Με δύναμη και… γυναικεία ματιά

Η σκηνοθέτιδα Εμμανουέλλα Κοντογιώργου ξαναδιαβάζει αλλιώς το έργο, μακριά από κάθε κλισέ και χωρίς το άγχος της κωμωδίας, επιχειρώντας να απαντήσει στο ερώτημα: Γιατί η γυναίκα δεν μπορεί να προσδιοριστεί μόνη της, αλλά το κάνει πάντα σε σχέση με έναν άντρα ή τις φίλες της;

Στην Αθήνα του σήμερα. Ένα σκηνικό από βαλίτσες. Τρεις γυναίκες που ετοιμάζονται να φύγουν για την Ταϊλάνδη και μία κόρη που δεν βλέπει την ώρα να έχει το σπίτι δικό της. Όμως το ταξίδι της ελευθερίας, της δύναμης για μια νέα ζωή συνεχώς αναβάλλεται. Οι βαλίτσες γεμίζουν, αλλά το ταξίδι γίνεται ολοένα και πιο μακρινό. Τελικά όσο το σκηνικό αποσυντίθεται τόσο φαίνεται πως και οι ίδιες δεν θέλουν να αφήσουν τις ζωές τους, που δεν είναι τίποτε άλλο από τους άντρες που τις καθόρισαν.

«Το έργο προσεγγίζει με τόση αμεσότητα και αλήθεια τη γυναικεία ψυχολογία χωρίς φτιασίδια και εξιδανικεύσεις» επισημαίνει η Εμμανουέλλα, που παρουσίασε ήδη με επιτυχία τη συγκεκριμένη παράσταση στη Θεσσαλονίκη και τα Γιάννενα. «Οι τρεις κεντρικές ηρωίδες του έργου δεν μπορούν να προσδιοριστούν μόνες τους και να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους. Είναι ελεύθερες, αλλά δεν ξέρουν τι να κάνουν την ελευθερία τους και ψάχνουν την ευτυχία “κρεμασμένες” πάντα κάπου αλλού, σε έναν άντρα ή η μια στην άλλη. Το ταξίδι στην Ταϊλάνδη είναι σαν μια τελετή ενηλικίωσης που αποτυγχάνει».

Το έργο γράφτηκε το 1994 και πρωτοπαρουσιάστηκε από τον Λευτέρη Βογιατζή στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων σε μία παράσταση που άφησε εποχή. Πώς συνομιλεί όμως 25 χρόνια μετά με τη σημερινή εποχή της κρίσης, τώρα πια που η μεσοαστική τάξη δεν απολαμβάνει πλέον κανένα στοιχείο ευμάρειας;

«Συνομιλεί με το σήμερα γιατί αποδεικνύει πως η ευμάρεια δε συνεπάγεται και την ευτυχία. Οι γυναίκες αυτές είναι ελεύθερες να κάνουν ότι θέλουν -δεν είναι παντρεμένες ούτε έχουν οικονομικά προβλήματα- όμως στην πραγματικότητα δεν ξέρουν πώς να χειριστούν την ελευθερία τους. Συνεχώς εναποθέτουν τη ζωή τους κάπου αλλού (έναν άντρα, ένα εξωτικό ταξίδι) όμως δεν ξέρουν τον εαυτό τους και τι πραγματικά θέλουν. Αυτό είναι η πραγματική κρίση σήμερα» εξηγεί η Εμμανουέλα και συνεχίζει: «Οι άνθρωποι είναι μπερδεμένοι, φοβισμένοι, ψάχνουν συνεχώς δασκάλους να τους πάρουν από το χέρι και να τους βρουν δουλειά. Δεν φταίει η οικονομία, έχουμε ζήσει και χειρότερα. Τότε όμως είχαμε ψηλά τον πήχη, ενώ σήμερα έχουμε μάθει στην ευκολία και την προχειρότητα».

Μέσα από την ξεχωριστή σκηνοθετική της ματιά η Εμμανουέλλα επιθυμεί να αναδείξει την κωμική διάσταση του έργου μέσα από το τραγικό αδιέξοδο των ηρωίδων. Δεν την ενδιαφέρει να κάνει τον θεατή απλά να γελάσει, αλλά να νιώσει κάτι από την αλήθεια αυτών των γυναικών. «Το “Με δύναμη από την Κηφισιά” είναι ένας αγώνας απελευθέρωσης, η αναζήτηση της δύναμης για να βρεθεί για την κάθε μία ένας εαυτός καθαρά γυναικείος. “Ένα δωμάτιο που θα είναι μόνο δικό μου, και δε θα μπεις ποτέ” που λέει και η Virginia Woolf. Αλλά τελικά γίνεται κάτι τέτοιο;» αναρωτιέται η Εμμανουέλλα.

Στην παράσταση πρωταγωνιστούν τέσσερις νέες ηθοποιοί – η Κωνσταντίνα Αλεξανδράτου (Ηλέκτρα), η Αφροδίτη Φλώρου (Αλέκα), η Κασσάνδρα Τζάρτζαλου (Φωτεινή) και η Βερόνικα Μπακόλα (Μάρω). Με εξαίρεση την Κωνσταντίνα που υποδύεται την Ηλέκτρα, κόρη της Αλέκας, οι άλλες τρεις είναι νεότερες ηλικιακά από τις ηρωίδες του έργου, που τις βρίσκουμε γύρω στα 40 τους. Η συγκεκριμένη σκηνοθετική επιλογή δεν έγινε όμως τυχαία. «Στην αρχή ήταν πρακτικό το ζήτημα, ήθελα να δουλέψω με νέα παιδιά που μόλις βγήκαν στη δουλειά για να χτίσω μαζί τους έναν κοινό κώδικά δουλειάς» εξηγεί η Εμμανουέλα. «Όσο όμως μπαίναμε πιο βαθιά στο κείμενο κατάλαβα πως σε όλες τις ηλικίες οι γυναίκες έχουν τα ίδια άγχη, την ίδια προσκόλληση στους άντρες, το ίδιο, βαθιά υπαρξιακό ζήτημα του προσδιορισμού. Τα κορίτσια όχι μόνο κατάλαβαν τι περνάνε οι ηρωίδες αλλά είχαν και αυτές άλλες τόσες παρόμοιες ιστορίες, υλικό τρομερά χρήσιμο στην πρόβα. Περάσαμε πολλές ώρες με το να αποκωδικοποιούμε και να βρίσκουμε συνδέσεις για να ειπωθούν τα λόγια του έργου και τελικά αυτή η επιλογή έκανε μια παράσταση βαθιά ειλικρινή, χωρίς το στυλιζάρισμα και το συνεχές σχόλιο στην οικονομική τους κατάσταση».

Ίσως μάλιστα η καλύτερη ανταμοιβή να ήρθε από μία κοπέλα που είδε την παράσταση στην πρώτη παρουσίασή της στη Θεσσαλονίκη. «Θυμάμαι, ήρθε μετά και μου είπε: “Είναι τόσο ειλικρινές όλο αυτό. Όλες τα ίδια κάνουμε”» καταλήγει η Εμμανουέλλα.