Έλεγχος χοληστερόλης: σε ποια ηλικία και με ποιο στόχο

Ευάγγελος Ροσμαράκης, Ειδικός Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης


Πολλές φορές μάλιστα δικαιολογούμε την κατάσταση εκτιμώντας πως «είναι πρόβλημα της ηλικίας». Κάτι βέβαια που επιστημονικά δεν ισχύει. 

Αφενός γιατί όπως δείχνουν οι επιδημιολογικές μελέτες, οι καρδιαγγειακές παθήσεις ολοένα και πιο συχνά αφορούν άτομα 50 ετών ή και μικρότερης ηλικίας, αφετέρου, γιατί έχει πλέον τεκμηριωθεί πως οι βλάβες στα αγγεία μας προκαλούνται από τα λιπίδια του οργανισμού (χοληστερόλη και τριγλυκερίδια) ήδη από την παιδική και εφηβική ηλικία. 

Η χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια μπορούν να μειωθούν με προσεκτική διατροφή και άσκηση. Ωστόσο, σε κάποιος ανθρώπους η χοληστερόλη μπορεί να μειωθεί με την αλλαγή του τρόπου ζωής μέχρι ένα συγκεκριμένο επίπεδο. Κι αυτό διότι το 80% της χοληστερόλης δεν προέρχεται από τη διατροφή, αλλά παράγεται κυρίως από τον ίδιο τον οργανισμό και συγκεκριμένα από το ήπαρ (συκώτι). Έτσι, σε αρκετές περιπτώσεις ακόμη και η πιο προσεκτική διατροφή δεν μπορεί να μειώσει στα επιθυμητά και ασφαλή για την καρδιά επίπεδα τις τιμές της «κακής», LDL χοληστερόλης. Στην περίπτωση αυτή και εφόσον είναι επιβεβλημένη η περαιτέρω μείωσή της, χορηγείται φαρμακευτική αγωγή.

Η υψηλότερη τιμή αναφοράς για την ολική χοληστερόλη (δηλαδή για το άθροισμα «καλής» ή HDL και «κακής» ή LDL χοληστερόλης και των τριγλικεριδίων) σε υγιείς ενήλικες δεν θα πρέπει να ξεπερνάει ιδανικά τα 160 mg/dL, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες οδηγίες της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης, ενώ ειδικότερα η LDL χοληστερόλη σε υγιείς ενήλικες δεν θα πρέπει να ξεπερνάει ιδανικά τα 115 mg/dL. Σε άτομα όμως που έχουν υποστεί ήδη ένα καρδιαγγειακό επεισόδιο, τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα καταδεικνύουν ότι “όσο πιο χαμηλά βρίσκεται η «κακή» LDL χοληστερόλη, τόσο λιγότερο κινδυνεύουν η καρδιά και τα αγγεία” - άρα ακόμη λιγότερα τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά επεισόδια στον πληθυσμό αυτό. Τιμή στόχος για την LDL χοληστερόλη είναι <100 mg/dL στους ασθενείς υψηλού κινδύνου, ενώ για τους πολύ υψηλού κινδύνου ασθενείς ή αυτούς με εγκατεστημένη βλάβη οργάνων ο στόχος της LDL είναι <70 mg/dL.

Τα ανωτέρω δεδομένα ενισχύονται από τη μελέτη IMPROVE-IT, τη μεγαλύτερη μελέτη που διεξήχθη στην κατηγορία της, η οποία πρόσφατα δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση New England Journal of Medicine. Στη μελέτη αυτή η ταυτόχρονη χορήγηση στατίνης και εζετιμίμπης οδήγησε σε μεγαλύτερη μείωση της τιμής της LDL χοληστερόλης, με αποτέλεσμα ακόμα μεγαλύτερη μείωση των καρδιαγγειακών συμβαμάτων σε σχέση με τη μονοθεραπεία με στατίνη.

Επομένως, ο έλεγχος των λιπιδίων νηστείας θα πρέπει να γίνεται σε όλους τους άνδρες ηλικίας 40 ετών και άνω, καθώς και σε όλες τις μετα-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Επίσης θα πρέπει να γίνεται σε όλα τα ενήλικα άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, αρτηριακή υπέρταση, χρονία νεφρική νόσο, αθηροσκληρυντική νόσο, καθώς και άτομα παχύσαρκα, που καπνίζουν, παρουσιάζουν σεξουαλική δυσλειτουργία ή είναι συγγενείς πρώτου βαθμού ατόμων με οικογενή δυσλιπιδαιμία.

Επιπρόσθετα, εξετάσεις για τα λιπίδια προληπτικά θα πρέπει να κάνουν όλα τα παιδιά ηλικίας 9-11 ετών και οι έφηβοι ηλικίας 17-21 ετών, ανεξάρτητα από την παρουσία παραγόντων κινδύνου ή οικογενειακού ιστορικού. Μάλιστα, η εξέταση λιπιδίων είναι σημαντικό να επαναλαμβάνεται κάθε πέντε χρόνια, σύμφωνα με τις οδηγίες της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης. Μάλιστα για τα παιδιά με βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό δυσλιπιδαιμίας ή πρώιμης στεφανιαίας νόσου, καθώς και παιδία υπέρβαρα ή παχύσαρκα συστήνεται ο έλεγχος των λιπιδίων να διενεργείται από την ηλικία των 2 ετών.

Δε θα πρέπει ποτέ να ξεχνάμε πόσο μεγάλη σημασία έχει η πρόληψη ανάπτυξης δυσλιπιδαιμίας μέσω της υιοθέτησης από όλους ενός υγιεινού τρόπου ζωής που βασίζεται στην μεσογειακή διατροφή και τη σωματική άσκηση.