«Φλεγόμενη Βάτος» η Μονή Σινά: Τι κρύβει το «πραξικόπημα» των μοναχών κατά του Δαμιανού

Το «Ονομα του Ρόδου» αναβιώνει σε μια μικρή μοναστική κοινότητα 26 μοναχών, που κρατούν στα χέρια τους την τύχη ενός εκ των πιο σημαντικών ζωντανών λατρευτικών μνημείων του Χριστιανισμού: της Ιεράς Μονής της Αγίας Αικατερίνης του Σινά. Η προσπάθεια εκθρόνισης του Αρχιεπισκόπου και ηγουμένου της μονής, κ. Δαμιανού, προσλαμβάνει πολιτικές, διπλωματικές και σοβαρότατες διαστάσεις σε ό,τι αφορά την κανονική τάξη και τις εσωτερικές ισορροπίες της Ορθοδοξίας.

Το κίνημα αποπομπής του κ. Δαμιανού δεν είναι τυχαίο: εκδηλώθηκε αντικανονικά λίγες ημέρες πριν από την άφιξη στην Αθήνα του Αιγύπτιου υπουργού Εξωτερικών, Μπατρ Αμπντελατί, ο οποίος, σύμφωνα με πληροφορίες, επρόκειτο να δρομολογήσει συμφωνία για το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Ιεράς Μονής και την εξασφάλιση νομικής προσωπικότητας στην Αίγυπτο. Και συνέπεσε με την ψήφιση από την Ελληνική Βουλή της αναγνώρισης νομικής προσωπικότητας της Ιεράς Μονής και στην Ελλάδα, κίνηση που διευκολύνει τη λειτουργία της και ενισχύει τη θέση της.

Η αποκατάσταση της ηρεμίας και της νομιμότητας στην Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά είναι αυτό που προέχει, ώστε να μην τεθούν σε κίνδυνο το μέλλον και η λειτουργία της από μια κίνηση που έχει έντονα στοιχεία προσωπικών φιλοδοξιών αλλά και ανταγωνισμού, στο πλαίσιο του ορθοδόξου κόσμου, με τη δεδομένη προσπάθεια της Ρωσικής Εκκλησίας να επεκτείνει την επιρροή της στην Αφρική και να πλήξει το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τα άλλα πρεσβυγενή Πατριαρχεία.

Αμεση προτεραιότητα, όπως δηλώνουν εκκλησιαστικοί κύκλοι, είναι να προχωρήσει η Συμφωνία με την Αίγυπτο, την οποία φυσικά θα υπογράψει ο Αρχιεπίσκοπος Δαμιανός, και βεβαίως να αποδοκιμαστεί η κίνηση των μοναχών από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόφιλο, στον οποίο προσέτρεξαν προκειμένου να αναζητήσουν νομιμοποίηση.

Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων, δυστυχώς, μέχρι προχθές, Παρασκευή, δεν είχε αντιδράσει, ακολουθώντας τον νόμο της σιωπής και προκαλώντας έτσι πολλά ερωτήματα για τις προθέσεις του, με δεδομένη την επιρροή που ασκεί στα Ιεροσόλυμα η Ρωσική Εκκλησία και την προσφιλή τακτική του «διαίρει και βασίλευε». Εντύπωση είχε προκαλέσει, μάλιστα, μήνυμα που διακινήθηκε μεταξύ των μοναχών και διαβεβαίωνε ότι το πραξικόπημα είχε την έγκριση του Ιεροσολύμων.

Επιβολή τετελεσμένων

Σύμφωνα με πληροφορίες, οι 10 μοναχοί (από τους συνολικά 26 και από τους 15 που υπέγραψαν το κείμενο αποπομπής του κ. Δαμιανού) στοχεύουν στο να συγκροτήσουν νέο Ηγουμενοσυμβούλιο και να προχωρήσουν στην εκλογή νέου Αρχιεπισκόπου, θέλοντας έτσι να επιβάλουν τετελεσμένα.

