Ανδρέας Ζούλας

Πολλά και για πολλούς τα οφέλη από την εμπέδωση της ειρήνης στην περιοχή, αλλά και πολλοί οι κίνδυνοι αν η εκεχειρία αποδειχθεί ότι είναι το «αναγκαίο» χρονικό διάστημα για να «αναλάβουν» οι αντιμαχόμενοι και με ανανεωμένες δυνάμεις να επαναλάβουν τον πόλεμο.

Το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα φαίνεται εξ αρχής ότι εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από το τι είναι δυνατόν να αποδεχθεί το Ιράν, καθώς δεν διαφαίνεται, προς το παρόν τουλάχιστον, ότι τα δύο αντιμαχόμενα μέρη θα ήταν διατεθειμένα να καταστρώσουν τον «οδικό χάρτη» που θα ακολουθούσαν για την οριστική εμπέδωση της ειρήνης. Έτσι, και προς το παρόν πάντοτε, θα έχουμε – και θα ευχόμαστε να συνεχίσουμε να έχουμε – μια συνεχή προσαρμογή αμφοτέρων προς τις υποδείξεις-επιταγές του Αμερικανού προέδρου.

Πάντως από την κορύφωση και εκτόνωση της κρίσης έχουμε να συναγάγουμε χρήσιμα συμπεράσματα.

-Το πρώτο είναι ότι μέγας κερδισμένος είναι το Ισραήλ. Και τούτο γιατί, ανεξαρτήτως του τι λέγεται στην Τεχεράνη και ανεξαρτήτως των εκεί πανηγυρισμών, το Ισραήλ έχει κερδίσει και έναντι του Ιράν την έννοια της «κρατικής του υπόστασης», το δικαίωμά του δηλαδή να υπάρχει, όπως έχει συμβεί με σειρά άλλων αραβικών κρατών. Το Ιράν αποδεχόμενο την εκεχειρία, με κράτος υπαρκτό συμφωνεί να υπάρχει και να τηρείται αυτή. Η σημαντική αυτή αλλαγή είναι φυσικό και αναπότρεπτο ότι θα έχει την επίδρασή της και στην πλευρά εκείνη των Παλαιστινίων που θέλουν να εξαφανίσουν το κράτος του Ισραήλ.

Το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα στο δεύτερο - και κύριο - «μέτωπο», αυτό της Γάζας, δεν είναι δυνατόν να προδικάσει κανείς. Όμως το αξίωμα των «δύο κρατών» είναι πλέον η συνθήκη-προϋπόθεση που σαφώς επιβάλλεται και επικρατεί.

-Μια δεύτερη, κεντρικής σημασίας, επισήμανση είναι η απομόνωση του Ιράν. Πράγματι κατά την παρούσα κρίση το Ιράν είχε αντιμέτωπη όχι μόνο όλη την «Δύση», με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και - εξαιρουμένων των Παλαιστινίων - τον Αραβικό κόσμο, με ενεργό αντίθεση ή «παθητική»-υποτονική στάση, εκφρασθείσα με χλιαρές συστάσεις και άχρωμες ανακοινώσεις. Το αυτό ισχύει και για τις δύο, άλλες, υπερδυνάμεις, Ρωσία και Κίνα.

Και πρέπει συναφώς να επισημανθεί το γεγονός ότι η παρέμβαση των Ηνωμένων Πολιτειών έγινε με εμφανέστατη παντελή αγνόηση εκ μέρους του προέδρου Τραμπ κάθε «προσφερθείσης» προτάσεως για άμεση ή έμμεση «μεσολάβηση». Η αντιμετώπιση του Ιράν ήταν μια υπόθεση που αφορούσε αποκλειστικά τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Και αυτό μπορεί να λογισθεί ως «υπόδειγμα δράσης» για τις εξελίξεις στην περιοχή.

