Βόρεια Ήπειρος: Η μειονότητα από τον Χότζα μέχρι τον Ράμα και η φυλάκιση Μπελέρη

Ο θρύλος λέει ότι στα δύσκολα χρόνια του Ενβέρ Χότζα στην Αλβανία, σε μειονοτικά χωριά της Βορείου Ηπείρου, στις σφαλισμένες εκκλησιές της μια καντήλα έμενε πάντα αναμμένη. Τις νύχτες οι γυναίκες της ελληνικής μειονότητας -μία κάθε φορά- ρίσκαραν τη ζωή τους για να τρυπώσουν στην εκκλησία του χωριού και να ανάψουν την καντήλα. Την καντήλα που συμβόλιζε την άσβεστη αγάπη για τη Μητέρα Πατρίδα, αλλά και την ατελείωτη προσευχή να βοηθήσει η Παναγία να αντέξουν στα μαρτύρια στα οποία τους υπέβαλε ο Αλβανός δικτάτορας.

Τα χρόνια πέρασαν, οι Ελληνες της Βορείου Ηπείρου υπέμειναν βασανιστήρια, εκβιασμούς, εκφοβισμούς, διώξεις, δίκες-παρωδίες και καταδίκες σε εξαντλητικά καταναγκαστικά έργα, αλλά άντεξαν. Τα πράγματα έφτιαξαν για λίγο, η περιβόητη Σιγκουρίμι του Χότζα και οι πράκτορές της δεν είναι παρόντες. Ο Γολγοθάς, ωστόσο, του Ελληνισμού της Βορείου Ηπείρου είναι διαχρονικός. Η επιχείρηση εξολόθρευσης της μειονότητας είναι διαχρονική. Τα όπλα και οι μέθοδοι έχουν αλλάξει μόνο...

Η κορυφή του παγόβουνου

Η σύλληψη του νικητή των αυτοδιοικητικών εκλογών και ηγετικού μέλους της ελληνικής μειονότητας στη Χειμάρρα Φρέντη Μπελέρη και του συνεργάτη του Παντελή Κοκαβέση από τις αλβανικές αρχές δεν αποτελεί μόνο ένα απτό παράδειγμα της καταπίεσης και των διώξεων που υπόκεινται οι μειονοτικοί, αλλά και την κορυφή του παγόβουνου. Αυτό υπό την εξής έννοια: το γεγονός ότι ο εκλεγμένος δήμαρχος οδηγείται στη φυλακή με μάλλον αστείες κατηγορίες, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία, είναι αυτό που βλέπει η διεθνής κοινότητα. Αυτό που δεν βλέπει, ωστόσο, είναι η επιχείρηση υφαρπαγής των περιουσιών των μειονοτικών, η οποία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Και την οποία ο δήμαρχος Χειμάρρας θα «χάλαγε», ως θεσμικός παράγοντας. Ας ξεδιπλώσουμε αυτό το κουβάρι.

Παρά το γεγονός ότι εν συνόλω η ελληνική ομογένεια συνεχίζει να υφίσταται διώξεις, οι αλβανικές αρχές έχουν επικεντρωθεί τα τελευταία χρόνια στην περιοχή της Χειμάρρας. Η απάντηση στο «γιατί συμβαίνει αυτό» μπορεί να συνοψιστεί σε τρεις λέξεις: real estate και χρήμα. Η περιοχή στην οποία κατέχουν περιουσίες οι ομογενείς είναι ουσιαστικά τα «φιλέτα» του παραλιακού μετώπου, για τα οποία υπάρχει σχέδιο να μετατραπούν στην «Αλβανική Ριβιέρα», σε πόλο έλξης τουριστών - και πριν από αυτό επενδυτών.

