Μπορεί η «διατροφή Ozempic» να οδηγήσει σε απώλεια κιλών; Η φυσική απάντηση στα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας

Τα φάρμακα απώλειας βάρους όπως τα Ozempic και Wegovy έχουν αλλάξει ριζικά την ιατρική προσέγγιση στην παχυσαρκία τα τελευταία χρόνια, φέρνοντας επανάσταση στη θεραπεία αλλά και έντονες συζητήσεις γύρω από τις επιπτώσεις τους.

Οι λεγόμενοι αγωνιστές του πεπτιδίου GLP-1 (Glucogen-like peptide 1) μειώνουν την όρεξη, βοηθώντας τα άτομα με παχυσαρκία να καταναλώνουν λιγότερη τροφή.

Ωστόσο, παράλληλα με τη δημοτικότητά τους, έχουν εμφανιστεί ισχυρισμοί ότι τα αποτελέσματά τους μπορούν να προσεγγιστούν φυσικά, μέσα από συγκεκριμένες διατροφικές επιλογές.

Μια από τις πιο γνωστές τάσεις στα κοινωνικά δίκτυα είναι το αποκαλούμενο «oatzempic» — ένα ρόφημα από νερό, βρώμη και χυμό λάιμ, που παρουσιάζεται ως φυσικό κατασταλτικό της όρεξης. Μπορεί όμως πραγματικά η διατροφή να μιμηθεί τη δράση των φαρμάκων αυτών;

Πώς λειτουργούν τα φάρμακα GLP-1

Τα συγκεκριμένα φάρμακα μιμούνται μια φυσική διεργασία του ανθρώπινου οργανισμού. Μετά από κάθε γεύμα, το έντερό μας εκκρίνει την ορμόνη GLP-1, η οποία αυξάνει την παραγωγή ινσουλίνης, επιβραδύνει την πέψη, μειώνει τη δημιουργία σακχάρου από το ήπαρ και περιορίζει το αίσθημα της πείνας.

Ο γαστρεντερολόγος Κρις Ντάμαν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, περιγράφει το GLP-1 ως «τον κύριο ρυθμιστή του μεταβολισμού μας», εξηγώντας ότι πρόκειται για ένα σύστημα εξαιρετικά πολύπλοκο, στο οποίο συμμετέχουν πολλές διαφορετικές ορμόνες.

Μπορεί η διατροφή να αυξήσει φυσικά το GLP-1;

Όπως γράφει το BBC, κεντρικό ρόλο φαίνεται να έχουν οι φυτικές ίνες και οι πολυφαινόλες, ουσίες που αφθονούν σε ξηρούς καρπούς, φρούτα, λαχανικά και όσπρια. Όπως εξηγεί η διατροφολόγος Μέρι Σκοτ, «οι φυτικές ίνες αποτελούν την αγαπημένη τροφή των βακτηρίων του εντέρου μας». Καθώς διασπώνται, παράγουν λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας, τα οποία ενεργοποιούν την παραγωγή GLP-1.

Παράλληλα, τα μονοακόρεστα λιπαρά —που βρίσκονται στο ελαιόλαδο, το αβοκάντο και τους ξηρούς καρπούς— φαίνεται επίσης να συνδέονται με αυξημένα επίπεδα GLP-1.

Η διαδικασία όμως δεν ξεκινά μόνο μέσα στο πεπτικό σύστημα. Μελέτες δείχνουν ότι η πικρή γεύση των τροφών πλούσιων σε πολυφαινόλες ενεργοποιεί τους υποδοχείς της γεύσης και στέλνει σήματα στο έντερο για την έκκριση πεπτικών ορμονών, όπως το GLP-1.

Ο ρόλος της ώρας και της σειράς των γευμάτων

Η Σκοτ σημειώνει ότι «δεν έχει σημασία μόνο τι τρώμε, αλλά και πώς το τρώμε». Έρευνες υποδεικνύουν πως η κατανάλωση πρωτεϊνών και λαχανικών πριν από τους υδατάνθρακες αυξάνει τα επίπεδα GLP-1, αν και οι ακριβείς μηχανισμοί παραμένουν άγνωστοι.

