Σοφία Μάνου - Βασίλης Τραϊφόρος: Ζωντανεύοντας τη Βέμπο στη σκηνή

Είναι τόσο παρήγορο όταν ακούς τη λέξη «φασισμός», το πρώτο πράγμα που σου έρχεται στο μυαλό να είναι το αντιφασιστικό μέτωπο που ύψωσε η Ελλάδα μας, έχοντας απέναντί της τα ολοκληρωτικά καθεστώτα των εισβολέων Ιταλών και Γερμανών. Ειδικά στη σημερινή εποχή, ο συνειρμός στην Κατοχή είναι διπλά παρήγορος.

Κι αν έπρεπε αυτό το μέτωπο να έχει πρόσωπο, τότε η μορφή της Σοφίας Βέμπο, η φωνή και η ψυχή της, είναι ο ορισμός της νίκης ενάντια στον φασισμό. Πίσω από αυτή τη θρυλική φωνή, υπήρχε πάντοτε στήριγμα και εκφραστής των μηνυμάτων της νίκης ο σύντροφος της ζωής της, ο Μίμης Τραϊφόρος, εκείνος που ζωντάνεψε τα «Παιδιά, της Ελλάδος παιδιά» και τόσα άλλα. Με αφορμή την παράσταση «Σοφία Βέμπο - Η φωνή που νίκησε τον φασισμό» στο Παλλάς, μιλήσαμε με δύο από τους βασικούς συντελεστές, την ερμηνεύτρια των τραγουδιών της Βέμπο, Σοφία Μάνου, και τον ανιψιό του Μίμη Τραϊφόρου και της Σοφίας Βέμπο, τον Βασίλη Τραϊφόρο.

GALA: Κυρία Μάνου, τι σημαίνει για εσάς να ερμηνεύετε τα τραγούδια της Σοφίας Βέμπο;
ΣΟΦΙΑ ΜΑΝΟΥ: Eίναι κάτι παραπάνω από τιμή· είναι ένα προσωπικό χρέος. Μεγάλωσα στη Γερμανία και η νοσταλγία της Ελλάδας ήταν πάντα μέσα μου. Τα τραγούδια που άκουγα μικρή ήταν ο δεσμός μου με τις ρίζες μου και ανάμεσά τους η φωνή της Σοφίας Βέμπο έλαμπε σαν φάρος. Hταν για μένα η προσωποποίηση της Ελλάδας: η φωνή που μιλούσε για αγώνα, για ελπίδα, για αγάπη. Τώρα, ερχόμενη στο Παλλάς για να ερμηνεύσω το ρεπερτόριό της, νιώθω πως επιστρέφω σπίτι μου, φέρνοντας μαζί μου όλη τη συγκίνηση και την ευθύνη που συνεπάγεται το να κρατάς ζωντανή μια τόσο ιερή παρακαταθήκη.

G.: Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση στο να συνομιλήσετε ερμηνευτικά με ένα τόσο ισχυρό καλλιτεχνικό αποτύπωμα;
Σ.Μ.: Η Σοφία Βέμπο είναι ένα μνημείο. Η πρόκληση είναι να σταθείς απέναντι σε αυτό το μέγεθος χωρίς να χαθείς. Δεν μπορώ να την αντιγράψω· εκείνη τραγούδησε με το αίμα και την ψυχή της σε καιρούς που το τραγούδι ήταν όπλο και παρηγοριά. Το δικό μου στοίχημα είναι να κρατήσω ζωντανή την αλήθεια και το συναίσθημα των τραγουδιών της, αλλά μέσα από τη δική μου ψυχή και το δικό μου βίωμα. Κουβαλώ κι εγώ τη δική μου εμπειρία της ξενιτιάς, της ανάγκης για ρίζες. Αυτό είναι που φέρνω μαζί μου στη σκηνή και, πιστεύω, κάπως εκεί συναντιόμαστε: στο βίωμα του πόνου αλλά και της περηφάνιας.

G.: Στην προετοιμασία της παράστασης, ποια τραγούδια σάς συγκίνησαν περισσότερο και γιατί;
Σ.Μ.: Αναμφίβολα το «Παιδιά, της Ελλάδος παιδιά». Δεν είναι απλώς τραγούδι, είναι ένας ζωντανός ύμνος, μια συγκίνηση που δεν σβήνει. Οταν το τραγουδώ, νιώθω την Ιστορία να περνάει μπροστά μου, σαν να βλέπω τους στρατιώτες και τον λαό εκείνης της εποχής, ενώ ταυτόχρονα θυμάμαι τον εαυτό μου παιδί στη Γερμανία να το ακούει και να ονειρεύεται την πατρίδα. Σε κάθε τραγούδι της Βέμπο βρίσκω κάτι από εμένα.

G.: Ποιο τραγούδι της θα λέγατε ότι είναι το πιο επίκαιρο σήμερα και γιατί;
Σ.Μ.: Το «Κάνε κουράγιο Ελλάδα μου». Σε μια εποχή όπου ο κόσμος δοκιμάζεται από πολέμους, κοινωνικές ανισότητες και μοναξιά, η φωνή της Βέμπο μάς καλεί να σταθούμε ξανά στα πόδια μας, ο ένας δίπλα στον άλλον, να βρούμε την ανθρωπιά που τόσο λείπει. Είναι συγκλονιστικό πώς ένα τραγούδι γραμμένο δεκαετίες πριν μπορεί να ακούγεται τόσο σημερινό. Για μένα είναι μια υπενθύμιση ότι, όσο κι αν βρεθούμε μακριά, σε άλλες χώρες ή άλλες συνθήκες, αυτό που μας ενώνει τελικά είναι η ανθρωπιά.

