«Ταμιφλού»: Ανίκανο να προστατεύσει σε περίπτωση πανδημίας γρίπης

Οι κυβερνήσεις μπορεί να έχουν «πετάξει» τεράστια ποσά για να δημιουργήσουν αποθέματα του αντιικού φαρμάκου «Ταμιφλού» ως ασπίδα προστασίας σε περίπτωση πανδημίας γρίπης, σύμφωνα με μια νέα επιστημονική έρευνα, η οποία, για μια ακόμη φορά, αμφισβητεί την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου, εκτιμώντας ότι επί της ουσίας δεν έχει μεγαλύτερα οφέλη από την παρακεταμόλη («ντεπόν»).

Οι ερευνητές της επιστημονικής κοινοπραξίας «Cochrane», με επικεφαλής τον καθηγητή ιατρικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Καρλ Χένεγκαν και τον Τομ Τζέφερσον, που πραγματοποίησαν την πιο εξονυχιστική αξιολόγηση (μετα-ανάλυση) μέχρι σήμερα και έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο βρετανικό ιατρικό περιοδικό BMJ, σύμφωνα με το BBC και το "Science", υποστηρίζουν ότι το «Ταμιφλού» (εμπορική ονομασία της ουσίας οσελταμιβίρης) δεν εμποδίζει την εξάπλωση της γρίπης, ούτε μειώνει τις επικίνδυνες επιπλοκές της, ούτε μειώνει τον αριθμό των εισαγωγών σε νοσοκομείο, απλώς βοηθά ελαφρά στον μετριασμό των συμπτωμάτων της λοίμωξης.

Από την άλλη πλευρά, η κατασκευάστρια ελβετική φαρμακοβιομηχανία Roche και άλλοι ειδικοί δήλωσαν ότι η νέα μελέτη είναι εσφαλμένη. «Διαφωνούμε με τα συμπεράσματα» δήλωσε η εταιρεία και προειδοποίησε ότι «μπορεί δυνητικά να έχουν σοβαρές επιπτώσεις για τη δημόσια υγεία».

Τη διαφωνία τους εξέφρασαν και άλλοι επιστήμονες, που ασχολούνται με τη γρίπη, οι οποίοι ανέφεραν πως η νέα αρνητική αξιολόγηση βασίστηκε σε λανθασμένες στατιστικές μεθόδους, «που συστηματικά υποεκτιμούν τα οφέλη» του φαρμάκου. Η καθηγήτρια Γουέντι Μπάρκλεϊ του Imperial College του Λονδίνου δήλωσε ότι «πρέπει να ανανεωθούν τα αποθέματα του Ταμιφλού. Τι άλλο μπορεί να κάνει κανείς αν χτυπήσει μια πανδημία, από τη στιγμή που δεν διαθέτουμε εμβόλιο για τους πρώτους έξι μήνες;»

Όμως οι ερευνητές της Cochrane αντέτειναν ότι έκαναν μια τεράστια προσπάθεια να βρουν και να αναλύσουν ερευνητικά στοιχεία για την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου, τα οποία έως τώρα δεν είχαν δημοσιοποιηθεί, επειδή οι εταιρίες δεν είναι υποχρεωμένες να δημοσιεύσουν σε επιστημονικά περιοδικά όλες τις κλινικές δοκιμές που κάνουν. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον οι μισές δοκιμές, συνήθως οι λιγότερο ευνοϊκές για τις φαρμακευτικές εταιρίες, δεν βλέπουν ποτέ το φως της δημοσιότητας, χωρίς αυτό να θεωρείται παράνομο. Μετά από επίμονο αγώνα των επιστημόνων της κοινοπραξίας Cochrane, η Roche δέχτηκε για πρώτη φορά να είναι διαφανής και να δώσει όλα τα διαθέσιμα κλινικά δεδομένα για το φάρμακό της.

Η νέα μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η βασική ωφέλεια του «Ταμιφλού» (που κυκλοφόρησε στην αγορά το 1999 και έχει αποφέρει πάνω από 18 δισεκατομμύρια δολάρια στη Roche μέχρι σήμερα) είναι ότι μειώνει τα συμπτώματα της γρίπης από επτά σε 6,3 μέρες στους ενήλικους και σε 5,8 στα παιδιά. Όμως, σύμφωνα με τους ερευνητές, κάτι ανάλογο μπορεί να επιτύχει και η παρακεταμόλη. Για τους ισχυρισμούς ότι το φάρμακο εμποδίζει επιπλοκές όπως η πνευμονία, οι ερευνητές ανέφεραν ότι οι κλινικές δοκιμές δεν δείχνουν «κάποιο ορατό αποτέλεσμα».

Αλλά και για τον ισχυρισμό ότι το «Ταμιφλού» επιβραδύνει την εξάπλωση του ιού στον πληθυσμό, δίνοντας έτσι χρόνο για τη δημιουργία του κατάλληλου αντιγριπικού εμβολίου, οι ερευνητές ανέφεραν πως «αυτό δεν έχει αποδειχτεί» και ότι «δεν υπάρχει αξιόπιστος τρόπος που αυτά τα φάρμακα μπορούν να εμποδίσουν μία πανδημία». Επιπλέον, επεσήμαναν ότι το φάρμακο επιφέρει συχνότερα -από ό,τι ήταν έως τώρα γνωστό- διάφορες παρενέργειες, όπως ναυτία, εμετό, πονοκεφάλους, ψυχικές διαταραχές, νεφρικά προβλήματα και υπεργλυκαιμία.

Σε μια ξεχωριστή έρευνα, η ίδια ερευνητική ομάδα κατέληξε σε εξίσου απογοητευτικά συμπεράσματα και για το άλλο αντιικό φάρμακο, το Relenza (ζαναμιβίρη) της βρετανικής εταιρείας GSK, που έχει μικρότερες πωλήσεις από το Tamiflu και συνήθως χρησιμοποιείται ως δεύτερη γραμμή άμυνας.

Μία άλλη όμως ομάδα επιστημόνων (Multiparty Group for Advice in Science), που έχει πιο φιλικές σχέσεις με την εταιρία Roche και η οποία δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του κορυφαίου ολλανδού ιολόγου Άλμπερτ Όστερχάους του Εράσμειου Πανεπιστημίου, δήλωσε ότι θα διεξάγει τη δική της έρευνα και θα ανακοινώσει τα δικά της συμπεράσματα φέτος το φθινόπωρο, θεωρώντας οι ερευνητές της κοινοπραξίας Cochrane δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους.

Καθώς ο ιατρικός πόλεμος μαίνεται, άλλοι αναλυτές επισήμαναν ότι για να απαντηθεί μια και καλή το ερώτημα σχετικά με την αποτελεσματικότητα του «Ταμιφλού», πρέπει να γίνουν νέες ανεξάρτητες τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές, αλλά το ζήτημα είναι ποιός θα τις χρηματοδοτήσει (προφανώς η Roche δεν έχει τέτοιο κίνητρο).

Στο μεταξύ, οι εμπορικές πατέντες του φαρμάκου λήγουν στις περισσότερες χώρες το 2016 και πλέον θα ανοίξει ο δρόμος για την ανάπτυξη γενόσημων φαρμάκων με οσελταμιβίρη. Από την άλλη, τα περισσότερα αποθέματα «Ταμιφλού» των κυβερνήσεων, που δεν έχουν ποτέ χρησιμοποιηθεί, σύντομα θα λήξουν και θα είναι άχρηστα...