Μέλι: Το νέκταρ των θεών και τα οφέλη του

Χρειάστηκαν περισσότερα από 15 εκατομμύρια χρόνια για να τελειοποιηθεί ως οργανισμός το μικροσκοπικό αυτό εντομάκι. Πολύ αργότερα ο άνθρωπος προσπάθησε να εκμεταλλευτεί την εργατική μέλισσα, όταν γνώρισε τις ευεργετικές της ιδιότητες για την υγεία του και αντιλήφθηκε τα οικονομικά οφέλη, που θα του επέφερε. Η προσπάθειά του να εξημερώσει τη μέλισσα συνεχίζεται και σήμερα για τουλάχιστον 15.000 χρόνια.

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι οι πρώτες μέλισσες γεννήθηκαν στην Κρήτη. Λέγεται μάλιστα ότι η κόρη του βασιλιά της Κρήτης, Μελισσέα, ανέθρεψε τον Δία μέσα στη σπηλιά με γάλα από την Αμάλθεια και μέλι. Για του λόγου το αληθές, κατά τις ανασκαφές στη Φαιστό βρέθηκαν πήλινες κυψέλες της μινωικής εποχής (3400 π.Χ.). Όλοι οι Ολύμπιοι θεοί, όμως, τρέφονταν με νέκταρ (υδρόμελο) και αμβροσία (μέλι), ενώ ο πιο όμορφος θεός απ' όλους, ο  Απόλλωνας, τρεφόταν αποκλειστικά με αυτά. Πάντως η συστηματική καλλιέργεια του μελιού ξεκίνησε μετά τους ελληνιστικούς χρόνους (323 - 31 π.Χ.), αν και η πρώτη συλλογή μελιού από άγρια μελίσσια μέσα σε σπηλιές, αναφέρεται ήδη από τον 8ο αιώνα στα έργα του Ομήρου και του Ησίοδου.

Πώς παράγεται το μέλι;
Η μέλισσα η μελιτοφόρος (apis mellifica) παράγει το εκλεκτό μέλι από το νέκταρ των λουλουδιών ή από τους φυσικούς χυμούς των φυτών. Οι μέλισσες συλλέγουν τα υλικά τους, τα μεταβάλλουν για την τροφή τους σε ένα πυκνότερο υγρό, αναμειγνύοντάς τα με ειδικές ύλες του σώματός τους και τα εναποθέτουν στις κερήθρες της κυψέλης, όπου και παραμένουν προκειμένου να ωριμάσουν. 

Αναλύοντας το μέλι
Το μέλι περιέχει 180 διαφορετικές ουσίες, οι οποίες διασυνδέονται οργανικά με τέτοιο τρόπο, ώστε κανείς μέχρι τώρα δεν έχει μπορέσει να το παράγει αποκλειστικά με τεχνητούς τρόπους, παρά τη γνωστή σύνθεσή του. Το εκλεκτό αυτό νέκταρ αποτελείται ουσιαστικά από διάφορα σάκχαρα, κυρίως από γλυκόζη και φρουκτόζη σε ποσοστό 77-78%. Το χρώμα του ποικίλλει και κυμαίνεται από σχεδόν άχρωμο έως σκούρο καφέ. Ως προς τη σύστασή του, μπορεί να είναι λεπτόρευστο, παχύρευστο ή κρυσταλλωμένο, δηλαδή ζαχαρωμένο. 



Η κρυστάλλωση είναι ένα φυσικό φαινόμενο, που σχετίζεται με τη φυτική προέλευση του μελιού και επηρεάζεται από τη χημική σύνθεσή του. Υπάρχουν δύο είδη κρυστάλλωσης: η χονδροκρυστάλλωση (όταν το μέλι χωρίζει στα δύο, επάνω ρευστό και κάτω κρυσταλλωμένο) και η λεπτοκρυστάλλωση (όταν κρυσταλλώνει ομοιόμορφα). Ένα κρυσταλλωμένο μέλι δεν είναι ούτε χαλασμένο ούτε νοθευμένο. Το κρυσταλλωμένο μέλι ρευστοποιείται εύκολα σε μπεν μαρί, χωρίς να χάσει καμία από τις βιολογικές και θρεπτικές ιδιότητές του. 