Στο στόχαστρο έχουν μπει εδώ και αρκετά χρόνια εκτάσεις του παραλιακού μετώπου της Νότιας Αλβανίας, από την Αυλώνα μέχρι τους Αγίους Σαράντα: μεταξύ άλλων, η πανέμορφη παραλία των Δρυμάδων, το Βουνό, τα Ακροκεραύνια Ορη, η Χειμάρρα και οι γύρω της οικισμοί, ο Αγιος Βασίλειος, η Νίβιτσα, το Λούκοβο, το Πικερνί και το Παλέρμο. Εκεί, σε μη δομημένες εκτάσεις, που ανήκουν σε Ελληνες ομογενείς, σχεδιάζεται να δημιουργηθεί μια τουριστική ζώνη με πεντάστερα ξενοδοχεία και άλλες τουριστικές επιχειρήσεις με απαλλοτρίωση των περιουσιών. Αλλά με έναν σμπάρο πετυχαίνουν δύο ή, για την ακρίβεια, περισσότερα τρυγόνια.

Από τη μία, η αλβανική κυβέρνηση Ράμα κάνει business προσελκύοντας «θεσμικούς επενδυτές» στους οποίους πουλά κάτι που δεν της ανήκει. Ταυτόχρονα, αναπτύσσει τουριστικά μια περιοχή η οποία μπορεί να αποφέρει μεγάλα έσοδα και μεγάλους αριθμούς επισκεπτών. Από την άλλη, όμως, «ξεφορτώνεται» περίτεχνα και μια για πάντα το «πρόβλημα» της μειονότητας. Πώς; Αρχικά, αποστερώντας τις περιουσίες από τα μέλη της, άρα εξαθλιώνοντάς τα και, έπειτα, αλλοιώνοντας δημογραφικά την περιοχή, με τα ξενοδοχεία τα οποία θα παρέχουν δωρεάν διαμονή στο προσωπικό τους. Κάπως έτσι λύνεται και ένα άλλο «πρόβλημα», αυτό της μακραίωνης ειρηνικής και αρμονικής συμβίωσης της μειονότητας με τους Αλβανούς των περιοχών, οι οποίοι δεν είχαν... λόγο να αντιτεθούν στους Ελληνες κατοίκους των μειονοτικών περιοχών.

Το σχέδιο και οι σκοποί του είναι το ένα μέρος της υπόθεσης. Το άλλο και σοβαρότερο είναι ο περίπλοκος τρόπος με τον οποίο εξυφαίνεται. Η κυβέρνηση του Εντι Ράμα (η καταγωγή της μητέρας του οποίου είναι από το Βουνό) χρησιμοποιεί εκσυγχρονισμένες μεθόδους της εφιαλτικής περιόδου Χότζα. Οπως και ο Αλβανός δικτάτορας είχε επιχειρήσει να υφαρπάξει τις περιουσίες των ομογενών «χαρίζοντας 2 στρέμματα γης για καλλιέργεια σε όλους» (αλλά κατάσχοντας τις μεγαλύτερες εκτάσεις τους), έτσι και η κυβέρνηση Ράμα, μέσω «νόμου για επενδύσεις», φέρνει την υποτιθέμενη ανάπτυξη στην περιοχή. Και αφού το σχέδιο αναγκαστικών απαλλοτριώσεων προ τετραετίας ξεσήκωσε αντιδράσεις σε όλο τον κόσμο, βρέθηκαν άλλοι τρόποι.

Εν πρώτοις, όπως κατήγγειλε και ο αδελφός του συλληφθέντος δημάρχου Χειμάρρας, Λεονάρδος Μπελέρης, η αλβανική πολεοδομία έδωσε στους πολίτες προθεσμία 30 ημερών για να δηλώσουν τα ακίνητά τους ώστε να μην τα χάσουν. Βέβαια, σε μια χώρα με τη μηχανοργάνωση της Αλβανίας, η συγκέντρωση εγγράφων από την εποχή του Χότζα και νωρίτερα -οπότε και τεχνηέντως είχαν δοθεί στους ομογενείς προσωρινοί τίτλοι ιδιοκτησίας- και η κατάθεσή τους στις αρμόδιες αρχές είναι ένα task που θα έκανε ακόμα και τους επικεφαλής των μεγαλύτερων ελεγκτικών εταιρειών του πλανήτη να ξύνουν σκεπτικά το κεφάλι τους.

