Η περιπέτεια του Θωμά-Μπισμπίκη και της «Σπασμένης Φλέβας»

Η επίσημη πρεμιέρα της νέας ταινίας του Γιάννη Οικονομίδη στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση είχε τον χαρακτήρα της συνενοχής που απαιτούν τα καλλιτεχνικά έργα που φτιάχνονται σχεδόν χειροποίητα, με ψυχή και από παρέες με όραμα: είχε αγάπη και χαρά, είχε φίλους και συγγενείς των συντελεστών: Βασίλη Μπισμπίκη και Δέσποινα Βανδή, Γιάννη Νιάρχο και Κλέλια Ρένεση, Μπέττυ Αρβανίτη και Μαρία Κεχαγιόγλου, Λεξ (που έχει γράψει το τραγούδι της ταινίας), Λάκη Λαζόπουλο και Στάθη Σταμουλακάτο, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, ομότεχνους του Οικονομίδη, όπως τον Γιώργο Τσεμπερόπουλο αλλά και τους ανθρώπους που πίστεψαν στην ταινία και την στήριξαν όπως την καλλιτεχνική διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, Αφροδίτη Παναγιωτάκου και τον CEO της εταιρείας διανομής, της Tanweer Γιάννη Καλφακάκο.

Είχε αγκαλιές και χαμόγελα, που αφορούσαν όχι τόσο τον χαρακτήρα της ταινίας αλλά το βαθύ αίσθημα ικανοποίησης για ένα σινεμά, ικανό να ξεπεράσει τα σύνορα και να αναπαραστήσει το νεοελληνικό δράμα, σύμφυτο με τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας: γιατί μπορεί ο Γιάννης Οικονομίδης να ξεκίνησε ως ένας σκηνοθέτης που αφουγκράστηκε τη μικροαστική αγωνία των έγκλειστων σε ασφυχτικά περιβάλλοντα κατοίκων της μεγαλούπολης, άλλοτε κρυμμένων με έναν εξπρεσιονιστικό τρόπο στα σκοτάδια, και άλλοτε εξεγερμένων ενάντια στον ίδιο τους τον εαυτό, αλλά πλέον μπορεί να μιλήσει για την ψυχή βαθιά, που θα λέγαμε άλλες εποχές και για το γενεαλογικό τραύμα, που δεν αφήνει ανεπηρέαστο κανέναν μας.

Είναι, άλλωστε, προφανές ότι στο πρόσωπο του πρωταγωνιστή της ταινίας, Θωμά-όχι τυχαία η ’Σπασμένη Φλέβα’ ολοκληρώνεται μια Κυριακή, τη μέρα του Θωμά- αποτυπώνεται ο σύγχρονος νεοέλληνας που γυμνός καθώς είναι από αξίες, χαμένος σε ένα λίμπο οικονομικών και προσωπικών αδιεξόδων, είναι ικανός για τα πάντα: να δώσει ψεύτικες υποσχέσεις, να ανταλλάξει την ούτως ή άλλως ξεπουλημένη ψυχή του, να προδώσει, να κλέψει-ενδεχομένως και να σκοτώσει. Ο,τι, όμως, και να κάνει από αυτό που δεν θα ξεφύγει ποτέ, όσα χρήματα και την χάσει ή κερδίσει, είναι τελικά ο εαυτός του (γιατί «η μοίρα του ανθρώπου είναι ο χαρακτήρας του, όπως λέει και το ρητό του Ηρακλείτου με το οποίο ξεκινάει η ταινία).

Σαν την κλεισμένη, επομένως, χελώνα μέσα στη γυάλα, σε αυτή την εκπληκτική σκηνή με την οποία ξεκινάει τη ταινία, ο Θωμάς ξεκινά μια περιπέτεια που έχει τελικά ως αποκλειστικό όμηρο και διαρκώς παγιδευμένο πρωτίστως τον ίδιο. Σαν τον Οδυσσέα του Τζόις που έζησε τα πάντα σε ένα 24ωρο, ο Θωμάς έχει μόλις τρεις μέρες διορία για να βρει τα 320 και κάτι χιλιάδες ευρώ που δανείστηκε από τοκογλύφο για να μην του πάρουν το σπίτι και αυτή τη διαδρομή παρακολουθεί η κάμερα του Οικονομίδη: ταυτόχρονα πρέπει να επιστρέψει τα δανεικά που έχει πάρει από τον γιο του, να συμπαρασταθεί σε ένα οικογενειακό ζήτημα υγείας, να καλμάρει την εξαγριωμένη γυναίκα του και να κουλαντρίσει την πλούσια, πολλά χρόνια μεγαλύτερη, φίλη του-εξαιρετική στον τολμηρό ρόλο η Μπέτυ Αρβανίτη-στην οποία επίσης πουλάει τη γοητεία που δεν μπορεί να πείσει ότι έχει ούτε καν τον εαυτό σου.