Χάρη επίσης στη σχετικά χαμηλή του υγρασία, δεν ευνοεί την ανάπτυξη μικροοργανισμών. Γι' αυτό και οι δηλητηριάσεις από μέλι είναι πολύ σπάνιες. Άλλωστε, οι μέλισσες ποτέ δεν μαζεύουν νέκταρ από δηλητηριώδη φυτά. Άλλο ένα αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό του μελιού είναι πως πρόκειται για ένα από τα ελάχιστα τρόφιμα που δεν νοθεύονται εύκολα, διότι δύσκολα αναμιγνύεται με νερό, γλυκόζη ή άλλη γλυκαντική ουσία. 

Οι ευεργετικές ιδιότητες του μελιού
Το μέλι είναι από τα πολυτιμότερα, θρεπτικότερα και υγιεινότερα τρόφιμα που έχει στη διάθεσή του ο άνθρωπος. Από τον Ιπποκράτη μέχρι τους σύγχρονους γιατρούς το συνιστούν ως φυσικό φάρμακο σε πολλές περιπτώσεις, από τη δυσκοιλιότητα και την αναιμία, μέχρι τις καρδιοπάθειες και τις περιπτώσεις κατάπτωσης και αδυναμίας. Το μέλι συνίσταται και για τα παιδιά, μετά από τα δύο συνήθως χρόνια τους, τα οποία απολαμβάνουν την πολύτιμη αυτή τροφή είτε σκέτη, είτε με βούτυρο και ψωμί, είτε μαζί με φρούτα ή δημητριακά ως ένα υγιεινό και ωφέλιμο πρωινό ή σνακ όλες τις ώρες.



Τα ιχνοστοιχεία, που περιέχει το μέλι, παίζουν σπουδαίο ρόλο στο μεταβολισμό και στη θρέψη του ανθρώπινου οργανισμού, ως βασικά συστατικά του σκελετού και των κυττάρων που ρυθμίζουν την οξύτητα του στομάχου. Είναι επίσης πλούσιο σε ασβέστιο, μαγνήσιο, φώσφορο, βιταμίνες Β1 και Β2 και βοηθά σημαντικά στην απορρόφηση του σιδήρου από τον οργανισμό. Η συγκέντρωση των βιταμινών, που έχει το μέλι, βοηθά επιπλέον στην άμεση απορρόφηση των σακχάρων από το σώμα, γι’ αυτό και το μέλι είναι μια γρήγορη πηγή ενέργειας για τον οργανισμό. 

Το μέλι είναι, επίσης, τονωτικό, αυξάνει το ρυθμό λειτουργίας της καρδιάς, μειώνει τα προβλήματα έλκους στο στομάχι και γενικά συμβάλλει στην καλή λειτουργία της υγείας. Κάνει καλό στον πονόλαιμο και στο βήχα, γι΄αυτό χρησιμοποιείται και σαν φυσικό σιρόπι ή προστίθεται σε ζεστό τσάι. Έχει επίσης υψηλή περιεκτικότητα σε χολίνη, που βοηθά ιδιαίτερα τα άτομα που υποφέρουν από δυσκοιλιότητα λόγω της καθιστικής εργασίας.  