-Αιχμή βεβαίως για την απομόνωση αυτή του Ιράν ήταν – και είναι – το «πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας. Οι ΗΠΑ, συντονισμένες απολύτως στην απαίτηση του Ισραήλ, αλλά και οι λοιποί παράγοντες της διεθνούς κοινότητας είπαν – και έκριναν – ότι το Ιράν, με το συγκεκριμένο καθεστώς που έχει επιβληθεί-επικρατήσει στην χώρα, δεν πρέπει να έχει πυρηνικό οπλοστάσιο. Και αυτό είναι κρίσιμης σημασίας για τις μελλοντικές εξελίξεις και επέχει θέση «κεκτημένου» αδιαπραγμάτευτου. Το καθεστώς του Ιράν με αυτή την «κυρίαρχη παράμετρο» θα πολιτεύεται.

Πολλά έχουν ήδη λεχθεί για την αποτελεσματικότητα της αμερικανικής επέμβασης με τους στοχευμένους βομβαρδισμούς, περί του αν και πόσο επλήγησαν οι κρίσιμες εγκαταστάσεις του Ιράν. Τον βαθμό επιτυχίας της αμερικανικής επέμβασης, καλύτερα από οποιαδήποτε έκθεση, προσδιορίζει η τελική επιλογή και συμπεριφορά του καθεστώτος του Ιράν, ανεξαρτήτως του τι λέει στο εσωτερικό της χώρας, για την «κοινή γνώμη».

Η ουσία είναι ότι οι εγκαταστάσεις επλήγησαν όπως επλήγη - οριστικά – και το «δικαίωμα» του Ιράν να επιδιώκει την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Με αυτή την προϋπόθεση όχι μόνο μελλοντικές διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ θα δούμε, αλλά δεν αποκλείεται μέχρι και η παροχή τεχνογνωσίας για την ανάπτυξη ενός, πλήρως ελεγχόμενου, πυρηνικού προγράμματος.

Σε μια τέτοια, καθόλου απίθανη προοπτική εξελίξεων, και αν ακόμη η δομή και η υφή του καθεστώτος του Ιράν παραμείνει η ίδια, η πολιτική του πια διαφοροποιείται. Και αυτό είναι το κρίσιμο στοιχείο για τις γενικότερες στην περιοχή εξελίξεις.

-Στην ίδια γραμμή ενδιαφέροντος ήταν και είναι βεβαίως και ο διαχρονικός ρόλος του καθεστώτος του Ιράν που έχει μετατρέψει την χώρα σε «μάνα-πηγή-τροφοδότη» της τρομοκρατίας, με πρώτο, αλλά κάθε άλλο παρά μοναδικό, «στόχο» το Ισραήλ.

Μετά την διπλή αντίδραση - επιθέσεις Ισραήλ και επέμβαση ΗΠΑ - στην γενική πολιτική της Τεχεράνης η μεν Χεζμπολάχ, αποδυναμωμένη μέχρις εξουδετερώσεως σε «επιχειρησιακό επίπεδο» δεν μπορεί να βρει στήριγμα στο καθεστώς του Ιράν προκειμένου να «ανακάμψει», η δε Χαμάς μεγιστοποίηση του ρόλου της «βλέπει» μόνο στο πεδίο των συνομιλιών. Οι «επιχειρησιακοί βραχίονες» κατά του Ισραήλ δεν υποστηρίζονται από καμία δύναμη της περιοχής. Φαντάζουν εξωπραγματικές, για παράδειγμα, οι δηλώσεις και θέσεις Ερντογάν, ο οποίος στήριζε αναφανδόν την Τεχεράνη στην αντιπαράθεσή της με το Ισραήλ, ισχυριζόταν ότι η Χαμάς δεν ήταν τρομοκρατική οργάνωση και αποκαλούσε «Χίτλερ» τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, την ίδια μάλιστα στιγμή που «προβαλλόταν» ως «μεσολαβητής.

Αυτοί ή παρόμοιοι - όπως η προσφορά «καλών υπηρεσιών» εκ μέρους του προέδρου Πούτιν - πολιτικοδιπλωματικοί ακροβατισμοί απεδείχθησαν τελείως αναποτελεσματικοί στην προκειμένη περίπτωση και δεν έτυχαν καν συζητήσεως.