Επιπλέον, η ώρα του φαγητού φαίνεται να παίζει ρόλο, καθώς ο οργανισμός παράγει περισσότερη GLP-1 το πρωί σε σχέση με το βράδυ, ακολουθώντας τον φυσικό κιρκάδιο ρυθμό του σώματος.

Γιατί η σύγχρονη διατροφή μπλοκάρει τον μηχανισμό κορεσμού

Ο Ντάμαν τονίζει ότι τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα της δυτικής διατροφής έχουν «βραχυκυκλώσει» αυτό το φυσικό σύστημα ελέγχου της πείνας. «Αυτά τα φάρμακα αξιοποιούν κάτι θεμελιώδες που έχουμε χάσει εξαιτίας της σύγχρονης διατροφής», σημειώνει.

Διατροφή ή φάρμακα;

Ορισμένοι άνθρωποι μπορούν να χάσουν βάρος μέσω σωστής διατροφής και άσκησης, αλλά για άλλους η φαρμακευτική αγωγή είναι αναγκαία. «Η αλλαγή συμπεριφοράς είναι εξαιρετικά δύσκολη», λέει ο Ντάμαν. «Τα φάρμακα GLP-1 έχουν βοηθήσει πολλούς ανθρώπους με σοβαρή παχυσαρκία και επιπλοκές να επανακτήσουν τον έλεγχο».

Η Σκοτ από την πλευρά της επισημαίνει ότι μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, πολυφαινόλες και “καλά” λιπαρά μπορεί να μειώσει φυσικά την όρεξη. «Ίσως τα αποτελέσματα να μην είναι τόσο έντονα όσο με τα φάρμακα, αλλά όλοι ωφελούνται, γιατί πρόκειται για μια βασική λειτουργία του οργανισμού – το φυσικό “σήμα” που μας λέει να σταματήσουμε να τρώμε».

Τελικά, όπως υπογραμμίζει ο Ντάμαν, όλα οδηγούν πίσω στα βασικά: «Η λύση βρίσκεται στα φυσικά, ανεπεξέργαστα τρόφιμα – δεν υπάρχει υποκατάστατο γι’ αυτά».

Νέα πεδία έρευνας

Παρά την αποτελεσματικότητά τους, οι επιστήμονες αναγνωρίζουν ότι υπάρχουν ακόμη κενά γνώσης για τα φάρμακα GLP-1. Ο καθηγητής Γκάρι Σουόρτς από το Πανεπιστήμιο Άλμπερτ Αϊνστάιν στη Νέα Υόρκη σημειώνει ότι η έρευνα γύρω από αυτά τα φάρμακα ανοίγει νέους δρόμους για την κατανόηση της παχυσαρκίας και των μηχανισμών ελέγχου της όρεξης.

Ο ίδιος εξηγεί ότι τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, πλούσια σε ζάχαρη και λίπος, «εκμεταλλεύονται» τα συστήματα ανταμοιβής του εγκεφάλου, προκαλώντας υπερφαγία. Τα πρώτα ευρήματα δείχνουν πως τα φάρμακα GLP-1 μειώνουν αυτή την επιθυμία, κάτι που ενδέχεται να εμπνεύσει νέες διατροφικές ή συμπεριφορικές παρεμβάσεις με παρόμοια αποτελέσματα.

«Μέσα στην επόμενη δεκαετία», προβλέπει ο Σουόρτς, «θα γνωρίζουμε ποια σημεία του εγκεφάλου μπορούμε να “ενεργοποιήσουμε” με τη διατροφή ή την αλλαγή συμπεριφοράς, ώστε να επιτυγχάνουμε το ίδιο αποτέλεσμα χωρίς φάρμακα».