Επιπλέον, «τυχαία» στις περιοχές όπου βρίσκονται οικόπεδα Ελλήνων εμφανίζονται... διεκδικητές! Συχνά πρόκειται για ανθρώπους που δεν έχουν καμία σχέση με τον τόπο, αλλά εμφανίζουν έγγραφα με τα οποία υποτίθεται ότι τους έχει παραχωρηθεί η κυριότητα των επίμαχων εκτάσεων. Οι Ελληνες της Ομογένειας, τότε, θα πρέπει να συρθούν σε επίπονες -κυρίως οικονομικά- δικαστικές διαμάχες για να αποδείξουν ότι αυτοί είναι οι πραγματικοί ιδιοκτήτες. Και χωρίς τους διεκδικητές, οι ιδιοκτήτες των οικοπέδων που εφάπτονται με αυτά τα οποία παραχωρούνται στους επενδυτές απλά λαμβάνουν στα σπίτια τους υπουργικές αποφάσεις, σύμφωνα με τις οποίες οι εκτάσεις τους παραχωρούνται σε θεσμικούς επενδυτές με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου βάσει του νόμου περί στρατηγικών επενδυτών στον τομέα του τουρισμού!

Επειτα, υπάρχουν και άλλου είδους διώξεις. Για παράδειγμα, όπως καταγγέλλουν οι ομογενείς, βρίσκονται στο στόχαστρο διαρκών ελέγχων της εφορίας, αλλά και των πολεοδομικών υπηρεσιών, οι οποίες αρνούνται να εγγράψουν τις περιουσίες όλων των γηγενών κατοίκων στο υποθηκοφυλακείο, δίνοντας αντίστοιχους τίτλους ιδιοκτησίας - οπότε κηρύσσονται αυθαίρετες και τα σπίτια κατεδαφίζονται.

Το «πλυντήριο»

Αυτές τις ημέρες, η φυλάκιση του Φρέντη Μπελέρη έδωσε την αφορμή να ανοίξουν πολλά στόματα, τα οποία εξήγησαν ότι ο ομογενής δήμαρχος Χειμάρρας χάλαγε τη μαγιά. Ενας από αυτούς που μίλησαν ανοιχτά ήταν ο επικεφαλής του Κόμματος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και βουλευτής Χειμάρρας Βαγγέλης Ντούλες, ο οποίος αναφέρθηκε σε ξέπλυμα μαύρου χρήματος στις πλάτες των ομογενών, συνδέοντάς το με μέλη της κυβέρνησης Ράμα.

«Τα συμφέροντα στην περιοχή της Χειμάρρας για τον Ράμα και τους πελάτες του είναι τεράστια. Η Χειμάρρα σε μεγάλο βαθμό έχει μετατραπεί σε ένα πλυντήριο ξεπλύματος μαύρου χρήματος» είναι η φράση του κ. Ντούλε, που εξηγεί ότι «είναι πολλοί οι λεγόμενοι στην αλβανική πολιτική αντιπαράθεση ολιγάρχες. Αν θα δείτε τα θέρετρα από τα Ακροκεραύνια Ορη, την κάθοδο των Δρυμάδων και μέχρι την άλλη πλευρά του Δήμου της Χειμάρρας [...] έχουμε ακριβώς τεράστιες εκτάσεις οι οποίες ανήκουν νόμιμα σε ντόπιους κατοίκους ως επί το πλείστον ελληνικής καταγωγής, το καθεστώς των οποίων αμφισβητείται [...] Με αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου απαλλοτριώνονται υπέρ πελατειακών συμφερόντων του κ. Ράμα».

Ο κ. Ντούλες κατονόμασε μάλιστα μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου που, όπως κατήγγειλε, έχει εμπλοκή στο σκάνδαλο: «Να σας πω και κάτι πιο έμπρακτο και τοις πάσι γνωστό.: ο σύζυγος της υπουργού Εξωτερικών της χώρας επωφελήθηκε από απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου όπου ψηφίζει και η ίδια σύζυγός του. Του παραχωρήθηκε μια τεράστια έκταση στον Δήμο της Χειμάρρας με την ιδιότητα του στρατηγικού επενδυτή για την ανέγερση τουριστικού θερέτρου. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν τι εμπλοκή υπάρχει, τι διαπλοκή και τι συμφέροντα επενδύουν στη Χειμάρρα. Και αυτή τη στιγμή βρίσκουν μπροστά τους τον νεοεκλεγέντα δήμαρχο με το πρόγραμμά του και όλους εμάς, ο οποίος δεν έχει συμβιβαστεί, δεν έχει υποκύψει στις πιέσεις, οπότε οδηγούμαστε σε ακραίες λύσεις όπως είναι η φυλάκιση».

