Ηλίας Κ. Μάτσικας

Και μη φανταστείτε ότι το θέμα αφορά κάποιους νεόπλουτους που αναζητούν επίδειξη πλούτου σε πολυτελή καταλύματα. Στη χώρα με τα λιγότερα δημόσια κολυμβητήρια, όπου η πρόσβαση στη θάλασσα αποτελεί ταξίδι ταλαιπωρίας, η ύπαρξη κολυμβητικής δεξαμενής αποτελεί λύση για όσους χρειάζονται καθημερινή άσκηση για λόγους υγείας και αναγκάζονται να καταβάλλουν το υψηλό κόστος για την αγορά κατοικίας σε συγκρότημα με πισίνα.

Στην Ελλάδα του 2025, με την τεχνητή νοημοσύνη να κυριαρχεί στις επιστήμες, στην τεχνολογία και στη ζωή των ανθρώπων, το κράτος εξακολουθεί να πιστεύει ότι οι πισίνες σε κοινόχρηστους χώρους πολυκατοικιών είναι… δημόσιες.

Συνεπώς, θα έπρεπε να λειτουργούν με όσα ευτράπελα προβλέπονται στην υπουργική απόφαση του Γ1/443/1973. Μεταξύ άλλων και η πρόσληψη ναυαγοσώστη. Και αυτό γιατί θεωρούνται «δημόσιας χρήσης» όπως οι πισίνες σε αθλητικούς χώρους, θεραπευτήρια, χώρους υγειονομικού ενδιαφέροντος κλπ. που υπόκεινται σε αυστηρές προδιαγραφές λειτουργίας. Για τη λειτουργία της πισίνας, σύμφωνα με την υπουργική απόφαση του 1973 λοιπόν απαιτείται άδεια λειτουργίας που εκδίδεται από τον οικείο Δήμο. Άσχετα βέβαια αν αυτό δεν το γνωρίζει οποιαδήποτε υπηρεσία οποιουδήποτε Δήμου, αλλά και γενικότερα οποιαδήποτε δημόσια υπηρεσία.

Πώς το ανακαλύπτει; Όταν κάποιος κακόβουλος κάνει καταγγελία στην Αστυνομία, στη Διεύθυνση Υγιεινής και στον Δήμο. Ο τελευταίος στέλνει παραγγελία στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής και ο αστυνομικός αφού διαπιστώσει την έλλειψη άδειας ...διατάσσει άδειασμα της πισίνας, σήμανση με ταμπέλες «Απαγορεύεται η χρήση της πισίνας», διαφορετικά απειλεί με σύλληψη τον/τη διαχειρι-στή/στρια του συγκροτήματος.

Αντίθετα, η ίδια απόφαση ορίζει ότι ιδιωτικές, χωρίς να απαιτείται η έκδοση άδειας λειτουργίας, θεωρούνται οι πισίνες σε μονοκατοικίες, που χρησιμοποιούνται από τους ενοίκους και τους επισκέπτες τους.

Άσχετα αν οι επισκέπτες σε περίπτωση κοινωνικής συνάθροισης μπορεί να είναι και πολλαπλάσιοι από τους ενοίκους ενός συγκροτήματος κατοικιών.

Άσχετα αν υπάρχει κανονισμός λειτουργίας της πισίνας εγκεκριμένος από τη Γενική Συνέλευση των ιδιοκτητών του συγκροτήματος.

Άσχετα αν για τη λειτουργία της τηρούνται οι προβλεπόμενες μετρήσεις και ο καθαρισμός του νερού, συντηρούνται οι τεχνικές εγκαταστάσεις από αδειοδοτημένη εταιρεία έναντι μηνιαίας αμοιβής.

Η στέγη και η ιδιοκτησία στην Ελλάδα έχουν αρκετές προκλήσεις – δεν χρειάζονται και νομοθετικές παραισθήσεις από το παρελθόν. Δυστυχώς - αποφαίνονται οι αρμόδιοι όταν έκπληκτοι πληροφορούνται για την εκτός τόπου και χρόνου διάταξη - αυτός είναι ο νόμος και προβλέπει ότι κάθε πισίνα “δημόσιας χρήσης” πρέπει να έχει ναυαγοσώστη. Ακόμα κι αν τη χρησιμοποιούν τρία παιδιά και δύο συνταξιούχοι. Το γεγονός ότι η πισίνα δεν είναι προσβάσιμη από το κοινό, ότι δεν λειτουργεί με εισιτήριο και ότι η πισίνα χρησιμοποιείται από όλους τους συνιδιοκτήτες, προφανώς δεν έχει σημασία.

