Ο άτυπος ρυθμιστής της διπλωματίας των ΗΠΑ - Πώς ο Τζάρεντ Κούσνερ βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο των μεγαλύτερων κρίσεων του πλανήτη

Ο Τζάρεντ Κούσνερ είχε μόλις «κλείσει» την εκεχειρία στη Γάζα όταν ανακοίνωσε ότι «επιστρέφει» στο Μαϊάμι και στην Affinity Partners. Είπε ότι ο ρόλος του ήταν προσωρινός - μια παρένθεση στη ζωή του δισεκατομμυριούχου επενδυτή και έσπευσε να τονίσει με νόημα πως «πρέπει να επιστρέψω γιατί μπορεί η σύζυγός μου να αλλάξει τις κλειδαριές στο σπίτι εάν αργήσω». Τα γεγονότα –και ο πεθερός του και πρόεδρος των ΗΠΑ- τον διέψευσαν μέσα σε λίγες εβδομάδες. Πριν τελειώσει ο μήνας, ο γαμπρός του Ντόναλντ Τραμπ βρισκόταν ξανά στο επίκεντρο, αυτή τη φορά με αποστολή να τελειώσει τον πιο πολωτικό πόλεμο της ηπείρου: τον ρωσοουκρανικό.

Αυτή την φορά το ταξίδι ήταν «μωσαϊκό» υψηλής διπλωματίας. Γενεύη με τους Ουκρανούς. Φλόριντα με τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και μετά Μόσχα - πέντε ώρες στο ίδιο τραπέζι με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Στο πλευρό του, ο Στιβ Γουίτκοφ, επίσης «real estate mogul» και -επίσης - ανεπίσημος απεσταλμένος που είχε ήδη δοκιμάσει και αποτύχει, να αποσπάσει υποχωρήσεις από το Κρεμλίνο.

Το σχέδιο Τραμπ για τερματισμό του πολέμου προκάλεσε και αυτή την φορά αναταράξεις και αντιδράσεις και όχι μόνο από τους Δημοκρατικούς. Οι επικριτές μιλούν για υπερβολικές παραχωρήσεις στη Μόσχα και για ένα Κίεβο που μένει εκτεθειμένο. Δεν ανακοινώθηκε καμία πρόοδος - μόνο σιωπηλές εντάσεις και ένα παζάρι που συνεχίζεται. Αυτό που δείχνει να παγιώνεται όμως είναι ο ρόλος που ο Κούσνερ έχει και πάλι στον Λευκό Οίκο.

Ο παλιός ρόλος, σε νέα σκηνή και πρόκληση

Ο Κούσνερ δεν είναι τυχαία φιγούρα. Στην πρώτη θητεία Τραμπ ήταν παντού: Μεσανατολικό, υποδομές, καινοτομία, ποινικό σύστημα. Τα αποτελέσματα που έφερε δεν ήταν σε καμία περίπτωση θετικά αλλά ακόμη και όσοι είχαν ενστάσεις με τον επίσημο και έμμισθο ρόλο του, αναγνώρισαν πως το έργο του δεν ήταν ούτε εύκολο ούτε και πρόχειρο. Η επιρροή του παραμένει σταθερή και διαχρονική. Η διαφορά τώρα είναι ότι δεν έχει επίσημο τίτλο. Είναι «άτυπος, άμισθος σύμβουλος που πληρώνει τα έξοδα μόνος του», σημειώνει ο Λευκός Οίκος. Οι υποθέσεις που αναλαμβάνει όμως σήμερα έχουν ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα.

Τα χρήματα και τα ερωτήματα

Ο Κούσνερ είναι δισεκατομμυριούχος. Η Affinity Partners στηρίζεται σε κεφάλαια από Σαουδική Αραβία, Εμιράτα και Κατάρ. Οι ίδιοι ηγέτες με τους οποίους διαπραγματευόταν στην πρώτη θητεία Τραμπ. Η εταιρεία του έχει μεγάλο μερίδιο στην ισραηλινή Phoenix Insurance και τώρα εμφανίζεται ως επενδυτής, μαζί με κράτη του Κόλπου, στην εχθρική εξαγορά της Warner Bros. Discovery από την Paramount Skydance.