Και για να εξετάσουμε το θέμα και τις εξελίξεις αυτές σε σχέση με την θέση της Ελλάδος και τα πάγια εθνικά συμφέροντά μας πρέπει να σημειώσουμε ότι:

Έχει ιδιαίτερη και γενικότερη σημασία το γεγονός ότι σε όλη την διάρκεια της κρίσης αυτής η Ελλάς τήρησε την ορθή και για την ειρήνευση και παγίωση της ειρήνης στην περιοχή, αλλά και για την εξυπηρέτηση των παγίων εθνικών συμφερόντων μας θέση. Που εκφράστηκε με το «τρίπτυχο»:

-Σταθερή στήριξη του Ισραήλ στο δικαίωμα της υπάρξεώς του.

-Επιδίωξη οριστικής λύσης της διαμάχης Ισραήλ-Παλαιστινίων, με βάση την ύπαρξη «δύο Κρατών», Και,

-Άμεση λήψη όλων των μέτρων για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στους Παλαιστινίους στην λωρίδα της Γάζας.
Είναι δε αυτό μια έμπρακτη επιβεβαίωση ότι η Ελλάς, με κύριο κριτήριο επιλογών και δράσεως το πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου, αποτελεί παράγοντα ειρήνης και σταθερότητας στην ταραγμένη περιοχή μας, γεγονός που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και αξία, ιδίως σε αντιπαραβολή με την όλη θέση της Τουρκίας και σε μείζονος, διεθνούς, σημασίας ζητήματα, αλλά και σε κρίσιμα για την χώρας μας θέματα της άμεσης περιοχής μας.

Η Τουρκία σε μείζονα θέματα μόνο ως παράγων σταθερότητας και ειρήνης δεν πολιτεύεται. Αρχίζοντας από την τελευταία κρίση, όπου ασθμαίνοντας προσάρμοσε την «πολιτική» της σε εξελίξεις που θα ήταν παράλογο να μη προσαρμοσθεί, καθώς και το ίδιο το Ιράν προσαρμόσθηκε… Πέραν αυτού, όμως, η Τουρκία:

-Έχει εμπράκτως υποστηρίξει την ισλαμική τρομοκρατία. Και τούτο αφορά ολόκληρη την διεθνή κοινότητα που καταδικάζει την τρομοκρατία, όπως έδειξε καταφανέστατα η κτίση του Ιράν, αλλά και

-Έχει προμηθευτεί προηγμένα οπλικά συστήματα από την Ρωσία, γεγονός που διασπά εκ των έσω τον ενιαίο Συμμαχικό (του ΝΑΤΟ) χώρο. Κάτι που ενδιαφέρει όλους ανεξαιρέτως τους Συμμάχους, όλως ιδιαιτέρως δε τις ΗΠΑ.

Τέλος, πρέπει να επισημανθεί ότι η Τουρκία αποτελεί παράγοντα εντάσεως στην άμεση περιοχή μας, αναπτύσσοντας δράσεις αντίθετες προς κάθε έννοια του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας, τόσο στο Αιγαίο όσο και στην νοτιοανατολική Μεσόγειο, διεκδικώντας παρουσία και ρόλο με διεθνώς ασύστατες «συμφωνίες» όπως αυτή με την Λιβύη, που όπως και πάλι η Ευρωπαϊκή Ένωση επεσήμανε, δεν παράγει κανένα έννομο αποτέλεσμα.

Ο δρόμος βέβαια των ελληνοτουρκικών σχέσεων είναι μακρύς και δεν είναι ανθόσπαρτος… Και είναι «μονόδρομος», που οφείλουμε, χωρίς μεμψίμοιρες μικροπολιτικές αντιπαραθέσεις να τον περάσουμε, προσηλωμένοι στο Διεθνές Δίκαιο, που είναι γνώμονας ενεργειών και δράσης κάθε πολιτισμένου κράτους, τασσόμενοι πάντα υπέρ της ειρήνης και της τελικής επικράτησής του.