Το μέλι έχει, όμως και αντισηπτικές ιδιότητες. Η αντιμικροβιακή του δράση εμποδίζει την ανάπτυξη βακτηρίων και άλλων παθογόνων οργανισμών, γι' αυτό και μπορεί να χρησιμεύσει για τον καθαρισμό ή την απολύμανση πληγών, ακόμα και για την κακοσμία του στόματος. Δοκίμασε να φτιάξεις ένα φυσικό στοματικό διάλυμα από 1 1/2 κ.γ. μέλι, 1/2 κ.γ. μαγειρική σόδα, 1/2 κ.γ. κανέλα, χυμό από δύο λεμόνια τα οποία διαλύεις σε ένα φλυτζάνι ζεστό νερό και θα αποκτήσεις δροσερή αναπνοή για πάντα!

Τέλος, βοηθά σημαντικά στον ταχύτερο μεταβολισμό του οινοπνεύματος, με αποτέλεσμα να απαλλάσσεται κανείς γρηγορότερα από την κατάσταση μέθης. Ένα τσάι με μέλι είναι ιδανικό σε τέτοιες περιπτώσεις.

Το μέλι σύμμαχος στο αδυνάτισμα
Διάφορες έρευνες, όπως μία που δημοσιεύτηκε στο Scientific World Journal, υποστηρίζουν πως αν αντικαταστήσουμε τη ζάχαρη με το μέλι χάνουμε ευκολότερα βάρος και δεν το ξαναπαίρνουμε. Αν μάλιστα συνδυάσεις καθημερινά το μέλι με κανέλα και λεμόνι σε μια κούπα με ζεστό νερό (1 κ.γ. χυμό λεμονιού, 1 κ.γ. μέλι και 1 κ.γ. κανέλα) τότε έχεις ένα ρόφημα που θα σε βοηθήσει να αποτοξινωθείς και να απαλλαγείς από τα περιττά κιλά με τον πιο φυσικό τρόπο.  
Άλλοι διατροφολόγοι πάλι συστήνουν να πίνουμε ένα παρόμοιο ρόφημα με μέλι και κανέλα (βρασμένα) καθημερινά πρωί και βράδυ με άδειο στομάχι. Αυτό το μείγμα, υποστηρίζουν, απομακρύνει το λίπος από το σώμα και βοηθά στη μείωση του βάρους. Φυσικά το μέλι αντενδείκνυται στις περιπτώσεις που πάσχουν από διαβήτη. 

Το μέλι ως μυστικό ομορφιάς
Η πανέμορφη βασίλισσα της Αιγύπτου, Κλεοπάτρα, είχε ανακαλύψει 2.000 χρόνια πριν τα εξαιρετικά οφέλη του μελιού για την επιδερμίδα. Γι' αυτό και συνήθιζε να κάνει το μπάνιο της σε ένα μείγμα από μέλι και γάλα. Οι ενυδατικές και αντιοξειδωτικές του ιδιότητες καθιστούν το μέλι ένα φυσικό αντιγηραντικό καλλυντικό, που βοηθά την επιδερμίδα να διατηρείται λεία και ελαστική. Χάρη στην ικανότητά του να έλκει, να απορροφά και να διατηρεί την υγρασία στο δέρμα βοηθά στη θρέψη του δέρματος και την ανανέωση των ιστών. Γι' αυτό ακόμα και σήμερα δεν είναι λίγα τα καλλυντικά τόσο για το πρόσωπο όσο και για το σώμα ή τα μαλλιά, που χρησιμοποιούν το μέλι ως κύριο συστατικό τους. 

Φτιάξε μόνη σου την παρακάτω μάσκα ενυδάτωσης για το πρόσωπο.
Mάσκα για ενυδάτωση: Aναμείξτε 2 κουταλιές μέλι με 2 κουταλάκια φρέσκο πλήρες γάλα. Άπλωσε το μείγμα αυτό στο πρόσωπο και στο λαιμό, κάνοντας απαλό κυκλικό μασάζ. Άφησέ το 10 λεπτά και μετά ξέπλυνέ το με χλιαρό νερό (για τις πιο μεγάλες ηλικίες, ιδανικό είναι το μείγμα να έχει ζεσταθεί ελαφρά).