Στεγαστική κρίση: Αυτό είναι το πρώτο σχέδιο της Κομισιόν για την αντιμετώπισή της

Τα στοιχεία είναι κάτι περισσότερο από ανησυχητικά: τα τελευταία 15 χρόνια, οι τιμές των κατοικιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν αυξηθεί κατά 60%, ενώ τα ενοίκια έχουν αυξηθεί σχεδόν κατά 30%. Οι νέες οικοδομικές άδειες έχουν μειωθεί κατά 22%. Περίπου το 20% των κατοικιών σε ολόκληρη την ΕΕ είναι κλειστές, ήτοι οι ιδιοκτήτες τους, φυσικά ή νομικά πρόσωπα, δεν τις διαθέτουν στην αγορά. Την ίδια στιγμή, σχεδόν 1,3 εκατομμύρια πολίτες στην ΕΕ είναι άστεγοι, περισσότεροι από ολόκληρο τον πληθυσμό των Βρυξελλών, ενώ οι βραχυχρόνιες μισθώσεις σε δημοφιλείς πλατφόρμες έχουν εκτοξευθεί κατά 93% μεταξύ 2018-2024, με αποτέλεσμα, σε ορισμένες πόλεις της ΕΕ, να φτάνουν μέχρι και το 20% των συνολικών κατοικιών.

Από το Δουβλίνο μέχρι τη Λευκωσία, από την Αθήνα μέχρι το Όσλο, αλλά και σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς εντός της ΕΕ, όπως η Βαρκελώνη, η Πράγα και η Βενετία, η εύρεση αξιοπρεπούς κατοικίας έχει γίνει πηγή άγχους για τους περισσότερους Ευρωπαίους πολίτες. Δεν πρόκειται πλέον για ένα οξύ στεγαστικό πρόβλημα, αλλά για μια στεγαστική κρίση.

Σε αυτό το πλαίσιο, σήμερα (16/12/2025), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το πρώτο στην ιστορία της «Σχέδιο για Προσιτή Στέγαση», για να αντιμετωπίσει μία από τις πιο πιεστικές ανάγκες των πολιτών της.

Λίγες ώρες πριν ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κυριάκος Μητσοτάκης, παρουσιάσει το εθνικό σχέδιο της χώρας μας για το εν λόγω πρόβλημα, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ ανέπτυξε τα σχέδιά του, ώστε να βρεθούν οι πόροι, το ανθρώπινο δυναμικό αλλά και η νομική μορφή για να απλοποιηθούν ισχύοντες κανόνες, ώστε, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο εγγύς μέλλον να κατασκευάζονται περίπου 650.000 νέες κατοικίες ανά έτος, κόστους περίπου 150 δισ. ευρώ.

Παρόλο που η στεγαστική πολιτική, όπως και η πολιτική υγείας, δεν αποτελεί, βάσει των ευρωπαϊκών Συνθηκών, αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εντούτοις τα περισσότερα κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν ζητήσει την αρωγή της Κομισιόν, ώστε μέσω οδηγιών, ή ακόμη και κανονισμών, να καταφέρουν να αντιμετωπίσουν αυτήν την πρωτοφανή στεγαστική κρίση.

Οι προτάσεις της Επιτροπής

Σε αυτό το πλαίσιο, η Κομισιόν καλεί τις εθνικές κυβερνήσεις, τις περιφέρειες και τους δήμους να συνεργαστούν για να αντιστρέψουν αυτό το κλίμα, το οποίο, σύμφωνα με αρκετές πηγές των Βρυξελλών, «αποτελεί μια ανοιχτή πληγή για ολόκληρη την ΕΕ, η οποία υπονομεύει την ανταγωνιστικότητα και την κοινωνική συνοχή της Ευρώπης, περιορίζοντας την κινητικότητα στην εργασία και την εκπαίδευση, αυξάνοντας παράλληλα την οικονομική ανασφάλεια και καθυστερώντας τον σχηματισμό οικογένειας».

Με το Ευρωπαϊκό Σχέδιο για Προσιτή Στέγαση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εντείνει τις προσπάθειές της με πιο συντονισμένο τρόπο για να υποστηρίξει τα κράτη-μέλη στην αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης. Με τη δρομολόγηση μιας Συμμαχίας για τη Στέγαση, όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης (ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό), μαζί με τα ενδιαφερόμενα μέρη, θα έχουν ένα δίκτυο για την υποστήριξη της συνεργασίας, της αμοιβαίας μάθησης και της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών, καθώς και για την αξιοποίηση των τοπικών γνώσεων και εμπειριών.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, η προσφορά κατοικιών δεν συμβαδίζει με τη ζήτηση, ιδίως σε αστικές περιοχές υψηλής πίεσης. Για να γεφυρωθεί το χάσμα προσφοράς-ζήτησης κατά την επόμενη δεκαετία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι στην ΕΕ θα χρειαστούν περίπου 650.000 κατοικίες ετησίως.

