Sotheby's: Δημοπρασία 70 εκατ. ευρώ για τη συλλογή έργων με Πικάσο της Πολίν Καρπίδα

Τέσσερα χρόνια πριν, ο επισκέπτης που πέρασε την είσοδο του αρχοντικού Μπουντούρη έμεινε ενεός για λίγα δευτερόλεπτα. Η θέα από το τελευταίο αρχοντικό της Υδρας, όπως το αποκαλούν, ήταν μοναδική, όπως και τα έργα τέχνης που κατέκλυζαν τους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους της κατοικίας.

Ολα ήταν επιλεγμένα από την Πολίν Καρπίδα, τη χήρα του Κωνσταντίνου Καρπίδα, εκ των βασικών ιδρυτών της Αρχιρόδον, της μεγάλης κατασκευαστικής εταιρείας που μεσουράνησε στη Μέση Ανατολή και τις ΗΠΑ. Αυτός αγόρασε την εξοχική κατοικία στην Υδρα λίγο πριν τα μέσα της δεκαετίας του ’90, γνωρίζοντας τη λατρεία που είχε η τρίτη σύζυγός του για το νησί, εκτός από το πάθος της για την τέχνη.

Ενα πάθος που αντικατοπτρίζεται και στην τεράστια συλλογή της από έργα σουρεαλιστών, μεγάλο μέρος της οποίας πωλείται τον επόμενο Σεπτέμβριο μέσω του οίκου Sotheby’s.

Πρόκειται για έργα που δέσποζαν σε περίοπτες θέσεις στην εμβληματική κατοικία της Καρπίδα στο Λονδίνο, με την ίδια να λέει για τη συγκεκριμένη δημοπρασία: «Από τότε που ξεκίνησα το ταξίδι μου στον κόσμο της Τέχνης είχα την τιμή να γνωρίσω έναν κόσμο υπέροχων ανθρώπων που έκαναν δυνατή την ύπαρξη αυτής της συλλογής - από τον Αλέξανδρο Ιόλα, που μου άνοιξε τα μάτια και ήταν ο μέντοράς μου, μέχρι πολλούς από τους εκπληκτικούς καλλιτέχνες. Πάντα έβλεπα τον εαυτό μου ως προσωρινό θεματοφύλακα των δημιουργιών τους και νιώθω ότι είναι η κατάλληλη στιγμή για τα έργα της κατοικίας μου στο Λονδίνο να βρουν τους επόμενους θεματοφύλακες».

Επισημαίνει όμως ότι αυτή η πώληση δεν σημαίνει ότι αποσύρεται από τα τεκταινόμενα στον χώρο. «Αυτό δεν είναι σίγουρα το τέλος, καθώς θα συνεχίσω να ζω ανάμεσα στην Τέχνη, να διαβάζω βιβλία, να συλλέγω νέα έργα και να υποστηρίζω καλλιτέχνες...».

Κάτι που ούτως ή άλλως κάνει επί δεκαετίες, από τότε που μπήκε στη ζωή της ο Αλεξανδρινός γκαλερίστας και κολεξιονέρ Αλέξανδρος Ιόλας.

Η μεγαλύτερη ιδιωτική συλλογή

Οι τυχεροί επισκέπτες που βρέθηκαν τα περασμένα χρόνια στο σπίτι της Πολίν Καρπίδα στο Λονδίνο δεν αντίκριζαν μόνο μια εξαιρετικά καλαίσθητη κατοικία.

Ερχονταν αντιμέτωποι με εμβληματικά έργα τέχνης του Αντι Γουόρχολ, του Πάμπλο Πικάσο, του Ρενέ Μαγκρίτ, του Μαρξ Ερνστ, του Σαλβαδόρ Νταλί αλλά και του διδύμου Κλοντ και Φρανσουά Λαλάν.

Τοποθετημένα σε απόλυτη αρμονία με τους χώρους του σπιτιού, τα χειροποίητα έπιπλα και τα γλυπτά φίλων καλλιτεχνών της Πολίν έκαναν τους καλεσμένους της συλλέκτριας να νιώθουν ότι βρίσκονται σε ένα ιδιωτικό μουσείο.

Μένοντας πλέον μόνιμα στη Νέα Υόρκη, η Πολίν επέλεξε να πουλήσει τη συλλογή με έργα σουρεαλιστών στη συντριπτική τους πλειονότητα, που κοσμούσαν την κατοικία του Λονδίνου.

Σύμφωνα με τον οίκο δημοπρασιών Sotheby’s, πρόκειται για τη μεγαλύτερη ιδιωτική συλλογή σουρεαλιστών της Ευρώπης και η πώλησή τους εκτιμάται ότι θα αποφέρει ένα ποσό πολύ κοντά στα 70.000.000 ευρώ. Στον κόσμο της τέχνης, η τελευταία σύζυγος του Κωνσταντίνου Καρπίδα θεωρείται μια από τις πιο εμπνευσμένες διεθνείς συλλέκτριες.