Επιχείρηση εξόντωσης

Για την Ομογένεια της Βορείου Ηπείρου -όπου έχουν απομείνει περί τα 99 ελληνικά χωριά- οι διώξεις και η επιχείρηση εξόντωσης δεν είναι κάτι καινούριο. Γενιές ολόκληρες δέχονται πολεμική και γίνονται στόχοι εκδίωξης από την περιοχή, γενιές ολόκληρες υπομένουν. Και η πίκρα είναι ακόμα μεγαλύτερη, όσο σκέφτονται ότι τρεις φορές βρέθηκε η Βόρεια Ηπειρος στην αγκαλιά της Ελλάδας (με την απελευθέρωση των Ιωαννίνων το 1913 από τους Οθωμανούς και την προσάρτηση της Ηπείρου, με την προέλαση του Ελληνικού Στρατού στη Βόρεια Ηπειρο το 1914 στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και με την αντεπίθεση στον ιταλικό στρατό το 1940) και ισάριθμες φορές έφυγε από αυτή (με παρέμβαση και εκβιασμούς των Μεγάλων Δυνάμεων στις δύο πρώτες και των Συμμάχων, μετά από πίεση της ΕΣΣΔ λόγω Χότζα, στην τρίτη). Οπως και ότι, ακόμα κι αν η Ελλάδα είναι εγγυήτρια της ειρήνης, της ασφάλειας, της σταθερότητας και της εδαφικής ακεραιότητας των Βαλκανίων, θα αποτελούν στόχο διώξεων.

Απ’ όταν ακόμα η Αλβανία απέκτησε την ανεξαρτησία της από την Οθωμανική Τουρκία το 1913, δημιούργησε μια αυτόνομη περιοχή για τους Ελληνες εντός των συνόρων της. Ωστόσο, αυτή η αυτονομία θα κράταγε λίγο, αφού ανακλήθηκε το 1923 από τον βασιλιά Ζογκ Α’ και τη μετεγκατάσταση Αλβανών του Κοσόβου στα ελληνικά χωριά με σκοπό την αλλοίωση της πληθυσμιακής σύνθεσης της περιοχής - προσπάθεια που συνάντησε σθεναρή, επιτυχή αντίσταση από τον Ελληνισμό. Το 1939 ο γιος του Ζογκ, Λέκα, ανέλαβε τη θέση του μονάρχη και συνέχισε τις καταπιεστικές πολιτικές του πατέρα του κατά των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου μέχρι το 1943, όταν η Ιταλία εισέβαλε στην Αλβανία και επανέφερε τον Λέκα στην εξουσία ως βασιλιά.


Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Αλβανοί πέτυχαν σε ορισμένες περιοχές να αλλοιώσουν τον πληθυσμό κάποιων μειονοτικών περιοχών. Ιδιαίτερα στην περιοχή των Αγίων Σαράντα όπου παρήκμασαν, ερημώθηκαν ή εξαφανίστηκαν 11 ελληνόφωνα χωριά, όπως γράφει στο βιβλίο του «Ελλάδα και Αλβανία: 50 χρόνια αμοιβαίας δυσπιστίας» ο καθηγητής Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής του ΑΠΘ Σταύρος Ντάγιος. Το 1951 το μεθοριακό χωριό Περδικάρι ερημώθηκε και οι κάτοικοί του, υπό την υπόνοια της δραπέτευσής τους στην Ελλάδα, εξορίστηκαν στην ενδοχώρα, αφού υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Στις παρυφές της ελληνόφωνης περιοχής των Αγίων Σαράντα ιδρύθηκαν τα χωριά Βάρφαϊ, Μπάικαϊ, Στιάρι, Βάνα, Γκιάστα και Ξαμίλι, ενώ άλλοι οικισμοί εμφυτεύτηκαν μέσα στην ελληνική περιοχή για να διαταραχθεί η πληθυσμιακή της ομοιογένεια.

