Μια ιστορία από το μακρινό 1958

Όταν ο Γιώργος Γεωργής γεννιέται ένα χρόνο μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στο Παραλίμνι της Κύπρου, το νησί είναι κάτω από την Βρετανική κυριαρχία – μια αποικία του Στέμματος. Μάλιστα, το 1946 – την χρονιά γέννησης του Γεωργή- μια τετραμελής επιτροπή, αποτελούμενη από το μητροπολίτη Λεόντιο, τοποτηρητή του αρχιεπισκοπικού θρόνου της Κύπρου, το δήμαρχο Λευκωσίας Δ. Δημητρίου και τους πολιτευτές Λευκωσίας Ι. Κληρίδη και Λεμεσού Ζήνωνα Ρωσσίδη, πήγε στο Λονδίνο και υπέβαλε εκ νέου στην αγγλική κυβέρνηση το πάνδημο αίτημα του κυπριακού λαού για αυτοδιάθεση και ένωση με την Ελλάδα. Ο τότε υπουργός των Αποικιών Κρις Τζόουνς, ξεχνώντας όσα υποσχόταν η Αγγλία στον κυπριακό λαό κατά τη διάρκεια του πολέμου, δήλωσε πως « . . . Η Κύπρος θεωρείται αναπόσπαστο τμήμα της βρετανικής αυτοκρατορίας και γι’ αυτό δεν πρόκειται με κανέναν τρόπο να αποδοθεί στην Ελλάδα . . .».

72 χρόνια μετά ο ιστορικός και διπλωμάτης Γιώργος Γεωργής φέρνει στο προσκήνιο μια εν πολλοίς άγνωστη ιστορία με κύριους πρωταγωνιστές τον ποιητή Σεφέρη ( διπλωμάτη Σεφεριάδη) και τον Ευάγγελο Αβέρωφ, υπουργό Εξωτερικών στη κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1958. Το καινούργιο βιβλίο του Γεωργή τιτλοφορείται «Σεφέρης – Αβέρωφ / Η ρήξη» και αναφέρεται με αναλυτικό/ αποκαλυπτικό τρόπο στη διαφωνία που κατέγραψε σε υπηρεσιακό έγγραφο ο Σεφέρης και παρέδωσε στον Αβέρωφ για τις επιλογές της ελληνικής πλευράς στη πορεία για την Ανεξαρτησία και την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας που επικυρώθηκε με την Συνθήκη της Ζυρίχης.

Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου βρίσκουμε το παρακάτω κείμενο: «Η φιλία και συνεργασία του Ευάγγελου Αβέρωφ και του Γιώργου Σεφέρη δοκιμάστηκε στα τέλη του 1958 και τις αρχές του 1959 λόγω της διαφωνίας τους στις επιλογές και την πορεία λύσης του Κυπριακού, με αποτέλεσμα τον αποκλεισμό του Γιώργου Σεφέρη, πρεσβευτή στο Λονδίνο, από τις συνομιλίες της Ζυρίχης.

Οι δύο άνδρες αντάλλαξαν μερικές επιστολές ενώ στη διένεξη επενέβησαν ο Κωνσταντίνος και η Ιωάννα Τσάτσου. Ακολούθησε μια μακρά περίοδος ψυχρότητας χωρίς ποτέ οι σχέσεις τους να αποκατασταθούν.

Στην περίοδο που ο Ευάγγελος Αβέρωφ ήταν υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Καραμανλή, ο Σεφέρης υπηρέτησε αρχικά ως διευθυντής στη Β/ Πολιτική Διεύθυνση του υπουργείου Εξωτερικών το 1956-1957 και ως πρεσβευτής της Ελλάδας στο Λονδίνο από το 1957 ως το 1962. Τις εμπειρίες και τις διαφωνίες του καταγράφει στα ημερολόγιά του και στην αλληλογραφία του. Καταλογίζει λανθασμένες επιλογές και επιπολαιότητα στον Ευάγγελο Αβέρωφ ενώ εκτιμά τις θέσεις και τη στάση του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Το βιβλίο διαλύει πολλούς από τους μύθους γύρω από τη λύση του Κυπριακού και ανατρέπει παραδεδομένες εκδοχές και σκοπιμότητες, καταδεικνύοντας ταυτόχρονα τη σοβαρότητα, τη συνέπεια, την ευθυκρισία και τη διορατικότητα του Σεφέρη, που επιβεβαιώθηκε πολλές φορές στα χρόνια που ακολούθησαν.Δεν ήταν μόνο ένας μεγάλος ποιητής αλλά και ένας σπουδαίος διπλωμάτης».