Αυτό που προέχει τώρα είναι η απονομιμοποίηση της κίνησης των 10 μοναχών σε εκκλησιαστικό επίπεδο (με βαρύνοντα ρόλο τη στάση του Ιεροσολύμων) όσο και η ολοκλήρωση της Συμφωνίας της Μονής με την Αίγυπτο. Ο Αρχιεπίσκοπος Δαμιανός είναι ο μοναδικός μοναχός με αιγυπτιακή υπηκοότητα, η περιουσία της Μονής είναι καταγεγραμμένη στο όνομά του και αυτός έχει δικαίωμα δικαιοπραξίας και, συνεπώς, υπογραφής της Συμφωνίας με την Αίγυπτο. Επίσης, αυτός έχει τον πρώτο λόγο για την Ελληνική Αμπετείο Σχολή (σύμφωνα με τους όρους του κληροδοτήματος). Ετσι, θα πρέπει τώρα να συσπειρώσει γύρω του την υπόλοιπη σιναϊτική κοινότητα και με τη στήριξη των Πατριαρχείων, της Αθήνας αλλά και του Καΐρου (το οποίο πάντως θα αποφύγει να εμπλακεί) να αποκηρυχθεί το πραξικόπημα, να ομαλοποιηθεί η κατάσταση και κατόπιν να αρχίσει η συζήτηση για τη δρομολόγηση της διαδοχής του με βάση τους κανόνες της σιναϊτικής κοινότητας.
Ολα ξεκίνησαν την περασμένη Τετάρτη, όταν μια ομάδα 15 μοναχών από τους 26 της Μονής υπέγραψαν (μερικοί δι’ αντιπροσώπου) επιστολή προς τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων, ο οποίος έχει την πνευματική δικαιοδοσία της Μονής, ανακοινώνοντάς του ότι παύουν από τη θέση του τον Αρχιεπίσκοπο Δαμιανό, καλώντας ουσιαστικά τον κ. Θεόφιλο να αναγνωρίσει την απόφασή τους.

Η απάντηση με την οποία απέρριπτε την κίνηση των μοναχών ήρθε αμέσως από τον Αρχιεπίσκοπο Δαμιανό, που ευρισκόταν στην Αθήνα για την ψήφιση της σχετικής με τη Μονή διάταξης στη Βουλή και εν όψει της επίσκεψης του Αιγύπτιου ΥΠΕΞ στις 6 Αυγούστου, μετά και τις επαφές του κ. Γιώργου Γεραπετρίτη στο Κάιρο, αλλά και την τηλεφωνική επικοινωνία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του προέδρου Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι.

Επικεφαλής του εκκλησιαστικού πραξικοπήματος φέρεται να είναι ο μοναχός Ησύχιος, που θεωρείται ο οργανωτικός νους και επίδοξος διάδοχος του Αρχιεπισκόπου, ενώ φιλοδοξίες έχει και ο ιερομόναχος Νήφων, ο οποίος όμως βρίσκεται υπό την επιρροή του κ. Ησυχίου. Τώρα που... άνοιξαν τα στόματα, λέγεται ότι ο κ. Ησύχιος έχαιρε της εμπιστοσύνης του Αρχιεπισκόπου, ο οποίος του είχε αναθέσει την κρίσιμη θέση του σκευοφύλακα της Μονής, δηλαδή του διαχειριστή και φύλακα όλων των σημαντικών μνημείων της.

Ενα από τα βασικά κίνητρα των μοναχών που επιχείρησαν το πραξικόπημα ήταν η προστασία των αξιωμάτων τους, τα οποία θεώρησαν ότι απειλούνται από τη δυνατότητα που ανοίγει πλέον για την ένταξη και άλλων νέων μοναχών στη σιναϊτική κοινότητα, προερχόμενων και από την Ελλάδα. Εκτίμησαν έτσι ότι θα τεθούν υπό αμφισβήτηση τα προνόμιά τους και ότι θα διαμορφωθούν νέοι συσχετισμοί εν όψει της διαδοχής του 91χρονου Αρχιεπισκόπου Δαμιανού, όταν έρθει η ώρα.

Ασκηση βίας

Είναι όμως εντυπωσιακό το γεγονός ότι η κίνηση εκδηλώθηκε ενώ ο κ. Δαμιανός τούς είχε ήδη ενημερώσει για την απόφασή του να αποσυρθεί στις 7 Σεπτεμβρίου, ώστε να ανοίξει η διαδικασία διαδοχής του.

Μάλιστα, όπως αποκαλύπτουν εκκλησιαστικές πηγές, προ ολίγων ημερών οι οργανωτές του πραξικοπήματος άσκησαν βία στον κ. Δαμιανό, ο οποίος είχε μεταβεί στη Μονή συνοδευόμενος από τον νομικό του σύμβουλο, προκειμένου να εξηγήσει τις πτυχές της ελληνικής νομοθετικής πρωτοβουλίας αλλά και τις διαβουλεύσεις με την Αίγυπτο. Τότε, με πρωτοστάτη τον κ. Ησύχιο, φέρεται να τον έκλεισαν στο κελί του απαιτώντας να υπογράψει αμέσως την παραίτησή του. Οταν εκείνος αρνήθηκε, η πίεση αυξανόταν συνεχώς, με αποτέλεσμα να λιποθυμήσει. Σώθηκε μόνο χάρη στην άμεση επέμβαση του νομικού του συμβούλου και ενός μοναχού που έχει ιατρικές γνώσεις.

