Σπύρος Παππάς

Οι τρέχουσες αγροτικές κινητοποιήσεις φέρνουν ξανά στο προσκήνιο ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα της ελληνικής οικονομίας: τη βιωσιμότητα του πρωτογενούς τομέα. Οι εικόνες με τρακτέρ στους δρόμους και τις συνελεύσεις παραγωγών σε όλη τη χώρα δεν δείχνουν απλώς διαμαρτυρία. Αντιθέτως, αποτυπώνουν τη συσσωρευμένη πίεση που υφίστανται οι αγρότες, αντιμετωπίζοντας αυξημένα κόστη, περιορισμένα περιθώρια κέρδους και μεγάλη αβεβαιότητα.

Τα αιτήματα των αγροτών επικεντρώνονται σε δύο κύρια σημεία: να λάβουν άμεσα οικονομική βοήθεια και να στηριχθεί καλύτερα η αγροτική παραγωγή. Ζητούν γρήγορη καταβολή επιδοτήσεων και αποζημιώσεων, που συχνά είναι ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία των εκμεταλλεύσεών τους. Ταυτόχρονα, θέλουν μέτρα για να μειωθεί το κόστος παραγωγής, ειδικά για ενέργεια, καύσιμα και αγροτικά υλικά, που έχουν αυξηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια.

Ένα σημαντικό αίτημα των αγροτών αφορά τις τιμές των προϊόντων τους και τη λειτουργία της αγοράς. Συχνά αναγκάζονται να πουλήσουν την παραγωγή σε τιμές που δεν καλύπτουν ούτε τα έξοδά τους, κάτι που κάνει δύσκολη τη βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων και προκαλεί αίσθημα αδικίας. Για αυτό ζητούν περισσότερη διαφάνεια σε όλη την αλυσίδα από το χωράφι μέχρι το ράφι, καθώς και στήριξη των συλλογικών σχημάτων που τους δίνουν μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη.

Ιδιαίτερη βαρύτητα αποκτά το θέμα του ΕΛΓΑ, καθώς οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γίνονται ολοένα πιο αισθητές. Πλημμύρες, ξηρασίες και ακραία καιρικά φαινόμενα προκαλούν συχνά εκτεταμένες ζημιές σε καλλιέργειες και ζωικό κεφάλαιο. Οι αγρότες ζητούν έναν σύγχρονο και αποτελεσματικό μηχανισμό αποζημιώσεων. Αυτός θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις νέες συνθήκες και να προσφέρει πραγματική ασφάλεια απέναντι σε κινδύνους που πλέον δεν είναι η εξαίρεση, αλλά ο κανόνας.

Η κυβέρνηση αναγνωρίζει τη σοβαρότητα της κατάστασης και έχει ανακοινώσει μέτρα στήριξης. Προωθεί επίσης τη μεταρρύθμιση του συστήματος επιδοτήσεων, για ταχύτερες και πιο διαφανείς πληρωμές μέσω υβριδικού ψηφιακού συστήματος που θα ολοκληρωθεί το 2026. Παράλληλα, δηλώνει ανοιχτή στον διάλογο με τους εκπροσώπους των αγροτών. Οι λύσεις πρέπει να είναι δημοσιονομικά ανεκτές και συμβατές με το ευρωπαϊκό πλαίσιο.

Παρά ταύτα, το χάσμα μεταξύ κυβέρνησης και αγροτών παραμένει αγεφύρωτο. Η κυβέρνηση τονίζει ότι δεν μπορεί να ικανοποιήσει βασικά αιτήματά τους λόγω δημοσιονομικών περιορισμών, ενώ οι αγρότες, αντίθετα, επιμένουν στις διεκδικήσεις τους. Η ένταση στις διαπραγματεύσεις αυξάνεται, δημιουργώντας αβεβαιότητα για την επίλυση του ζητήματος. Συνολικά, γίνεται σαφές ότι η αντιμετώπιση του αγροτικού προβλήματος δεν μπορεί να είναι αποσπασματική και βραχυπρόθεσμη.

Το ζητούμενο δεν είναι μόνο η διαχείριση της παρούσας κρίσης. Η κυβέρνηση καλείται να διαμορφώσει μια συνεκτική στρατηγική για τον πρωτογενή τομέα, που θα υπερβαίνει τη λογική των έκτακτων μέτρων. Η καλύτερη αξιοποίηση των πόρων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, ο εκσυγχρονισμός των υποδομών, η ψηφιοποίηση των διαδικασιών και η ενίσχυση της καινοτομίας αποτελούν βασικά εργαλεία για τη μετάβαση σε ένα πιο ανταγωνιστικό και ανθεκτικό μοντέλο παραγωγής.

Το αγροτικό ζήτημα έχει, ταυτόχρονα, ισχυρή κοινωνική και αναπτυξιακή διάσταση. Η αποδυνάμωση του πρωτογενούς τομέα συνδέεται άμεσα με την εγκατάλειψη της υπαίθρου, τη γήρανση του πληθυσμού και τη διεύρυνση των περιφερειακών ανισοτήτων. Αντίθετα, η στήριξη της αγροτικής δραστηριότητας μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός ανάπτυξης, δημιουργώντας θέσεις εργασίας, ενισχύοντας τις εξαγωγές και συμβάλλοντας στη διατροφική ασφάλεια της χώρας.

Οι σημερινές κινητοποιήσεις, παρά τις δυσκολίες που προκαλούν στην καθημερινότητα, αποτελούν ένα σαφές μήνυμα ότι το αγροτικό ζήτημα δεν μπορεί πλέον να αντιμετωπίζεται αποσπασματικά. Ταυτόχρονα, αναδεικνύουν την ανάγκη για ψύχραιμο διάλογο και ρεαλιστικές αποφάσεις. Η σύγκρουση και η πόλωση δεν προσφέρουν λύσεις. Αντίθετα, η συνεννόηση και ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός μπορούν να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για ένα σταθερό μέλλον.

Η πρόκληση για όλες τις πλευρές είναι σαφής: να μετατραπεί η παρούσα συγκυρία σε ευκαιρία. Με συγκεκριμένα αιτήματα από τους αγρότες, μετρημένες αλλά ουσιαστικές παρεμβάσεις από την πολιτεία και κοινό στόχο τη βιωσιμότητα του πρωτογενούς τομέα, μπορεί να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο που θα επιτρέπει στην ελληνική γεωργία να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες και να παραμείνει βασικός πυλώνας της οικονομίας. Η ελληνική ύπαιθρος χρειάζεται τώρα λύσεις, όχι καθυστερήσεις.