Πορεύεται όχι μόνο με την αγάπη και την κατανόησή της για την Τέχνη, αλλά και από μια ισχυρή εκτίμηση και στοργή για τους καλλιτέχνες που κρύβονται πίσω από αυτήν.

Βαδίζοντας στα βήματα άλλων μεγάλων συλλεκτών -πολλοί ειδήμονες του χώρου τη χαρακτηρίζουν «Ευρωπαία Πέγκι Γκούγκενχαϊμ»- ήρθε πολύ κοντά με καλλιτέχνες και απέκτησε μια εξαιρετική συλλογή μέσω της φιλίας και συνεργασίας με πολλούς από αυτούς.

Από το Μάντσεστερ στην Υδρα

Κόρη μιας τυπικής εργατικής φαμίλιας του Μάντσεστερ, η Πολίν μεγάλωσε σε μια φτωχή γειτονιά, στα αποκαΐδια που άφησε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος λίγο μετά τα μέσα της δεκαετίας του ’40.

Μετά την ενηλικίωσή της ακολούθησε σπουδές γραμματέως, αλλά η ανήσυχη φύση της την ώθησε να αφήσει το μουντό Μάντσεστερ για την Αθήνα. Ταξίδεψε με ελάχιστα χρήματα και άρχισε σχεδόν αμέσως να δουλεύει, ενώ γρήγορα έστησε μια μικρή μπουτίκ γυναικείων ρούχων τη «My Fair Lady», εισάγοντας ιδιαίτερα κομμάτια από το εξωτερικό.

Ηταν μια πολύ όμορφη 23χρονη νεαρή, όταν πήγε πρώτη φορά στην Υδρα και ερωτεύτηκε την αύρα του νησιού άμεσα. Λίγο αργότερα η μοίρα την έριξε στην αγκαλιά του Καρπίδα.

Ηταν ένας ώριμος και πολύ γοητευτικός άντρας που είχε ήδη δύο γάμους στο ενεργητικό του, οι οποίοι κατέληξαν σε διαζύγιο. Ο έρωτας ήταν κεραυνοβόλος, το ζευγάρι ανέβηκε τα σκαλιά της εκκλησίας και η Πολίν άρχισε να ζει σε έντονους κοινωνικούς ρυθμούς, εντός και εκτός Ελλάδας.

Η αγάπη του ζεύγους για την Υδρα κατέληξε στην αγορά της ιστορικής κατοικίας των Μπουντούρηδων, που έγινε το καταφύγιό τους για τα καλοκαίρια και όχι μόνο.

Μέσα σε ένα οικόπεδο 4,5 στρεμμάτων με κήπους, ελιές, κυπαρίσσια και πλούσια βλάστηση δεσπόζει το πανέμορφο αρχοντικό σήμα-κατατεθέν του νησιού, κλασικό δείγμα της γενοβέζικης αρχιτεκτονικής του 18ου αιώνα.

Σε αυτό θα βάλει τη σφραγίδα της η Πολίν, γεμίζοντάς το σταδιακά με υπέροχα έργα τέχνης χάρη στο μάτι και το κριτήριο που απέκτησε εξαιτίας ενός ανθρώπου.

Ο Αλεξανδρινός μέντορας, η απώλεια και το Παρίσι

Η γνωριμία της με τον Αλέξανδρο Ιόλα έγινε μέσω του συζύγου της, ο οποίος ήταν ήδη συλλέκτης, χωρίς να φαντάζεται ότι η Πολίν θα παθιαζόταν τόσο πολύ με την τέχνη.

Ο Αλεξανδρινός συλλέκτης και γκαλερίστας την προτρέπει να βλέπει συνέχεια εκθέσεις γνωστών και άγνωστων καλλιτεχνών, την προτρέπει ουσιαστικά να βυθιστεί στον κόσμο του Νταλί, του Γουόρχολ και άλλων καλλιτεχνών.

«Προκειμένου να καταλάβετε τι έχει συμβεί τον 20ό αιώνα», της είπε, «θα πρέπει να επισκεφθείτε κάθε μουσείο σε κάθε πόλη, να διαβάσετε τις βιογραφίες των καλλιτεχνών και να συναντήσετε όλους τους επιμελητές, τους γκαλερίστες και τους εμπόρους». Με τη βοήθεια του Ιόλα, η Καρπίδα δημιούργησε μια εξαιρετική σε αισθητική και εύρος συλλογή, λειτουργώντας με ένα αλάνθαστο ένστικτο.

Πολλά από αυτά βρίσκονταν στην κατοικία της Υδρας, όπου συχνά φιλοξενούσε καλλιτέχνες κάθε Ιούλιο από το 1996 έως και το 2017.