Ο αληθινός εφιάλτης, πάντως, ήταν οι σταλινικές μεθοδεύσεις με τις οποίες ο Ενβέρ Χότζα προσπάθησε να εξοντώσει την ελληνική μειονότητα. Η αρχή έγινε το 1945, όταν ένοπλες περιπολίες Αλβανών ανταρτών έστηναν μπλόκα σε όλες τις περιοχές όπου ζούσαν Ελληνες και συλλάμβαναν επιφανείς Βορειοηπειρώτες. Τους περίμενε σκληρή εξορία σε απρόσιτες περιοχές της χώρας, είτε φυλάκιση είτε εκτόπιση σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και καταναγκαστική εργασία υπό άθλιες κατά κανόνα συνθήκες. Από τους Αγίους Σαράντα εντοπίστηκαν και μεταφέρθηκαν στον Βορρά 25 ελληνικές οικογένειες, από το Δέλβινο 6 και από το Αργυρόκαστρο 10, με την αιτιολογία ότι ήταν Ελληνες. Στις 22 Ιουνίου του 1945 συνελήφθησαν και εκτοπίστηκαν από τη Δερβιτσιάνη 25 οικογένειες.

Η λέξη «διώξεις» είναι λίγη για να περιγράψει κάποιος αυτό που βίωνε η μειονότητα. Με έωλες, κατασκευασμένες από τη διαβόητη Σιγκουρίμι κατηγορίες για εσχάτη προδοσία, κατασκοπεία κ.ά., ομογενείς -και δη επιφανείς- οδηγούνταν ενώπιον στρατοδικείων σε δίκες-παρωδία που τους έστελναν, αν όχι ενώπιον του εκτελεστικού αποσπάσματος, σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ή στη φυλακή. Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα της «δίκης των 19» στο Αργυρόκαστρο το 1946. Στο επίκεντρο, με κατηγορίες από εσχάτη προδοσία έως κατασκοπεία και τρομοκρατία, βρίσκονταν 19 Ελληνες Βορειοηπειρώτες και μαζί τους ήταν άλλοι 86 στο εδώλιο. Τελικά, τρεις κατηγορούμενοι καταδικάστηκαν εις θάνατον (διά τυφεκισμού): ο Αριστοτέλης Χαρμπάτσης από τη Δίβρη, ο Σωτήρης Σκεύης από τα Καλύβια του Πασά και ο Νάσος Πάντος από τη Σωπική. Ο Φίλιππος Παπαθανάσης και ο Χαράλαμπος Λέζος σε ισόβια κάθειρξη και οι υπόλοιποι κατηγορούμενοι, συνολικά, σε 134 έτη φυλάκισης!

Αλλο παράδειγμα ήταν η δίκη της «Μονής της Πέπελης» το 1963, που οδήγησε στο εκτελεστικό απόσπασμα τον Ευθύμιο Τάταρη και τον ιερέα Κώστα Μπόζδο και στη φυλακή τον Μιχάλη Γκιόκα και τον Γιώργο Στόλη.