Χρόνια μετά στο ημερολόγιο του – εγγραφή Τρίτη 11 Μαϊου 1971- ο Σεφέρης γράφει: «Ὅσο γιὰ μένα ξέρουν πολὺ καλά, –ὅσοι δὲν τὸ νομίζουν σκοπιμότερο νὰ μὴν τὸ ξέρουν– ὅτι ὑπάρχει ὑπηρεσιακὸ σημείωμά μου γραμμένο στὸ Παρίσι, στὸ ξενοδοχεῖο Bristol, τὴ νύχτα τῆς 18-19 Δεκεμβρίου 1958. Τὸ ἔδωσα ἐγὼ ὁ ἴδιος στὰ χέρια τοῦ Ὑπουργοῦ Ἐξωτερικῶν [Ἀβέρωφ] στὶς 19 τὸ πρωὶ προτοῦ ἀναχωρήσει γιὰ τὴν Ἀθήνα. Τότε εἶχα λάβει γνώση πρώτη φορὰ ὁρισμένων παραχωρήσεων ποὺ ἑτοιμαζόμασταν νὰ κάνουμε στὴ Ζυρίχη (ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς στρατιωτικοὺς ὅρους). [...] Ὑπῆρχαν ὅμως καὶ χειρότερα: οἱ στρατιωτικοὶ ὅροι πρὸς ὄφελος τῶν Τούρκων. Γι᾽ αὐτοὺς κάτι ἔμαθα ἐξ ἀκοῆς στὸ Λονδίνο ἀπὸ συνάδελφο ποὺ εἶχε περάσει ἀπὸ τὴ συνδιασκεπτόμενη Ζυρίχη. Τότε σκέφθηκα σοβαρὰ νὰ παραιτηθῶ. Ἔμεινα δυὸ νύχτες ἄγρυπνος».
Ο Γιώργος Γεωργής είναι καθηγητής της Νεότερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου.

Ο ιστορικός και διπλωμάτης γεννήθηκε στο Παραλίμνι της Κύπρου. Αποφοίτησε από το Ελληνικό Γυμνάσιο Αρρένων της κατεχόμενης σήμερα Αμμοχώστου. Πτυχιούχος και διδάκτωρ του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μεταδιδακτορικός επισκέπτης ερευνητής στο King’s College του Λονδίνου με υποτροφία του Ιδρύματος Λεβέντη.

Πρώτος γενικός γραμματέας της Παγκύπριας Ομοσπονδίας Φοιτητών και Νέων Επιστημόνων (ΠΟΦΝΕ). Δίδαξε σε σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης στην Κύπρο και στην Ελλάδα. Από το 1976 ως το 1982 εργάστηκε στο Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών της Κυπριακής Δημοκρατίας και, στη συνέχεια, ανέλαβε Μορφωτικός Ακόλουθος της Κύπρου στην Ελλάδα, 1982-1994 και 1997-2000. Ιδρυτής και πρώτος διευθυντής του Σπιτιού της Κύπρου στην ελληνική πρωτεύουσα (1987-1994, 1997-2000).

Δίδαξε για μια 15ετία ως επίκουρος και αναπληρωτής καθηγητής της Ιστορίας του Νεότερου Ελληνισμού στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου (ασχολούμενος συστηματικά με την Πολιτική και Διπλωματική Ιστορία του Ελληνικού Κράτους, με την Ιστορία του κυπριακού εθνικού κινήματος, την Πολιτική Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας 1959-1974 και τον διπλωμάτη Σεφέρη). Από το 2005 ως το 2009 διετέλεσε Πρέσβης της Κύπρου στην Ελλάδα, με παράλληλη διαπίστευση στη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και την Αλβανία.