Ο θάνατος του συζύγου της ήταν μια απώλεια που τη σημάδεψε ποικιλοτρόπως, γι’ αυτό και αποφάσισε πριν από δύο χρόνια να πουλήσει την εμβληματική κατοικία στο νησί του Αργοσαρωνικού σε οικογένεια Ελλήνων που κατοικούν μόνιμα στην Ελβετία.

Τον Οκτώβριο του 2023, στον οίκο Sotheby’s στο Παρίσι, δύο ημέρες δημοπρασιών ήταν αφιερωμένες στα 242 έργα από το μαγικό σπίτι της Υδρας -πολλοί το χαρακτήριζαν έναν ναό της τέχνης και του design- που πουλήθηκαν όλα.

Το σύνολο που απέφερε η δημοπρασία ήταν 35.590.282 ευρώ, περισσότερα από το διπλάσιο της αρχικής εκτίμησης για τα έργα της επίμονης συλλέκτριας και τώρα έρχεται η σειρά του Λονδίνου με τα 250 στο σύνολό τους εκθέματα προς πώληση τον ερχόμενο Σεπτέμβριο.

Η μεταξοτυπία του Γουόρχολ που έσπασε ρεκόρ

Ενα άλλο έκθεμα πριν από δεκαέξι χρόνια έγινε σημείο αναφοράς για την Πολίν Καρπίδα, αφού τίναξε την μπάνκα στον αέρα. Ηταν Νοέμβριος του 2009, βράδυ Τετάρτης, όταν ένα έργο του αγαπημένου της Αντι Γουόρχολ που της ανήκε, το «200 One Dollar Bills», δημοπρατήθηκε από τους Sotheby’s του Λονδίνου.

Επρόκειτο για μια μεταξοτυπία με χαρτονομίσματα που δημιούργησε ο αρχιερέας της pop art το 1962 και, σύμφωνα με όσα είχαν γραφτεί, ήταν η πρώτη του.

Ο Καρπίδας, παρότι ο Γουόρχολ είχε φιλοτεχνήσει το πορτρέτο του, δεν ήταν αυτό που λέμε παθιασμένος με τη μοντέρνα τέχνη, αλλά προτιμούσε ζωγράφους σαν τον Ρενουάρ.

Παρ’ όλα αυτά, εμπιστεύτηκε το ένστικτο της συζύγου του η οποία το απέκτησε το 1986 προσφέροντας το ποσό των 385.000 λιρών.

Είκοσι τρία χρόνια μετά ούτε η ίδια μάλλον δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι η αξία του θα ανέβαινε τόσο πολύ ώστε να μπει στον πειρασμό να το δημοπρατήσει. Οι άνθρωποι του οίκου την έπεισαν ότι είναι μια πολύ καλή ευκαιρία τονίζοντάς της ότι θα πιάσει μια εξαιρετικά υψηλή τιμή.

Πάντως, το αστρονομικό ποσό των 43,8 εκατ. ευρώ που έδωσε ο νέος του ιδιοκτήτης, δηλαδή 125 φορές πάνω από την τιμή της αγοράς του, σόκαρε τους πάντες.

Τα βρετανικά ταμπλόιντ έγραψαν την επομένη: «Ο Γουόρχολ έκανε και πάλι το θαύμα του. Τα διακόσια μονοδόλαρα στρώθηκαν με ατελείωτα εκατομμύρια!». Παρά τις πιέσεις από τον διεθνή Τύπο, ουδείς έμαθε ποιος αγόρασε το έργο, αφού ο νέος κάτοχος της χρυσής μεταξοτυπίας θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του.

Ηταν αποφασισμένος όμως να την αποκτήσει, αφού διπλασίασε την προσφορά του στο δεύτερο χτύπημα και φάνηκε ότι δεν ήθελε να χάσει το έργο με τίποτα.

Το κατοχύρωσε μέσω τηλεφώνου παρακολουθώντας πιθανόν τη δημοπρασία από κάποιο πριβέ δωμάτιο του οίκου δημοπρασιών.

«Αυτός ο πίνακας δεν είναι μόνο ένα από τα έργα-αφετηρία της pop art, αλλά έχει και την τέλεια ιστορία σε ό,τι αφορά την ιδιοκτησία του.

Πουλήθηκε από τον ντίλερ του Γουόρχολ στον θρυλικό συλλέκτη Ρόμπερτ Σκαλ και όταν αργότερα δημοπρατήθηκε η περιουσία του ο οίκος Sotheby’s το πούλησε στην τελευταία του ιδιοκτήτρια, την κυρία Καρπίδα», είχε δηλώσει ο Αλεξ Ρότερ, τότε υπεύθυνος του οίκου Sotheby’s.

Η τελευταία απέδειξε περίτρανα ότι ο Ιόλας που ανακάλυψε τον Γουόρχολ ήταν ένας εξαιρετικός μέντορας, ο οποίος την έμαθε να βλέπει αυτό που δεν έβλεπαν οι άλλοι σε ένα έργο τέχνης.