΘΕΣγάλα Θανάσης Βακάλης.

Ο καινοτόμος θεσσαλικός συνεταιρισμός ιδρύθηκε στα τέλη του 2010 και σε λιγότερο από τρία χρόνια γιγαντώθηκε. Με την πρωτόγνωρη πρωτοβουλία για την απευθείας διάθεση φρέσκου γάλακτος στους καταναλωτές μέσω αυτόματων πωλητών, απογειώθηκε και έγινε γνωστός πανελλαδικά. Αρχικά δεν ήταν λίγοι εκείνοι που σκέφτηκαν πως πρόκειται για άλλη μια συνεταιριστική πρωτοβουλία που θα στηρίζεται στη διαχείριση επιδοτήσεων, θεωρία που στη συγκεκριμένη περίπτωση σύντομα αποδείχτηκε αβάσιμη, αφού επρόκειτο για έναν συνεταιρισμό με επιχειρηματική δραστηριότητα και επενδύσεις.

Ολα ξεκίνησαν από έναν πολυμήχανο και μαχητικό αγρότη, γεννημένο το 1973 στον Πλατύκαμπο Λάρισας, ο οποίος ακόμα και τα κρύα βράδια που περνούσε στο Βουκουρέστι ως φοιτητής Ιατρικής σκεφτόταν πότε θα γυρίσει για να αναλάβει την οικογενειακή φάρμα στη θεσσαλική πρωτεύουσα. Ο πατέρας του σπούδασε στη Γεωργική Σχολή Θεσσαλονίκης και είχε μια πολύ σύγχρονη φάρμα για την εποχή εκείνη.

Από μικρό παιδί ο Θανάσης Βακάλης είχε βιωματική σχέση με τη φύση. «Τους καλοκαιρινούς μήνες ήμουν καθημερινά στη φάρμα του πατέρα μου και βοηθούσα στο άρμεγμα των ζώων. Πίστευα και πιστεύω ότι ο πρωτογενής τομέας είναι ο πιο δυναμικός στη χώρα και ότι σε αυτόν πρέπει να στηριχθούμε αν θέλουμε να μιλάμε για ανάπτυξη», τονίζει.

Νέο μοντέλο προώθησης προϊόντων

Μέσα σε διάστημα λίγων ετών δημιούργησε τη δική του κτηνοτροφική μονάδα και με την εκκίνηση του συνεταιρισμού κατάφερε να συσπειρώσει τους συναδέλφους του από τη Θεσσαλία και μαζί να δημιουργήσουν ένα νέο μοντέλο προώθησης των προϊόντων τους. Ανήσυχο πνεύμα, δεν έκρυψε την αγάπη του στα κοινά και τον συνδικαλισμό. Το 2008 πρωτοστάτησε στις κινητοποιήσεις των αγροτών στα Τέμπη, αφού ως ιδιοκτήτης κτηνοτροφικής μονάδας γνώριζε από πρώτο χέρι τα προβλήματα του κλάδου, μεταξύ των οποίων η χαμηλή τιμή αγοράς του γάλακτος από τις βιομηχανίες, το μονοπώλιο, τα υπέρογκα κόστη που ανεβάζουν την τιμή του προϊόντος στα ύψη αλλά και η δικαιολογημένη οργή των καταναλωτών που ακριβοπλήρωναν ένα μπουκάλι γάλα λόγω των μεσαζόντων. Αν και μετείχε δυναμικά σε μπλόκα αγροτών, η πορεία του έδειξε ότι δεν τον κάλυπταν οι φλυαρίες του συνδικαλισμού και τα επεισόδια έξω από τα υπουργεία. Υποστήριξε το ΠΑΣΟΚ διότι πίστευε ότι στο κόμμα υπήρχαν άνθρωποι που ενδιαφέρονταν για τον πρωτογενή τομέα. Αλλά απογοητεύτηκε: «Δεν μπορείς να ελέγχεις κομματικά 5.000 συνεταιρισμούς στη χώρα επειδή είναι η πελατεία σου και όταν χρεοκοπούν να αφήνεις τους αγρότες απροστάτευτους. Θα μου πείτε, από το κράτος περιμένουμε;».

