Γιώργος Χελάκης

Παράλληλα δίνει τη δυνατότητα στην αστυνομία να διαλύσει κατά το δοκούν μια διαδήλωση εάν αυτή διεξάγεται χωρίς άδεια ή αν βάσει κριτηρίων που η ίδια θεσπίζει η πορεία μπορεί να προκαλέσει αναταραχές στην ομαλή κοινωνικοοικονομική ζωή της περιοχής. Οι αντιδράσεις ήταν και παραμένουν μεγάλες. Μάλιστα ο εμπνευστής του Μιχάλης Χρυσοχοΐδης πήρε πίσω ορισμένες διατάξεις και τροποποίησε άλλες χωρίς να αλλάξει βέβαια ο κεντρικός αντισυνταγματικός πυρήνας του. Θα μπορούσε να πει κανείς πως οι μονίμως διαδηλώνοντες αριστεροί είναι αυτοί που αντιδρούν στις... εμπνεύσεις του Υπουργού “Προστασίας του Πολίτη”. Τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά.

Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) είναι το ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της ελληνικής Πολιτείας σε θέματα προστασίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Στην επείγουσα παρέμβασή της, που κοινόποιηθηκε στον Πρόεδρο της Βουλής, Κωνσταντίνο Τασούλα, προς ενημέρωση των πολιτικών κομμάτων, η ΕΕΔΑ σχολιάζοντας τα άρθρα του νομοσχεδίου της κυβέρνησης, διαπιστώνει σειρά ασαφειών και προβληματικών ρυθμίσεων.

Παράλληλα, ζητάει να επεκταθεί η πρόβλεψη για μη προϋπόθεση γνωστοποίησης, εκτός της 17ης Νοεμβρίου και της Πρωτομαγιάς, όπως προβλέπεται και σε άλλες εκδηλώσεις, όπως οι κινητοποίησης για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, την Ημέρα του Πρόσφυγα, την Ημέρα Περιβάλλοντος, Κατά της Ομοφοβίας κ.α. Το πιο αιχμηρό σημείο κριτικής της Επιτροπής αφορά τα άρθρα που προβλέπουν τους λόγους για τους οποίους η αστυνομία μπορεί να αποφασίσει την απαγόρευση μιας συγκέντρωσης. Όπως αναφέρει συγκεκριμένα, επικαλούμενη σχετική νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου:

«Οι διατάξεις αυτές εμπεριέχουν ένα αξιοσημείωτο σύνολο αόριστων νομικών εννοιών («επαπειλείται», «δημόσια ασφάλεια», «πιθανής διάπραξης», «απειλείται», «πιθανολογείται»), απονέμοντας, κατ’ αυτόν τον τρόπο, ευρεία διακριτική ευχέρεια στις αστυνομικές και λιμενικές αρχές για την επιβολή απαγορεύσεων και περιορισμών. Η πρόβλεψη αόριστων νομικών εννοιών προκειμένου να οριοθετηθούν περιορισμοί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν συνιστά κατάλληλη νομοθετική προσέγγιση, καθώς τέτοιες έννοιες στερούνται ακρίβειας, σαφήνειας και προβλεψιμότητας»

Τέλος, σχετικά με τον ορισμό «οργανωτή» που αναλαμβάνει αστικές ευθύνες για ζημιές και βίαιες πράξεις τρίτων κατά τη συγκέντρωση, η ΕΕΔΑ, όπως και άλλοι θεσμικοί φορείς, κατακεραυνώνουν τη διάταξη:

«Η «εγγυητική» ευθύνη του οργανωτή για τη συμπεριφορά των συμμετεχόντων στη συνάθροιση προσώπων, από την οποία μπορεί να απαλλαγεί εφόσον είχε γνωστοποιήσει εγκαίρως τη διεξαγωγή της συνάθροισης και αποδείξει ότι είχε λάβει όλα τα αναγκαία και πρόσφορα μέτρα για την πρόληψη και αποτροπή της ζημίας, θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως οιονεί αντικειμενική στον βαθμό που εν τοις πράγμασι αντιστρέφει το βάρος απόδειξης, καθόσον πρέπει να αποδείξει ο ίδιος ο οργανωτής την άσκηση της προσήκουσας επιμέλειάς του. Παρά ταύτα, τόσο το άρθρο 11 παρ. 2 Σ. όσο και το ίδιο το ΣχN απονέμουν την αρμοδιότητα διαφύλαξης της δημόσιας ασφάλειας κατά τη διεξαγωγή των συναθροίσεων στις αστυνομικές αρχές. Είναι έτσι προφανές ότι η μετάθεση της ευθύνης για την ομαλή διεξαγωγή της συνάθροισης στον πολίτη-οργανωτή είναι συνταγματικώς μη συμβατή, ενώ στην πράξη μπορεί να καταστεί ισχυρό ανασταλτικό παράγοντα για την ανάληψη αυτού του ρόλου και έμμεσο περιορισμό στην άσκηση του δικαιώματος».

Η Συντονιστική Επιτροπή των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος, αντιτίθεται στο νομοθέτημα επισημαίνοντας ανάμεσα σε άλλα ότι: “Η προληπτική πλήρης απαγόρευση των συναθροίσεων με απόφαση της Αστυνομικής ή Λιμενικής Αρχής πλήττει τον πυρήνα του δικαιώματος και βρίσκεται εκτός Συνταγματικού πλαισίου. Οι περιορισμοί στην άσκηση του δικαιώματος σε οποιαδήποτε φάση της συνάθροισης και ενόψει της επιβαλλόμενης στάθμισης που επιβάλλει η σύγκρουση συνταγματικών δικαιωμάτων, αφενός του δικαιώματος του συνέρχεσθαι και αφετέρου του δικαιώματος συμμετοχής στην κοινωνική και οικονομική ζωή, πρέπει να γίνεται από τον αρμόδιο εισαγγελικό λειτουργό και υπό την απαραίτητη προϋπόθεση ότι, λαμβανομένων υπόψη των συγκεκριμένων περιστάσεων, διαταράσσεται δυσανάλογα η οικονομική ζωή ώστε να θεωρείται η άσκηση του εν λόγω δικαιώματος προδήλως καταχρηστική.”

Εχει σημασία όμως, να δούμε τι έλεγε πριν από λίγα χρόνια ως πανεπιστημιακός, ο νύν υπουργός Επικρατείας Γιωργος Γεραπετρίτης. Mε την ιδιότητα του καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου είχε αποφανθεί πως τέτοιου είδους ρυθμίσεις παραπέμπουν σε “ανώμαλες περιόδους”.Στον τόμο «Ερμηνεία του Συντάγματος» (έκδοση 2017), την ακαδημαική ευθύνη για την συγγραφή και την έκδοση του οποίου είχε ο σημερινός υπουργός Επικρατείας κ.Γιώργος Γεραπετρίτης με τους συναδέλφους του Φ. Σπυρόπουλο, Ξ. Κοντιάδη και Χ. Ανθόπουλο, σημειώνονται (Άννα Τσιφτσόγλου, διδάκτορας Δημοσίου Δικαίου της Νομικής Σχολής Αθηνών) τα εξής:«Το δικαίωμα στη συνάθροιση δεν υπόκειται σε καθεστώς άδειας, αναγγελίας ή προληπτικού ελέγχου από τις αστυνομικές αρχές, όπως γινόταν σε ανώμαλες περιόδους παλαιότερα» (σελίδα 259).

Κόντρα σε όλα τα παραπάνω νομοθέτησε η κυβέρνηση επιχειρώντας να περιορίσει τις διαδηλώσεις. Ξέρει πολύ καλά ότι η ακραία φτώχεια που περιμένει μεγάλη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας από τον Σεπτέμβριο θα φέρει εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες μας στους δρόμους.Κι όσα δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν με τις παρεμβάσεις τους οι επιστημονικοί φορείς ίσως ακυρωθούν στην πράξη. Μπορεί να ταράζει κάπως τους θιασώτες του νόμου και της τάξης η διαπίστωση ότι στους δρόμους γράφεται ένα μέρος της ιστορίας αλλά είναι αλήθεια. Καμία φορά στους δρόμους αποκαθίσταται και η... τάξη.