Φωτιά στο Μάτι: Kι όμως, προσπαθούν να κρύψουν τους νεκρούς που αυξήθηκαν σε 91

Τα μεσάνυχτα της μοιραίας Δευτέρας 24 Ιουλίου, κατά τη σύσκεψη στο Συντονιστικό Κέντρο της Πυροσβεστικής, η κυβέρνηση επέλεξε να κλείσει τα αυτιά για να μην ακούει τις κραυγές που έφταναν από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για τους δεκάδες νεκρούς στο Μάτι, αλλά και τα μάτια για να μην τους βλέπει στα νοσοκομεία.

Ο πρωθυπουργός και τα κυβερνητικά στελέχη επέλεξαν να παριστάνουν ότι δεν γνωρίζουν για τις ανθρώπινες απώλειες κατά την περίφημη σύσκεψη, παρότι, όπως αποδείχθηκε τις περασμένες ημέρες αλλά και όπως παραδέχθηκαν τελικά κάποιοι εκ των συμμετεχόντων, ήξεραν γι’ αυτές. Δεκατέσσερις ημέρες μετά την καταστροφική πυρκαγιά στο Μάτι οι νεκροί... μπήκαν στο λεξιλόγιο της κυβέρνησης, ωστόσο ανακατεμένος μέσα στις στάχτες και τα αποκαΐδια παραμένει ακόμη ο αριθμός τους. Στα ίδια απομεινάρια βρίσκονται αναμεμειγμένα λάθη, παραλείψεις, σκοπιμότητες, αβλεψίες, ευθύνες.

Οι κατάλογοι που αφορούν τους νεκρούς, τους ταυτοποιημένους και τους μη, τους αγνοούμενους, όσους καταλήγουν στα νοσοκομεία επικαιροποιούνται και ανακοινώνονται από την Πυροσβεστική σε συνεργασία με την Ελληνική Αστυνομία και τους ιατροδικαστές του υπουργείου Δικαιοσύνης και του Πανεπιστημίου Αθηνών. Απαντήσεις όμως δεν δίνονται (μόνο) με τους αριθμούς. Στην προκειμένη περίπτωση, δε, φαίνεται ότι με τους αριθμούς -τους θλιβερούς αυτούς αριθμούς- γίνονται παιχνίδια αποπροσανατολισμού και συσκότισης. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Πυροσβεστικής στις 29 Ιουλίου, με βάση την επίσημη ιστοσελίδα της υπηρεσίας, οι αγνοούμενοι ήταν 25, είχε γίνει η ταυτοποίηση 59 σορών και εκκρεμούσε η ταυτοποίηση για άλλες 28. Το Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας (ΕΚΕΠΥ) είχε ανακοινώσει ότι είχαν καταλήξει τέσσερις άνθρωποι που νοσηλεύονταν. Ο τελευταίος απολογισμός κάνει λόγο για 91 νεκρούς - μετά το θάνατο μιας 95χρονης που είχε υποστεί εκτεταμένα εγκαύματα - ουδέν στοιχείο δίνεται όμως αναφορικά με τις νεκροτομές που έχουν ολοκληρωθεί, ούτε και με τις σορούς που έχουν δοθεί στις οικογένειες.

Αυτό που αποφεύγεται να καταρτιστεί και να δοθεί στη δημοσιότητα, ακόμη και με εισαγγελική διάταξη εφόσον κρινόταν ότι συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος, είναι ένας κατάλογος με τους ταυτοποιημένους νεκρούς. Οπως δεν δόθηκε επισήμως κατάλογος με τους αγνοούμενους - απλώς η εκπρόσωπος της Πυροσβεστικής άλλαζε τα ονόματα από τον κατάλογο των αγνοουμένων σε εκείνον των νεκρών.

