Γιώργος Μιχαηλίδης

Το μόνο βέβαιο είναι πως το μεγάλο θύμα της ιστορίας δεν είναι άλλος από τον παλαιστινιακό λαό.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Αυτός ο κοινωνικός αυτοματισμός – τον οποίο καταγγέλλουν συχνά και οι ίδιοι οι αριστεροί – μόνο ζημιά κάνει στη χώρα. Δεν είναι ότι μας απασχολεί μια πιθανή ζημιά στο τουριστικό μας προϊόν· το πρόβλημα είναι ότι γαλουχεί κάποιους να νομίζουν ότι μπορούν να προπηλακίσουν άλλους, μόνο επειδή κατάγονται από συγκεκριμένο κράτος ή εθνοτική ομάδα. Το μόνο που εξυπηρετεί είναι τα δήθεν επαναστατικά αντανακλαστικά των θιασωτών του. Αρκετά όμως με τα δικά μας.

Η κατάσταση στη Γάζα έχει φτάσει στο απροχώρητο.

Την ίδια στιγμή, ο Μπεντζαμίν Νετανιάχου προετοιμάζει την πλήρη στρατιωτική κατάληψη της Λωρίδας της Γάζας, χρησιμοποιώντας ως πρόσχημα ότι ακόμη και μετά από σχεδόν δύο χρόνια πολέμου η Χαμάς εξακολουθεί να υπάρχει. Ο πόλεμος που διεξάγει το Ισραήλ έχει ήδη κοστίσει τη ζωή σε δεκάδες χιλιάδες Παλαιστινίους, εκτοπίσει τη συντριπτική πλειονότητα των δύο εκατομμυρίων κατοίκων της Γάζας και ισοπεδώσει ολόκληρες πόλεις – προκαλώντας μια πρωτοφανή ανθρωπιστική καταστροφή.

Για μήνες οι οθόνες μας γέμισαν με εικόνες νεκρών παιδιών. Τώρα κυριαρχούν οι εικόνες αποστεωμένων παιδιών – ουσιαστικά σκελετωμένων από την πείνα – που αγωνιούν για την επιβίωσή τους. Η φρίκη σε όλο της το μεγαλείο. Μάλιστα, η UNICEF έχει χαρακτηρίσει τη Γάζα «το πιο επικίνδυνο μέρος στον κόσμο για ένα παιδί», επισημαίνοντας πως σκοτώνεται κατά μέσο όρο πάνω από ένα παιδί την ώρα σε αυτόν τον πόλεμο. Σκεφτείτε: είναι σαν να χάνεται μια ολόκληρη σχολική τάξη παιδιών κάθε μέρα.

Ας πούμε λοιπόν τα πράγματα με το όνομά τους. Κανείς από τους εμπλεκόμενους δεν θέλει να δοθεί λύση στο ζήτημα.

Το Ισραήλ δεν θέλει παλαιστινιακό κράτος, πρώτον διότι κάτι τέτοιο θα έπληττε την εδαφική κυριαρχία του – όπως την αντιλαμβάνεται το ίδιο – και δεύτερον διότι θα δημιουργούσε μια βάση δράσης για στοιχεία που δεν θα μπορούσε να ελέγξει. Επιπλέον, η διαρκής απειλή της Χαμάς και άλλων ακραίων στοιχείων είναι ζωτικής σημασίας για την ύπαρξη του Ισραήλ όπως το γνωρίζουμε. Αλήθεια, τι θέση θα είχε ο μιλιταρισμός σε μια κοινωνία που δεν απειλείται; Καμία…


Τα αραβικά κράτη που συνορεύουν με το Ισραήλ πλέον δυσκολεύονται να υψώσουν φωνή απέναντι στο πανίσχυρο Ισραήλ, αφενός επειδή έχουν πλέον στενές οικονομικές σχέσεις μαζί του, αφετέρου επειδή δεν έχουν κάποια βιώσιμη λύση να προτείνουν. Επιπλέον, οποιαδήποτε υπόνοια σύγκρουσης θα τα έφερνε στο χείλος του αφανισμού.

Οι πλούσιες χώρες του Κόλπου παρακολουθούν απλώς την κατάσταση να εκτυλίσσεται, εκφράζοντας μάλιστα την οργή τους για την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, η οποία τους στέρησε την ευκαιρία νέων συμφωνιών με το Ισραήλ. Επιπλέον, δεν επιθυμούν να δουν μυριάδες εξαθλιωμένους Παλαιστίνιους – αρκετούς με ακραίες ισλαμιστικές αντιλήψεις – να κατακλύζουν τις χώρες τους.