Η προσφορά στέγασης μπορεί να λάβει τη μορφή κατασκευής νέων κατοικιών, αναδιάρθρωσης υφιστάμενων κτιρίων σε οικιστικές και οικονομικά προσιτές κατοικίες και ανακαίνισης του υφιστάμενου οικιστικού αποθέματος για τη δημιουργία πιο βιώσιμων και ποιοτικών κατοικιών.

Παράλληλα, η Επιτροπή λαμβάνει μέτρα για την προώθηση της καινοτομίας τόσο στις κατασκευές όσο και στις ανακαινίσεις. Αυτό περιλαμβάνει την υιοθέτηση σύγχρονων μεθόδων κατασκευής, την υποστήριξη της μετάβασης σε περισσότερες κυκλικές και ψηφιακές διαδικασίες, τη διευκόλυνση της διασυνοριακής παροχής υπηρεσιών κατασκευής και τη βελτίωση της πρόσβασης σε εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Η Επιτροπή εξετάζει επίσης τη μείωση της γραφειοκρατίας, τόσο σε επίπεδο ΕΕ μέσω ενός νέου πακέτου απλούστευσης των διαδικασιών για κατασκευές νέων κατοικιών, όσο και σε συνεργασία με τα κράτη-μέλη, τις περιφέρειες και τους δήμους, για να τα βοηθήσει να απλοποιήσουν τους οικοδομικούς κανονισμούς, τις διοικητικές διαδικασίες σχετικά με τη χωροταξία, τον σχεδιασμό και την αδειοδότηση, και να αυξήσουν τη διοικητική τους ικανότητα.

Τα απαιτούμενα κεφάλαια

Σύμφωνα με τον τρέχοντα προϋπολογισμό 2021-2027, η ΕΕ ήδη κινητοποιεί σημαντική χρηματοδότηση για την ανακαίνιση και την κατασκευή κατοικιών. Μέχρι στιγμής έχει κινητοποιήσει τουλάχιστον 43 δισεκατομμύρια ευρώ σε επενδύσεις, που σχετίζονται με τη στέγαση.

Ειδικότερα:

• Ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας υποστηρίζει επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις στη στέγαση για συνολικό ποσό 19,6 δισεκατομμυρίων ευρώ (6,3 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιχορηγήσεις και 13,3 δισεκατομμύρια ευρώ σε δάνεια).

• Στο πλαίσιο της Πολιτικής Συνοχής έχουν ήδη προγραμματιστεί 10,4 δισεκατομμύρια ευρώ για την ενεργειακή απόδοση και την κοινωνική στέγαση. Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ (ΕΚΤ+) χρηματοδοτεί επίσης μια σειρά δραστηριοτήτων για συνολικό ποσό 4,4 δισεκατομμυρίων ευρώ.

• Το Ταμείο InvestEU ενθαρρύνει τις δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις μέσω εγγύησης από τον προϋπολογισμό της ΕΕ (μέχρι στιγμής έχουν κινητοποιηθεί περίπου 7 δισεκατομμύρια ευρώ) και παρέχει υποστήριξη για την ανάπτυξη τοπικών έργων (μέχρι στιγμής 25 εκατομμύρια ευρώ), μέσω του Συμβουλευτικού Κόμβου InvestEU.

• Το πρόγραμμα LIFE έχει διαθέσει μέχρι στιγμής 138 εκατομμύρια ευρώ για δραστηριότητες υιοθέτησης από την αγορά και ανάπτυξης ικανοτήτων.

• Το πρόγραμμα Horizon Europe έχει επενδύσει μέχρι στιγμής 540 εκατομμύρια ευρώ για έρευνα και καινοτομία.

Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα κινητοποιήσει νέες επενδύσεις σε κατοικίες στο πλαίσιο του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, συμπεριλαμβανομένων επιπλέον 10 δισεκατομμυρίων ευρώ σε επενδύσεις που εκτιμώνται για το 2026 και το 2027 στο πλαίσιο του InvestEU, καθώς και τουλάχιστον 1,5 δισεκατομμυρίου ευρώ από προτάσεις κρατών-μελών και περιφερειών για τον επαναπρογραμματισμό των ταμείων συνοχής στο πλαίσιο της ενδιάμεσης αξιολόγησης. Πρόσθετη στήριξη θα προέλθει επίσης από το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα για επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση, την ανακαίνιση κτιρίων και την καθαρή θέρμανση και ψύξη. Νέες δυνατότητες χρηματοδότησης θα απελευθερωθούν στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2028-2034.

Βραχυχρόνιες μισθώσεις

Την ίδια στιγμή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προτείνει και μέτρα για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις εντός του 2026, με στόχο τον περιορισμό των αρνητικών τους επιπτώσεων, «διατηρώντας παράλληλα τα οφέλη τους».

Σύμφωνα με την Κομισιόν, οι εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές θα έχουν σύντομα μια ευρωπαϊκή εργαλειοθήκη για να διαχειριστούν την εκρηκτική αύξηση των βραχυχρόνιων μισθώσεων σε τουριστικούς προορισμούς, όπως για παράδειγμα η Βαρκελώνη, η Φλωρεντία, η Βενετία, η Βιέννη και η Πράγα.

Πηγή Newmoney.gr