G.: Με ποια διεθνή καλλιτέχνιδα θα παρομοιάζατε την προσωπικότητα και τη φωνή της Βέμπο;
Σ.Μ.: Η Εντίθ Πιάφ είναι ίσως η πιο κοντινή μορφή που μπορώ να φέρω στο μυαλό μου. Και οι δύο έγιναν η φωνή του λαού τους, τραγούδησαν τον πόνο και τη δύναμη μιας ολόκληρης χώρας. Ομως, η Σοφία Βέμπο είχε κάτι μοναδικό: η φωνή της ήταν άρρηκτα δεμένη με την Ιστορία. Δεν τραγουδούσε απλώς. Αντιστεκόταν. Στη σκοτεινότερη ώρα του τόπου, η φωνή της έγινε φως και ελπίδα. Δεν ξέρω αν υπάρχει άλλη διεθνής καλλιτέχνιδα που να σήκωσε τόσο συνειδητά το βάρος και την ευθύνη ενός έθνους μέσα από την ερμηνεία της.

G.: Αν έπρεπε να περιγράψετε την παράσταση με μία μόνο λέξη ή φράση, ποια θα ήταν αυτή;
Σ.Μ.: Θα έλεγα ότι είναι μια γέφυρα μνήμης και καρδιάς. Για μένα είναι η γέφυρα που ενώνει το κορίτσι που μεγάλωσε στη Γερμανία με τη γυναίκα που στέκεται σήμερα στη σκηνή του Παλλάς για να τραγουδήσει τη μεγάλη ηρωίδα της Ελλάδας. Είναι μια βραδιά που δεν περιορίζεται σε μια συναυλία· είναι μια τελετουργία μνήμης, μια συνάντηση με την ψυχή της Βέμπο και ταυτόχρονα με την ψυχή της Ελλάδας.

G.: Κύριε Τραϊφόρε, τι συναισθήματα σας γεννά το γεγονός ότι συμμετέχετε σε μια παράσταση αφιερωμένη στη θεία και τον θείο σας;
ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΡΑΪΦΟΡΟΣ: Κάθε φορά που συμμετέχω σε συναυλίες ή παραστάσεις με θέμα τη ζωή των θείων μου, γεμίζω με πολλά συναισθήματα. Ιδιαίτερα νιώθω έντονη συγκίνηση μαζί με χαρά, μαζί όμως και ικανοποίηση. Ικανοποίηση, διότι αυτές τις εκδηλώσεις τις έχω βάλει σκοπό και στόχο στη ζωή μου και προσπαθώ να τις επαναλαμβάνω συνεχώς.

G.: Ως απόγονος του θρυλικού ζεύγους Βέμπο - Τραϊφόρου, πώς αντιλαμβάνεστε το βάρος αλλά και την τιμή αυτής της κληρονομιάς;
B.T.: Είναι βαρύτατο το φορτίο της μεταλαμπάδευσης των προσφορών αυτών των δύο καλλιτεχνών στις επόμενες γενιές. Εχω την τιμή να προσφέρω την εμπειρία μου από αυτά που έζησα μαζί τους, μέσα από αυτή τη συναυλία, αλλά και μέσα από το βιογραφικό μου βιβλίο της ζωής τους «Μίμης Τραϊφόρος - Σοφία Βέμπο: Της Ελλάδος παιδιά», από τις «Εκδόσεις Αλκυών».

G.: Πιστεύετε ότι το έργο της Σοφίας Βέμπο και τα κείμενα του Μίμη Τραϊφόρου βρίσκουν ακόμα ανταπόκριση στις νεότερες γενιές;
B.T.: Οσο και αν φαίνεται παράξενο, τα μηνύματα που παίρνω από τους νέους μέσα από τις παραστάσεις αλλά και από τα σχολεία που με καλούν και τους μιλώ, είναι ενθουσιαστικά! Τα παιδιά διψούν να μάθουν για ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν τον λαό μας. Εξαρτάται, βέβαια, πώς θα τα παρουσιάσεις. Πιστεύω πως έχω βρει το κλειδί που ξεκλειδώνει τις καρδιές της νεολαίας.

G.: Ποια είναι η μεγαλύτερη αλήθεια που θέλετε να μεταφέρει η παράσταση του Παλλάς στο κοινό;
B.T.: Είναι πολλά τα διδάγματα που παίρνει κάποιος μαθαίνοντας τη ζωή και τις προσφορές της Σοφίας και του Μίμη: είναι η αλληλεγγύη που έδειχναν στους συνεργάτες τους και σε όσους είχαν ανάγκη. Είναι ο ιδανικός έρωτάς τους που υμνήθηκε τόσο υπέροχα από τους στίχους του και τη φωνή της. Είναι η προσφορά τους στο θέατρο, στο τραγούδι αλλά ιδιαίτερα η αγάπη και η προσφορά τους στην πατρίδα μας. Σκοπός και φιλοδοξία μου είναι το παράδειγμά τους να βρει νέους μιμητές