Οι επικρίσεις για σύγκρουση συμφερόντων τον ακολουθούν εδώ και χρόνια. Ο ίδιος απαντά ότι δεν είναι «σύγκρουση» αλλά «εμπειρία και σχέσεις εμπιστοσύνης». Για τους αντιπάλους του, αυτό δεν κλείνει τον φάκελο. Τον ανοίγει περισσότερο.

Όταν το deal making συναντά τον πόλεμο

Στη Γάζα, το στυλ «άνθρωπος συμφωνιών» λειτούργησε σε ένα πρώτο στάδιο. Η πίεση από τον Λευκό Οίκο στον Μπενιαμίν Νετανιάχου έφερε την εκεχειρία για την οποία το τελικό στάδιο ανέλαβε ο Κούσνερ και την μέχρι σήμερα μερική αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων από τον παλαιστινιακό θύλακα αλλά και την επιστροφή όλων των εν ζωή ισραηλινών ομήρων. Το δύσκολο και ακανθώδες κομμάτι -αποστρατιωτικοποίηση, ανοικοδόμηση- παραμένει μετέωρο και κολλημένο. Κάτι παρόμοιο ελπίζει τόσο ο ίδιος όσο και ο Τραμπ πως θα παραχθεί και στον πόλεμο που μπαίνει σε λίγο καιρό στον πέμπτο χρόνο του.

Η διαφορά είναι πως με την Ουκρανία ή καλύτερα στην Ουκρανία ο Κούσνερ δεν έχει το ίδιο δίκτυο και τους μεσάζοντες της Μέσης Ανατολής και η σχέση του παρελθόντος με τον Ζελένσκι έμεινε για χρόνια -μέχρι την 2η εκλογική νίκη Τραμπ- «παγωμένη». Οι προκλήσεις είναι δεδομένα περισσότερες και οι δύο πλευρές μοιάζουν πολύ πιο επιφυλακτικές προς τους τρόπους του.

Η διπλωματία των σημειώσεων και το μεγάλο ρίσκο

Στη Γενεύη, ο Κούσνερ έγραφε για ώρα σημειώσεις. Άκουγε. Ρωτούσε. Διπλωμάτες που ήταν παρόντες λένε ότι αυτό, από μόνο του, λειτούργησε κατευναστικά. Ο Γουίτκοφ πίεζε για παραχώρηση του Ντονέτσκ, ακόμη και περιοχών που η Ρωσία δεν έχει κερδίσει. Ο Κούσνερ, λένε οι Ευρωπαίοι, ήταν πιο προσεκτικός, πιο πρόθυμος να προσαρμοστεί. «Είναι έξυπνος και έχει ψυχή», τόνισε χαρακτηριστικά ένας από αυτούς. Και κάπως έτσι, ο άτυπος μεσολαβητής βρίσκεται ξανά στο σημείο μηδέν μιας σύγκρουσης που αλλάζει την Ευρώπη.

Ο ρόλος του παραμένει ανεπίσημος η επιρροή του όμως το αντίθετο. Το ρίσκο που παίρνει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ αλλά και ο Κούσνερ μπορεί να μην είναι εμφανές ή να μην το αντιλαμβάνονται έτσι οι ίδιοι – είναι όμως ξεκάθαρο και μεγάλο για όλες τις πλευρές – κυρίως αυτή της Ευρώπης που καλείται να συζητήσει με το «δεξί» χέρι του Αμερικανού Προέδρου που όμως δεν έχει σήμερα το «δαχτυλίδι με το μονόγραμμα» σε κανένα από τα δάχτυλά του…