Σε αυτή την περιπλάνηση, σαν ένα Road tripς την ουδετεροποιημένη ζώνη-το No man’s land- της σύγχρονης Αθήνας, ο Θωμάς έρχεται αντιμέτωπος με τους δικούς του δαίμονες και αγγέλους καθιστώντας μας συνένοχους σε μια μάχη που μοιάζει κατά πολύ με τον καθημερινό αγώνα των περισσότερων ανθρώπων στην Ελλάδα της ξεφτισμένης ευωχίας. Πρόκειται για περιστατικά που ταυτίζονται με τα ζωντανά αποσπάσματα μιας πόλης και μιας χώρας σε αποςσύνθεση, κάτω από τα οποία κρύβονται, τα σάπια μας κομμάτια. Γιατί πίσω από τα εντυπωσιακά νεόπλουτα σπίτια και τα γυαλιστερά πλακάκια μπάνιου, ικανά να καθρεφτίσουν το κατεστραμμένο μας είδωλο, κρύβονται οι κούφιες συνειδήσεις ενός λαού που ποτέ δεν τόλμησε, όπως ο Θωμάς, να παραδεχτεί τα λάθη του.

Αν ο Μπισμπίκης δεν ήταν τόσο εκπληκτικός στον ρόλο που φτιάχτηκε ακριβώς στα μέτρα του, σε μια ερμηνεία ζωής, ίσως να μην πλήγωνε αυτή η αποσάθρωση που συνειδητοποιούμε σε κάθε του απονενοημένο βήμα: θαρρείς ότι η πορεία από την παραλιακή της Βούλας μέχρι τις παρυφές της πόλης, να είναι η δική μας πορεία προς την κόλαση-η πορεία κάθε Έλληνα που είδε να χάνεται όχι μόνο η αξιοπρέπεια αλλά και η άλλοτε αυθεντική, λαική του ψυχή. Κάθε λάθος στροφή στη διαδρομή με τη γυαλιστερή του Μερσεντές είναι ουσιαστικά η στραβοτιμονιά της δικής μας ζωής αφού όλοι έχουμε δει τα δικά μας όνειρα να διαψεύδονται και τα δικά μας εσωτερικά κρατήματα να λιγοστεύουν, μαζί με την ανάσα.

Και εδώ ακριβώς είναι που το σινεμά του Γιάννη Οικονομίδη γίνεται ακραιφνώς πολιτικό και πολύ πιο βαθύ από την χιουμοριστικά εξεγερμένη προηγούμενη »Μπαλάντα της τρύπιας καρδιάς»: ο σκηνοθέτης δεν μιλάει πλέον για γραφικούς μαφιόζους και λουμπενοποιημένους μπουζουκόβιους αλλά για όλους μας, δεν θίγει μόνο τους γραφικούς τύπους που ζουν ανάμεσα στις Εθνικές Οδούς και σε παράνομα παραπήγματα αλλά τους άλλοτε καταξιωμένους κατοίκους των Νοτίων Προαστίων και τον δικό μας βίο.

Ο τρόπος που ο Γιάννης Οικονομίδης κινηματογραφεί τους χώρους με την εξωτερικά τοποθετημένη κάμερα να κοιτάει σχεδόν ηδονοβλεπτικά το εσωτερικό των σπιτιών και με τους ήχους της πόλης να αποκτούν το δικό τους αυτόνομο χαρακτήρα, είναι σχεδόν οντολογικός: αποκαλύπτει πολλά για τη συλλογική μας μοίρα και μας δείχνει ένα άλλο αδιέξοδο που δεν χρειάζεται καμία σήμανση για να αποκαλυφθεί αφού βρίσκεται βαθιά μέσα μας. Σε αυτή την πορεία προς τη λύτρωση που τελικά είναι η επιστροφή προς την κόλαση-να και πάλι ο Ηράκλειτος!- ο Θωμάς αναςσύρει όλους τους όρους του αρχαίου δράματος που έκανε τους ήρωες να περιπλέκονται σε μια προσωπική δίνη, ακριβώς λόγω της ύβρεως-αδυναμίας τους να δουν την αλήθεια. Σαν έναν αλαζονικό Προμηθέα που η εμμονική σκέψη του προκαλεί απλώς τον γύπα που του τρώει εμμονικά τα σπλάχνα, ο Θωμάς νιώθει παντοδύναμος τη στιγμή που απλώς ξεσκίζει τη σάρκα τόσο τη δική του, όσο και όλων όσοι τυγχάνει να βρίσκονται στην ίδια δίνη με αυτόν.

Η Αρχαιοελληνική τραγωδία επανέρχεται με τον πιο στεντόρειο τρόπο σε αυτή την ταινία μέσα από αυτό το δράμα ενός άνδρα,-που, όπως ο Αγαμέμνων, αναζητά τη λύση χωρίς να υπολογίζει τη δική του μοίρα και τη θυςσία που θα χρειαστεί να κάνει για να φυςσήξουν ξανά οι ούριοι άνεμοι. Παρότι το δράμα έχει εδώ άλλον χαρακτήρα, η απελπισμένη πορεία ενός άνδρα προς την καταστροφή που όρισε ο ίδιος για τον εαυτό του, τελικά έχει πρωταγωνιστές όχι μόνο τον Μπισμπίκη αλλά τον καθένα από εμάς. Αρκεί να κοιτάξει κανείς δίπλα του ή μέσα του για να ανακαλύψει μια ακόμα σπασμένη φλέβα, σε ένα σώμα που κανείς δεν ξέρει με σιγουριά να πει αν έχει ή δεν έχει ακόμα ψυχή για να σώσει.