Αλλά όσο το κράτος αγνοεί την πραγματικότητα, οι πολίτες υφίστανται τις συνέπειες, οι οποίες άλλοτε είναι γελοίες και άλλοτε πραγματικές: πρόστιμα, απειλές για λουκέτο, ιδιοκτήτες που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν κάτι που τους ανήκει, κάτι για το οποίο έχουν καταβάλει φόρο για την αγορά του ποσοστού συνιδιοκτησίας που τους αντιστοιχεί, πληρώνουν κάθε χρόνο τον αναλογούντα ΕΝΦΙΑ και είναι υπόλογοι απέναντι στον εαυτό τους και τους συνιδιοκτήτες για την τήρηση των αυστηρότερων κανόνων υγιεινής.

Η πισίνα σου δεν είναι δική σου, είναι «κοινόχρηστη δημόσια εγκατάσταση», ακόμη κι αν ο μόνος που την πλησιάζει είναι ο συγκάτοικος. Και μην τολμήσεις να τη γεμίσεις. Μπορεί η αστυνομία να σε συλλάβει για παραβίαση υγειονομικής διάταξης – του ’73. Το κράτος θέλει να είσαι ιδιοκτήτης, αλλά μόνον στο όνομα.

Ο παραλογισμός του νομικού πλαισίου δεν περιορίζεται μόνο στη φορολογική ή υγειονομική σφαίρα. Αγνοεί θεμελιώδεις αρχές του Αστικού Δικαίου, οι οποίες διαχωρίζουν ρητά την ιδιωτική κοινή χρήση (όπως οι κοινόχρηστοι χώροι μιας πολυκατοικίας) από τους χώρους δημόσιας χρήσης. Η χρήση μιας πισίνας από 10 συνιδιοκτήτες δεν καθιστά την εγκατάσταση δημόσια. Δεν υπάρχει είσοδος για το κοινό, δεν υπάρχει εμπορική εκμετάλλευση.

Είναι αστείο – αλλά και επικίνδυνο. Γιατί δεν πρόκειται απλώς για άλλη μια παράλογη έκφανση γραφειοκρατίας. Πρόκειται για μια συστημική αδυναμία του κράτους να ξεχωρίσει το ιδιωτικό από το δημόσιο.

Το κράτος, που δεν μπορεί να επιλύσει απλά προβλήματα της καθημερινότητας, ξαφνικά θυμάται την “προστασία της δημόσιας υγείας”… στους κοινόχρηστους χώρους των πολυκατοικιών. Εκεί, λέει, καραδοκούν μικρόβια, βακτήρια και παιδιά χωρίς μπρατσάκια. Και ποια είναι η λύση; Να προσλάβεις ναυαγοσώστη. Άσε που ενδέχεται οι περισσότεροι από τους ιδιοκτήτες να διαθέτουν και δίπλωμα ναυαγοσώστη.

Η υγειονομική διάταξη του 1973 νομοθετήθηκε πριν από μισό αιώνα, όταν η νομοθεσία δεν προέβλεπε καν την ύπαρξη σύγχρονων πολυκατοικιών με κοινές υποδομές. Αγνοούσε την ανέγερση οικιστικών συγκροτημάτων, δεν διαχώριζε την ιδιωτική χρήση από την εμπορική. Είναι ένα νομικό απολίθωμα, που επιβιώνει γιατί απλώς… κανείς δεν το έχει καταργήσει.

Η εφαρμογή της οδηγεί σε ένα παράδοξο: ο πολίτης παύει να θεωρείται κύριος της ιδιοκτησίας του. Ακόμη και σε επίπεδο δημόσιας υγείας, οι συνθήκες σε μια μικρή πισίνα περιορισμένης χρήσης είναι ασυγκρίτως ασφαλέστερες από αυτές ενός ανοιχτού κολυμβητηρίου – χωρίς όμως αυτό να αναγνωρίζεται από τον ισχύοντα νόμο.

Η ανάγκη μιας απλής και λογικής αλλαγής

Η λύση δεν απαιτεί θεσμικό επανασχεδιασμό, ούτε πολύπλοκες νομοθετικές παρεμβάσεις. Χρειάζεται απλώς επικαιροποίηση της Υγειονομικής Διάταξης, με πρόβλεψη ότι οι πισίνες σε πολυκατοικίες ή οικιστικά συγκροτήματα, όταν χρησιμοποιούνται αποκλειστικά από τους κατοίκους, δεν θεωρούνται δημόσιας χρήσης. Δεν απαιτούνται άδειες, ναυαγοσώστες ή υγειονομικές εγκρίσεις. Η ευθύνη για τη λειτουργία τους πρέπει να ανήκει στους ιδιοκτήτες, όπως ακριβώς συμβαίνει με κάθε κοινόχρηστο στοιχείο ή χώρο ενός κτιρίου.

Η αναθεώρηση της διάταξης του 1973 δεν είναι μόνον νομική αναγκαιότητα, αλλά και πράξη σεβασμού στην ιδιωτική ζωή και την αυτοδιάθεση των πολιτών.

*Ο Ηλίας Κ. Μάτσικας είναι δημοσιογράφος