Η ιστορία της Θεσσαλονίκης ξετυλίγεται μέσα από τηλεγραφήματα

Μέσα από ελάχιστες λέξεις, όσες αναγράφονται επάνω σε ένα τηλεγράφημα, ξετυλίγεται η ιστορία της Θεσσαλονίκης από το 1870, όταν λειτούργησε η πρώτη τηλεγραφική υπηρεσία, στα χρόνια της οθωμανικής κατοχής.

Τα σπάνια τηλεγραφήματα αποτελούν το αντικείμενο της νέας έκθεσης «Λόγος VI: Το τηλεγράφημα» που παρουσιάζεται στο  Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού στη Θεσσαλονίκη. Περίπου 70 πρωτότυπα τηλεγραφήματα, κυρίως εμπορικού χαρακτήρα, από τις διαφορετικές τηλεγραφικές υπηρεσίες με έδρα τη Θεσσαλονίκη από το 1870 μέχρι το 1956 (η Οθωμανική Αυτοκρατορική Τηλεγραφική Υπηρεσία, η Σερβική, η Αγγλική Eastern Telegraph Company και η μετεξέλιξή της, η Cable and Wireless, η Αγγλική Cable Telegraph Company, η Eλληνική Ταχυδρομική Τηλεγραφική Τηλεφωνική Υπηρεσία και ο ΟΤΕ), έφτασαν στις προθήκες του μουσείου από τη συλλογή του Μουσείου Τηλεπικοινωνιών ΟΤΕ.

Η έκθεση πραγματοποιείται με αφορμή τη δωρεά της συλλογής αυθεντικών (vintage) τηλεγραφημάτων του Μιχάλη Τσιπίδη στο Μουσείο Τηλεπικοινωνιών του ΟΤΕ.

Ο επισκέπτης παρακολουθεί έτσι ένα κομμάτι της ιστορίας της Θεσσαλονίκης μέσα από συναλλαγές, ακόμη και από τα λογοκριμένα τηλεγραφήματα. Αυτά συνδέονται αντιστικτικά με φωτογραφίες του σήμερα από τον Σπύρο Στάβερη, κατόπιν ανάθεσης από το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης.

Οι εικόνες βασίζονται στα μηνύματα επιλεγμένων τηλεγραφημάτων από το φωτογράφο, φέρνοντας με αυτόν τον τρόπο σε διάλογο λέξεις και εικόνα: λέξεις του παρελθόντος τροφοδοτούν εικόνες του σήμερα, έχοντας πάντοτε το ίδιο σκηνικό, την πόλη της Θεσσαλονίκης.

Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης ένα φιλμ μικρού μήκους (5.30’’) με συνέντευξη του συλλέκτη Μιχάλη Τσιπίδη. Επιπλέον, παρουσιάζονται τέσσερα αντικείμενα (επιτραπέζιο χειριστήριο τηλεγραφίας, μιλλιαμπερόμετρο, επιτραπέζιος επιλογέας τηλεγραφίας, επιτραπέζιος ηλεκτρομαγνήτης) από τη μόνιμη συλλογή του Μουσείου Τηλεπικοινωνιών ΟΤΕ.

Οι τηλεγραφικές υπηρεσίες της Θεσσαλονίκης
Οθωμανική Τηλεγραφική Υπηρεσία 1870-1912
Στα χρόνια της οθωμανικής κατοχής, στα μέσα της δεκαετίας του 1870, λειτούργησε για πρώτη φορά  τηλεγραφική υπηρεσία. Στεγαζόταν στο ίδιο κτήριο με το ταχυδρομείο επί της οδού Εγνατίας με Συγγρού γωνία. Στις αρχές του 20ου αιώνα το γραφείο λειτουργούσε όλο το 24ωρο, δεχόταν δε και έστελνε τηλεγραφήματα τόσο στην αραβική όσο και σε δυτικές γλώσσες. Το οθωμανικό τηλεγραφικό γραφείο έκλεισε στα τέλη Οκτωβρίου 1912, μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.

Αγγλική Τηλεγραφική Εταιρεία Cable Telegraph Company 1880-1912
Στη Θεσσαλονίκη λειτουργούσε γραφείο της εταιρείας Cable Telegraph Company επί της οθωμανικής κατοχής. Το γραφείο σταμάτησε τη λειτουργία του το 1912. Τα τέλη για αποστολή τηλεγραφημάτων μέσω των καλωδίων της Cable ήταν πάντοτε ακριβότερα από τα αντίστοιχα της οθωμανικής τηλεγραφικής υπηρεσίας.

Αγγλική Τηλεγραφική Εταιρεία Eastern Telegraph Company Limited 1912-1937
Το 1878 η αγγλική εταιρεία Εταιρεία Eastern Telegraph Company επέκτεινε τις δραστηριότητές της στον ελλαδικό χώρο, συνάπτοντας μακρόχρονη σύμβαση με την ελληνική κυβέρνηση, η οποία έληγε το 1916. Τελικά λόγω του πρώτου παγκοσμίου πολέμου και μετά από νέες διαπραγματεύσεις η σύμβαση παρατάθηκε και έληξε οριστικά το 1956. Το 1927 η εν λόγω εταιρεία συγχωνεύθηκε με την τηλεγραφική εταιρεία Marconi Radio Telegraph Co.

Στη Θεσσαλονίκη λειτούργησε γραφείο της εταιρείας μετά την απελευθέρωση της πόλης το 1912 και έως το 1937 οπότε η εταιρεία μετονομάσθηκε σε Cable and Wireless Limited.

Αγγλική Τηλεγραφική Εταιρεία Cable and Wireless Limited 1937-1956
Η εταιρεία Cable and Wireless Limited προήλθε από μετονομασία της Eastern Telegraph Company το 1937. Το 1956 η εν λόγω εταιρεία συγχωνεύθηκε στον Οργανισμό Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος (Ο.Τ.Ε.) που είχε ιδρυθεί το 1949.

Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος (ΟΤΕ) 1949-
Ο Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος (ΟΤΕ) ιδρύθηκε με το νομοθετικό διάταγμα 1049 την 1 Σεπτεμβρίου 1949 και λειτούργησε ως ανώνυμη εταιρεία με μοναδικό μέτοχο το Κράτος. Σ’ αυτόν αργότερα συγχωνεύθηκαν όλες οι προϋπάρχουσες υπηρεσίες επικοινωνίας, όπως αυτές της τηλεφωνίας και τηλεγραφίας των Τ.Τ.Τ. και το 1956 η εταιρεία Cable and Wireless Company.

Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού (Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων ΜΒΠ «Ευτυχία Κουρκουτίδου-Νικολαΐδου»), Λεωφ. Στρατού 2, Θεσσαλονίκη. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 30 Μαΐου.