Η επαναστατική ιδέα για την ίδρυση του ΘΕΣγάλα δεν άργησε να έρθει. Οι κτηνοτρόφοι ενθουσιάστηκαν καθώς θα μπορούσαν να διαθέσουν τα προϊόντα τους μακριά από μεσάζοντες. Η ομάδα δούλεψε, οι αγελαδοτρόφοι αυξήθηκαν και όλες οι ενέργειες πραγματοποιούνταν με απόλυτη διαφάνεια δημοσιεύοντας ισολογισμούς, αναθέτοντας τον έλεγχο σε εξωτερικούς λογιστές, ενώ για τη μείωση του κόστους έκαναν μαζικές αγορές ζωοτροφών ρίχνοντας την τιμή έως και 15%. Η πρωτοβουλία να πωλείται φρέσκο γάλα ημέρας αυτόματα από ATM σε ανταγωνιστική τιμή ήταν μια πραγματική καινοτομία. Ο πρώτος αυτόματος πωλητής τοποθετήθηκε στη Λάρισα το 2013, ενώ το 2015 οι αυτόματοι πωλητές επεκτάθηκαν και στη Θεσσαλονίκη. Η μεγάλη διεύρυνση του δικτύου έγινε με την έλευση στην Αττική το 2016. Το 2017 η διοίκηση του συνεταιρισμού ανακοίνωσε ένα νέο σχέδιο για επέκταση των καταστημάτων, που πιθανότατα έπαιξε ρόλο στις σημερινές εξελίξεις, καθώς απαιτήθηκαν επενδύσεις 10 εκατ. ευρώ οι οποίες χρηματοδοτήθηκαν κυρίως από βραχυπρόθεσμα τραπεζικά δάνεια. Σήμερα, ο συνεταιρισμός έχει 59 καταστήματα, εκ των οποίων 32 στην Αθήνα, 18 στη Λάρισα και 9 στη Θεσσαλονίκη, ενώ συνεργάζεται με 32 φάρμες.

Το ρίσκο, τα κέρδη και οι μοιραίες υπερεπενδύσεις

Ωστόσο, όπως κάθε επιχειρηματική κίνηση, έτσι και αυτή ενείχε το ρίσκο της. Εν μέσω μνημονίων, η κατανάλωση μειώθηκε αρκετά, περιορίστηκε η κίνηση κεφαλαίων και έκλεισε η στρόφιγγα της τραπεζικής χρηματοδότησης. Σύμφωνα με τα οικονομικά στοιχεία που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα του συνεταιρισμού, στην οικονομική χρήση από 1η Ιουλίου 2012 έως 30 Ιουνίου 2013 ο κύκλος εργασιών του ΘΕΣγάλα ήταν 23,04 εκατ. ευρώ, με τα κέρδη να φτάνουν τα 773.607 ευρώ. Στην επόμενη χρήση ο τζίρος αυξήθηκε στα 24,73 εκατ. ευρώ και το καθαρό κέρδος ήταν 439.212 ευρώ. Στη χρήση από 1η Ιουλίου 2014 έως 30 Ιουνίου 2015 ο κύκλος εργασιών διαμορφώθηκε στα 23,14 εκατ. ευρώ, όμως τα κέρδη προ φόρων ήταν πλέον 37.332 ευρώ.

«Οι επόμενες χρήσεις ήταν ζημιογόνες», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο κ. Βακάλης και προσθέτει: «Η οικονομική κρίση, η πτώση στα γαλακτοκομικά προϊόντα, το γεγονός ότι έγινε μια υπερεπένδυση μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα σε εξοπλισμό αλλά και σε προσωπικό, όπως επίσης η επέκταση των καταστημάτων και του εργοστασίου μας που έγινε εν μέσω capital controls ήταν οι βασικές αιτίες της πτώσης. Οι επενδύσεις αυτές έγιναν με βραχυπρόθεσμο και όχι μακροπρόθεσμο δανεισμό και αυτό οδήγησε σε ζημίες οι οποίες καταγράφονται τα τελευταία τρία έτη. Η κίνηση αυτή έχει διπλό σκοπό: να αναδιαρθρώσουμε τον δανεισμό μας -μάλιστα οι τράπεζες είναι ήδη σύμφωνες με αυτό- και να εξυπηρετήσουμε τις υποχρεώσεις μας, οι οποίες δεν έχουν ακόμη καταστεί ληξιπρόθεσμες, αλλά επειδή είναι συσσωρευμένες, τους επόμενους μήνες πρέπει να πάρουμε μια παράταση να τις καλύψουμε σε μεγαλύτερη περίοδο. Και δεν είμαστε στη λογική να γίνουν κουρέματα. Συναντηθήκαμε με τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, ο οποίος έδειξε ότι θέλει να βοηθήσει. Η Πολιτεία δείχνει ενδιαφέρον γιατί σηματοδοτούμε το σύγχρονο συνεταιριστικό κίνημα».

Υστατη προσπάθεια εξυγίανσης θεώρησε η εταιρεία την αίτηση υπαγωγής στο άρθρο 106β του Πτωχευτικού κώδικα. Οι απανωτές κατασχέσεις που θα ακολουθούσαν θα έβαζαν οριστικό λουκέτο στην επιχείρηση. Το συνολικό ποσό υπολογίζεται στα 6 εκατ. ευρώ, ενώ το συνολικό άνοιγμα προς γαλακτοπαραγωγούς, προμηθευτές και εργαζομένους, μαζί με τα δάνεια, φτάνει κοντά στα 20 εκατ. ευρώ. Ο ΘΕΣγάλα χρειάζεται άμεσα κεφάλαια κίνησης τουλάχιστον 1 εκατ. ευρώ, ενώ το εμπορικό σήμα έχει δεσμευτεί από τον επιχειρηματία Ξενοφώντα Καντώνια, όταν αρχικά εκδήλωσε ενδιαφέρον εξαγοράς της επιχείρησης, αλλά στην πορεία υπαναχώρησε.