Ανάλογη στάση τηρεί και η Αίγυπτος, που κρατά ερμητικά κλειστά τα περάσματα προς τη Γάζα από το έδαφός της. Η αλήθεια είναι πως οι ισλαμιστές αποτελούν τη νούμερο ένα απειλή για τη δημόσια τάξη στην Αίγυπτο, και το τελευταίο που θα ήθελε το Κάιρο είναι μαζικές εισροές πληθυσμών τις οποίες θα μπορούσε να εργαλειοποιήσει η Μουσουλμανική Αδελφότητα ώστε να αποκτήσει ξανά έρεισμα στον δημόσιο διάλογο.

Από την άλλη, η Αμερική του Τραμπ – όσο κι αν ενίοτε τρίζει τα δόντια στον Νετανιάχου – δεν διανοείται να αφήσει να διαταραχθεί η ισορροπία ισχύος που έχει διαμορφωθεί στην περιοχή. Το αν ο Αμερικανός πρόεδρος θα κάνει τελικά τη Γάζα παραθεριστικό θέρετρο (τύπου «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής») μένει να το δείξει η ιστορία. Να δούμε και τι θα κάνει με τα εκατομμύρια των κατοίκων της.

Μερικά δυτικά κράτη, όπως η Νορβηγία, η Ισπανία και η Ιρλανδία, έσπευσαν πρόσφατα να αναγνωρίσουν επίσημα το Κράτος της Παλαιστίνης. Ωστόσο, αδυνατούν να εξηγήσουν τι ακριβώς σημαίνει αυτό στην πράξη. Είναι άραγε διατεθειμένα να στείλουν ειρηνευτικές δυνάμεις για να διασφαλίσουν τα – όποια – σύνορα αυτού του κράτους; Δεν νομίζω.

Η πραγματικότητα είναι πως οι Άραβες έχασαν πολλές ευκαιρίες να δημιουργήσουν ένα παλαιστινιακό κράτος, από την εποχή της ίδρυσης του Ισραήλ μέχρι το 2000, όταν ο Γιάσερ Αραφάτ κρέμασε τον πρόεδρο Κλίντον την τελευταία στιγμή στο Καμπ Ντέιβιντ, υποκύπτοντας σε ακραίες φωνές που του ζητούσαν να διεκδικήσει περισσότερα. Οι ιστορικές ευκαιρίες που χάθηκαν με ευθύνη των ίδιων των Αράβων δεν αναπληρώνονται. Όποιος αγνοεί αυτόν τον παράγοντα απλώς λαϊκίζει.

Το Ισραήλ, τέλος, φέρει τη βασική και αδιαμφισβήτητη ευθύνη για την τραγωδία που εκτυλίσσεται στη Γάζα. Όχι μόνο επειδή αρνείται την προοπτική παλαιστινιακού κράτους – φοβούμενο ότι κάτι τέτοιο θα έπληττε την εδαφική του κυριαρχία και θα δημιουργούσε μια βάση δράσης εκτός ελέγχου του – αλλά και γιατί εδώ και δεκαετίες επιβάλλει έναν ασφυκτικό αποκλεισμό που στραγγαλίζει κάθε δυνατότητα οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ανάπτυξης.

Η φρικτή επίθεση της 7ης Οκτωβρίου ήταν η υπενθύμιση πως οι Ισραηλινοί, όπως κάθε λαός, έχουν το δικαίωμα στην αυτοάμυνα. Και ορθώς έπραξε και ξεδόντιασε Χαμάς και Χεζμπολάχ. Από τότε όμως οι συνθήκες έχουν αλλάξει. Οι συνεχείς στρατιωτικές επιχειρήσεις, οι εκτεταμένοι βομβαρδισμοί και η συνειδητή καταστροφή υποδομών δεν είναι παρενέργειες του πολέμου, αλλά επιλογές που παράγουν συνθήκες μόνιμης εξαθλίωσης.

Η κατάσταση αυτή, πάντως, αποδεικνύει ξανά πόσο σημαντικό είναι να υπάρχουν ισχυρές κυβερνήσεις που δεν εξαρτώνται από μικρά ακροδεξιά κομματίδια, τα οποία επιβάλλουν την ατζέντα απλώς για να ικανοποιήσουν το δικό τους ακροατήριο. Αυτό βλέπουμε και με τον Νετανιάχου: εξαρτημένος από ακραίους συμμάχους, δεν διστάζει να λάβει ακόμη και τις πλέον ολέθριες αποφάσεις.

Εν κατακλείδι, λύση για τον παλαιστινιακό λαό δεν διαφαίνεται, γιατί κανέναν δεν συμφέρει να τη δώσει.