Η απομόνωση και οι διώξεις

Το καλοκαίρι του 1945 τα σύνορα έκλεισαν και η Βόρεια Ηπειρος απομονώθηκε. Οι Βορειοηπειρώτες δεν είχαν πλέον καμία επικοινωνία με την Ελλάδα, όπου βρίσκονταν πολλοί συγγενείς και φίλοι τους. Οι παλιοί ελληνοδιδάσκαλοι και οι φορείς της εθνικής ιδέας είχαν εξοντωθεί ή οδηγηθεί στις φυλακές. Το ίδιο συνέβαινε με τους μορφωμένους ιερείς. Η πολιτική της αλβανικής κυβέρνησης απέναντι στην ελληνική μειονότητα ήταν η εξής: απόλυτος έλεγχος των ελληνόφωνων περιοχών με επιβολή σκληρών κατασταλτικών μέτρων, διώξεις και εξόντωση των Βορειοηπειρωτών που είχαν διακριθεί για τα εθνικά τους φρονήματα, αποτροπή της ελληνικής επιρροής στους Βορειοηπειρώτες μέσω της απόλυτης απομόνωσής τους από την Ελλάδα και διασφάλιση της πολιτικής υποστήριξής τους μέσω υποσχέσεων και διάβρωσης της εθνικής και κοινωνικής τους συνοχής. Σημαντικό ρόλο σε αυτό έπαιξε και η Μόσχα, που συνιστούσε στον Χότζα να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός, να κρατήσει την ελληνική μειονότητα στενά ελεγχόμενη και συνδεδεμένη με την αλβανική κομμουνιστική κυβέρνηση και να χρησιμοποιήσει για τον σκοπό αυτό όλα τα μέσα, την πειθώ και την καταστολή.

Τα βασικά μέρη εναντίον της ελληνικής μειονότητας ήταν τα εξής: συστηματική, μεθοδική και συνεχής φθορά του ελληνικού στοιχείου με διασπορά σε άλλες περιοχές, αναγκαστική μετακίνηση Βορειοηπειρωτών που χαρακτηρίζονταν αντιφρονούντες προς το καθεστώς, εμφύτευση αλβανικών χωριών, εμβόλιμα, σε αμιγώς βορειοηπειρωτικές περιοχές, αναγκαστική μετακίνηση Βορειοηπειρωτών για εξεύρεση εργασίας και παράλληλη μετακίνηση Αλβανών σε αμιγώς ελληνόφωνες περιοχές με επαγγελματικές προφάσεις. Η διδασκαλία, εκμάθηση και διάδοση της ελληνικής γλώσσας παρεμποδίστηκαν με κάθε τρόπο. Οι περιουσίες των Βορειοηπειρωτών κατασχέθηκαν, οι εκκλησιαστικές δημεύτηκαν, οι ιερείς αποσχηματίστηκαν και διώχθηκαν, τα θρησκευτικά ιδρύματα μετατράπηκαν σε αποθηκευτικούς χώρους και μόνο μερικές εκκλησίες παρέμειναν ως διατηρητέα μνημεία.

Τα πράγματα, όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς, σήμερα δεν έχουν αλλάξει δραματικά. «Απλώς», οι εκτελέσεις έχουν μετατραπεί σε καταδίκες οικονομικού θανάτου! Η διαφορά, ωστόσο, είναι ότι η Ελλάδα έχει ισχυρότερη φωνή και σημαντικότερα ερείσματα στη διεθνή κοινότητα. Και όπως το 2019 σταμάτησε προσπάθειες δήμευσης των ελληνικών περιουσιών, τώρα μπορεί να το ξανακάνει.

Ειδήσεις σήμερα:

Μητσοτάκης από Σητεία: Η χώρα χρειάζεται πάνω από όλα σταθερή κυβέρνηση

Εκλογές 2023: Άρχισαν τις φορομπηχτικές δηλώσεις και στο ΠΑΣΟΚ μετά τον ΣΥΡΙΖΑ

Τράπεζα Θεμάτων: Πώς χτύπησαν οι χάκερς τις ενδοσχολικές εξετάσεις - Κανένα πρόβλημα με τις Πανελλαδικές

----------------

Εκλογές 2023

Οδηγός εκλογών 2023: Πως ψηφίζω - Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την ΝΕΑ εκλογική αναμέτρηση
 
Εκλογές 2023: Όλες οι ειδήσεις για την ΝΕΑ εκλογική αναμέτρηση, τον προεκλογικό αγώνα των κομμάτων, τις δημοσκοπήσεις, τα αποτελέσματα των εκλογών, τα exit polls.
 
Αποτελέσματα εκλογών 2023: Δείτε LIVE μέσω διαδραστικού χάρτη όλα τα αποτελέσματα της επικράτειας.