Στις 15 υπογραφές που είχαν συγκεντρωθεί περιλαμβάνεται και εκείνη του ιερομόναχου Παμφίλου, ο οποίος επίσης είναι επίδοξος διάδοχος του Αρχιεπισκόπου, αλλά εδώ και χρόνια μονάζει στο Αγιον Ορος, στη Μονή Μεγίστης Λαύρας. Από το Σινά, όπου είχε αρχικά ενταχθεί στη σιναϊτική κοινότητα, βρέθηκε αργότερα στα Ιωάννινα, όπου συνδέθηκε με τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων, και εν συνεχεία, προτού καταλήξει στο Αγιον Ορος, συνδέθηκε στενά με τον Μητροπολίτη Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς, που έχει ιδιαίτερα στενή σχέση με τη Μονή Βατοπεδίου. Αποκαλυπτικό επίσης του τρόπου με τον οποίο λειτούργησαν τα υπόγεια κανάλια είναι το γεγονός ότι το κόμμα της Νίκης αρχικά είχε ταχθεί υπέρ του νομοσχεδίου που έδινε νομική προσωπικότητα στην Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης του Σινά.

Ωστόσο, με παρέμβαση του Αγιορείτη μοναχού Ευθυμίου Καψάλα, ο οποίος επηρεάζει άμεσα τις επιλογές της ηγεσίας του κόμματος, κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας και λίγο αφότου είχε εκδηλωθεί το πραξικόπημα στο Σινά, το κόμμα άλλαξε στάση καταγγέλλοντας τελικά το νομοσχέδιο.

Διπλωματικές επιπλοκές

Οι τελευταίες εξελίξεις που θέτουν σε κίνδυνο την ίδια τη Μονή, σε μια εξαιρετικά κρίσιμη συγκυρία, έχουν και έντονες διπλωματικές διαστάσεις.

Η Αίγυπτος ενδέχεται να επικαλεστεί την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, ώστε να υπαναχωρήσει από τη συμφωνία, την οποία, σύμφωνα με πληροφορίες, επρόκειτο να αποδεχτεί κατά την επικείμενη επίσκεψη του Αιγύπτιου ΥΠΕΞ στην Αθήνα. Βεβαίως, η Αίγυπτος έχει και άλλες επιφυλάξεις, καθώς η ενεργότερη εμπλοκή του Πατριάρχη Ιεροσολύμων στα θέματα της Μονής του Σινά αποτελεί κόκκινο πανί, λόγω των τεταμένων σχέσεων του Καΐρου με το Ισραήλ και της πώλησης ακινήτων του Πατριαρχείου, γεγονός που προκαλεί αρνητικά αντανακλαστικά στην αιγυπτιακή πλευρά.

Για την Ελλάδα είναι αυτονόητο το ενδιαφέρον να αποφευχθεί μια τέτοιου είδους κρίση στη σημαντικότερη ιστορικά Μονή του Χριστιανισμού, καθώς αυτό όχι μόνο πλήττει το κύρος της, αλλά μπορεί να συνιστά υπαρξιακή απειλή για την ίδια την επιβίωσή της. Η Αθήνα είναι εξαιρετικά ανήσυχη, καθώς θεωρεί ότι η κίνηση των 15 μοναχών ουσιαστικά τορπιλίζει τη μεγάλη προσπάθεια επίλυσης του ζητήματος της ιδιοκτησίας της Μονής και της αναγνώρισης της νομικής της προσωπικότητας από την Αίγυπτο. Δεν αποκλείεται, δε, και η ύπαρξη ξένου δακτύλου που υποδαύλισε τις προσωπικές φιλοδοξίες ορισμένων μοναχών.

Δεν είναι, εξάλλου, λίγες οι περιπτώσεις τα τελευταία χρόνια που η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία επιχειρεί να παρέμβει στα εκκλησιαστικά πράγματα της Ορθοδοξίας όχι μόνο στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή, αλλά και στην ίδια την Ελλάδα, μέσω των μονών που ελέγχει στο Αγιον Ορος και της επιρροής που ασκεί σε ορισμένες μητροπόλεις των λεγόμενων «Νέων Χωρών».

Η Αθήνα, χωρίς να παρεμβαίνει στα εσωτερικά της Μονής Σινά ή στη δικαιική τάξη της Αιγύπτου, τοποθετήθηκε με σαφήνεια μέσω της δήλωσης της υπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού Σοφίας Ζαχαράκη στη Βουλή, η οποία τόνισε ότι η κυβέρνηση παραμένει πιστή στην υπόσχεσή της προς την Ιερά Σιναϊτική Αδελφότητα και τον Αρχιεπίσκοπο Δαμιανό και τον στηρίζει: «Το ανακοινωθέν του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Δαμιανού είναι σαφές και δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι αυτός είναι ο νόμιμος και κανονικός Αρχιεπίσκοπος Σιναίου και Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Σινά. Από εκεί και πέρα, ο καθένας αναμετράται με τις ευθύνες του απέναντι στους 15 αιώνες ιστορίας της Ιεράς Μονής».