Μιχάλης Στούκας

Σύμφωνα με τον κύριο Κώστα Λαγουβάρδο, Διευθυντή Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, από τις αρχές Ιανουαρίου ως τις 19 Αυγούστου 2025, 454.000 στρέμματα έχουν καεί στη χώρα μας. Αυτό προκύπτει από ανάρτηση στο Facebook του κύριου Λαγουβάρδου, ο οποίος επικαλείται δεδομένα από το EFFIS (Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών για τις Δασικές Πυρκαγιές). Μέχρι τώρα, ο αριθμός αυτός καθιστά το 2025 την 5η πιο καταστροφική χρονιά, σε θέμα καμένων εκτάσεων στη χώρα μας, τα τελευταία είκοσι έτη. Προηγούνται: το 2007, με 2.717.000 στρέμματα, το 2023, με 1.747.000 στρέμματα, το 2021 με 1.307.000 στρέμματα και το 2012 με 524.000 στρέμματα. Ας ελπίσουμε ότι το 2025 θα παραμείνει στην πέμπτη θέση ως το τέλος της αντιπυρικής περιόδου και δεν θα ανέβει ψηλότερα.

Τι φταίει όμως και έχουμε αυτά τα τραγικά αποτελέσματα στη χώρα μας κάθε χρόνο; Τους πρώτους μήνες κάθε νέου έτους ξεκινούν με βαρύγδουπες δηλώσεις πολιτικών και στελεχών του Πυροσβεστικού Σώματος, οι προετοιμασίες για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών στη χώρα μας, οι οποίες, αν και παλαιότερα εκδηλώνονταν κάθε καλοκαίρι, πλέον κάνουν την «εμφάνισή» τους από το τέλος της άνοιξης, ιδιαίτερα όταν υπάρχει παρατεταμένη ξηρασία.

Υποτίθεται ότι, σύμφωνα με όσα δηλώνουν πομπωδώς οι αρμόδιοι, είμαστε (παν)έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τις πυρκαγιές, ότι έχουμε επάρκεια εναέριων και επίγειων πυροσβεστικών μέσων, άριστα εκπαιδευμένο προσωπικό κ.λπ. Όταν όμως έρχεται η ώρα της κρίσης τρέχουμε και δεν φτάνουμε. Ανθρώπινα θύματα, καμένα σπίτια, καμένες δασικές και όχι μόνο, εκτάσεις, χιλιάδες ζώα που γίνονται παρανάλωμα του πυρός κι ένα σωρό ακόμα επακόλουθα αποδεικνύουν ότι, πάλι, κάτι δεν πήγε καλά…

Σίγουρα υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν πάντα εμπρηστές. Σίγουρα πάντα κάποιοι ανεγκέφαλοι θα καίνε ξερά χόρτα όταν θα φυσούν, μέσα στο κατακαλόκαιρο, άνεμοι 7-8 μποφόρ. Σίγουρα κάποιοι άλλοι ανεγκέφαλοι θα κάνουν εργασίες ηλεκτροσυγκόλλησης ή κάτι ανάλογο μέσα σε δάση ή κοντά σ’ αυτά, τις ίδιες μέρες υψηλού κινδύνου πρόκλησης πυρκαγιάς.

Υπάρχει επίσης και η κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με όλους σχεδόν τους επιστήμονες, ενώ και οι megafires (μεγαπυργκαγιές), όρος που εμφανίστηκε στη ζωή μας σχετικά πρόσφατα, αν και αποτελούν το 3% των πυρκαγιών που εκδηλώνονται κάθε χρόνο ευθύνονται για το 50% των καμένων εκτάσεων στον πλανήτη. Καλό είναι όμως οι πολιτικοί να μην το παρακάνουν με τη χρήση αυτών των όρων επειδή έτσι τους εξυπηρετεί.

Ο όρος megafire δεν υπάρχει σε εκατοντάδες ξένα λεξικά (περισσότερα από 800, όπως διαπιστώσαμε με την κατάλληλη αναζήτηση στο ίντερνετ), παρά μόνο στην Wikipedia και στο Wiktionary. Στις Η.Π.Α., απ’ όπου ξεκίνησε, η λέξη megafire δηλώνει κάθε εκτεταμένη πυρκαγιά που καίει περισσότερα από 100.000 στρέμματα. Στην Ευρώπη, ο αριθμός αυτός, άγνωστο γιατί, είναι 10.000 στρέμματα… Να δεχτούμε ότι έχουμε και megafires στην Ελλάδα, αλλά να μην αποτελούν μαζί με την κλιματική αλλαγή, άλλοθι για την αδυναμία ή και την ανυπαρξία μερικές φορές του κρατικού μηχανισμού.

Εδώ, θα θέλαμε να εκφράσουμε και δημόσια τον θαυμασμό μας και να πούμε ένα μεγάλο «μπράβο» στους πιλότους των εναέριων πυροσβεστικών μέσων. Η νυχτερινή πτήση των δύο Canadair CL-215 πάνω από μια φλεγόμενη κορυφογραμμή της Κερατέας (και μια τουλάχιστον ανάλογη είδαμε στη Γουριώτισσα Αιτωλοακαρνανίας) αποδεικνύουν όχι μόνο τις εκπληκτικές ικανότητες των Ελλήνων αεροπόρων, αλλά και αυτό που διακρίνει εδώ και αιώνες την ελληνική φυλή: παλεύω μέχρι το τέλος, ίσως ακόμα και πιο πέρα (άγνωστο βέβαια τι υπάρχει εκεί…), δοκιμάζω τις ικανότητές του, τις αντοχές μου και δεν παραδίδω τα όπλα. Κανένας δεν θα κατηγορούσε τους πιλότους αν δεν έκαναν ρίψη νερού ενώ είχε πέσει το σκοτάδι. Έπαιξαν πολλές φορές τη ζωή τους κορόνα γράμματα εκείνο το βράδυ για να σώσουν έστω και μερικά τετραγωνικά μέτρα γης. Δεν γνωρίζουμε αν έχει γίνει κάποια ενέργεια από την πλευρά της Πολιτείας, σίγουρα όμως οι συγκεκριμένοι θα πρέπει να τιμηθούν, συμβολικά έστω, με ένα μετάλλιο.

Θα αναρωτηθούν εύλογα τι σημαίνει αυτό το «nano-μέτρα», στον τίτλο του άρθρου. Το nano είναι πρόθημα μονάδων μέτρησης και δηλώνει το ένα δισεκατομμυριοστό της μονάδας που υπάρχει ως δεύτερο συνθετικό σε μία λέξη. Π.χ. το νανοδευτερόλεπτο είναι ίσο με ένα δισεκατομμυριοστό του δευτερολέπτου.

Ενώ λοιπόν η κλιματική αλλαγή και οι megafires δυσχεραίνουν την αντιμετώπιση των πυρκαγιών, τα κυβερνητικά μέτρα αποδεικνύονται μάλλον ανεπαρκή. Δεν μπορούμε να περιμένουμε τα πρώτα CL-515 στο τέλος του 2027. Φυσικά όπως διαβάσαμε στο «Πρώτο Θέμα» τα συγκεκριμένα αεροσκάφη έχουν πολύ περισσότερες δυνατότητες από αυτά που διαθέτει η χώρα μας. Και πάλι όμως, δεν θα αποτελέσει η συμμετοχή τους στις εναέριες επιχειρήσεις κατάσβεσης των πυρκαγιών πανάκεια. Είναι προφανές ότι χρειάζεται καλύτερος στρατηγικός σχεδιασμός. Εκεί θεωρούμε ότι υπάρχει το πρόβλημα. Και οι πυροσβέστες είναι άνθρωποι. Όσο καλά εκπαιδευμένοι κι αν είναι, όσες αντοχές κι αν διαθέτουν, κάποια στιγμή θα περάσουν κατά πολύ τα όριά τους και τότε δεν θα μπορούν να προσφέρουν αυτά που πρέπει. Καλύτερη κατανομή δυνάμεων; Καλύτερος συντονισμός; Προσλήψεις εποχικών πυροσβεστών; Ας μελετήσουν πιο προσεκτικά την κατάσταση οι αρμόδιοι και ας λάβουν τα κατάλληλα μέτρα.

Ας ελπίσουμε ότι και όσοι, αποδεδειγμένα, είναι εμπρηστές, θα τιμωρούνται παραδειγματικά και θα εκτίουν τις ποινές τους. Η Δικαιοσύνη, η οποία βάλλεται, όχι αδικαιολόγητα, θα πρέπει και αυτή να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Τέλος, η Πολιτεία, θα πρέπει να ξεχάσει τα γραφειοκρατικά τερτίπια και να σταθεί αρωγός των πληγέντων από τις πυρκαγιές. Οι εικόνες ανθρώπων που προσπαθούσαν να μαζέψουν τις στάχτες και τα κομμάτια τους από τα μισοκαμένα σπίτια τους, έξω από τη Φιλιππιάδα, ακόμα έρχονται στο μυαλό μας κι ας έχουν περάσει κάποιες μέρες από τη στιγμή που τις αντικρίσαμε. Ας φανεί γενναιόδωρη η κυβέρνηση με τους πυρόπληκτους και όλους όσους πρέπει.

Δεν μπορεί συνεχώς το κράτος να ζητά και να εισπράττει, τα χρήματα δε, να μοιράζονται συνεχώς στους ίδιους ανθρώπους. Και οι φετινές πυρκαγιές δίνουν μια μεγάλη ευκαιρία στην κυβέρνηση να αποδείξει ότι πρακτικές του παρελθόντος (βλ. ΟΠΕΚΕΠΕ κ.ά.) τελείωσαν οριστικά. Αν δεν το κάνει, ίσως βρεθεί μπροστά σε μη αναστρέψιμες καταστάσεις και πολύ δυσάρεστες εκπλήξεις…