Εμπειρα στελέχη της δημόσιας διοίκησης και του ιατροδικαστικού χώρου δηλώνουν ότι είναι πραγματικά απορίας άξιον ότι δεν καταρτίστηκε μια επίσημη ονομαστική λίστα για τους αγνοούμενους (αλλά και για τους νεκρούς στην επόμενη φάση). Οπως αναφέρουν, η αλληλεπίδραση που θα υπήρχε μέσω αυτής της λίστας, καταρχάς, με τους κατοίκους της περιοχής του Ματιού και με όσους αναζητούσαν ανθρώπους στην καμένη περιοχή θα πρόσφερε πολλά στην καταγραφή και τον εντοπισμό τους, είτε νεκρών είτε ζωντανών. Το ότι έπρεπε κάποια υπηρεσία να αναλάβει να επικοινωνήσει με τους ιδιοκτήτες των ακινήτων στο Μάτι και να ζητήσει στοιχεία για ενοίκους και φιλοξενούμενους σε κάθε ακίνητο την ημέρα και ώρα της πυρκαγιάς ή και να γίνει καταγραφή πόρτα-πόρτα ώστε να υπάρξει κάποιος εκτιμώμενος αριθμός όσων κινδύνεψαν ή σώθηκαν ή «χάθηκαν», μάλλον παραπέμπει σε κάποια άλλη χώρα με κάποια άλλη οργάνωση...

Η αναζήτηση των θυμάτων φαίνεται ότι έγινε βιαστικά, ίσως και πρόχειρα. Η περισυλλογή των σορών -ή των υπολειμμάτων τους- διήρκεσε για δυο-τρία 24ωρα. Ωστόσο, ουδείς είχε μεριμνήσει να υπάρχουν στα κλιμάκια των πυροσβεστών και των αστυνομικών και ιατροδικαστές προκειμένου να αξιολογούνται σε πραγματικό χρόνο και τόπο τα πολλές φορές μακάβρια ευρήματα που κατέληγαν στους σάκους για το νεκροτομείο και να εξάγονται πιο ασφαλή στοιχεία. Η παράλειψη εντοπίστηκε την προπερασμένη Παρασκευή, όταν στο νεκροτομείο της Αθήνας ανοίχτηκε σάκος -πρέπει να περιέχει μία σορό- που περιείχε τρία μηριαία οστά και ενώ κάθε άνθρωπος διαθέτει δύο, αριστερό και δεξί...

Αλαλούμ στο νεκροτομείο

Την ίδια στιγμή, σε κατ’ ιδίαν συνομιλίες ειδικών με τις αρμόδιες υπηρεσίες διατυπώνεται πιεστικό το ερώτημα αν έχουν ελεγχθεί για υπολείμματα σορών καμένα σπίτια και αυτοκίνητα: «Θεωρώντας δεδομένο ότι σοροί έχουν εξαχνιστεί ή εξαϋλωθεί σε πολλές περιπτώσεις, όπως ανέφερε ο ιατροδικαστής Πειραιά ότι συνέβη στο οικόπεδο όπου βρέθηκαν δεκάδες σοροί, έχουν αναζητηθεί υπολείμματα από σημεία όπου είναι πολύ πιθανό να εγκλωβίστηκαν και να απανθρακώθηκαν άνθρωποι;». Ωστόσο, τα προβλήματα και οι δυσλειτουργίες είχαν προκύψει σχεδόν από την επομένη της πυρκαγιάς: όταν κλήθηκαν οι Ιατροδικαστικές Υπηρεσίες Αθήνας και Πειραιά (επικεφαλής οι κύριοι Νικόλαος Καρακούκης και Ηλίας Μπογιόκος, αντίστοιχα), το Ιατροδικαστικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών (επικεφαλής η καθηγήτρια Χαρά Σπηλιοπούλου) και η Διεύθυνση της Εγκληματολογικής Υπηρεσίας της Ελληνικής Αστυνομίας να συντονίσουν και να υλοποιήσουν τις διαδικασίες νεκροψίας, αναγνώρισης, ταυτοποίησης. Συμφωνήθηκε να γίνει η μεταφορά όλων των σορών από τα νοσοκομεία στο νεκροτομείο του Σχιστού, ωστόσο μετά άρχισαν, κυρίως, διαφωνίες. Δεν συμφωνούσαν να γίνονται εκεί οι νεκροτομές, ούτε ήθελαν όλοι να ζητηθεί συνδρομή και από άλλους ιατροδικαστές του ΕΣΥ ή ιδιώτες - σημειωτέον ιατροδικαστές από Κύπρο και Ιταλία είχαν προσφερθεί να βοηθήσουν.

Ετσι, οι σοροί μεταφέρονταν λίγες-λίγες στο Γουδί. Εκεί καλούνταν και οι συγγενείς των θυμάτων για αναγνώριση, εφόσον αυτό ήταν εφικτό, ή λήψη δείγματος για ταυτοποίηση. Μάλιστα, και σε αυτή τη διαδικασία καταλογίστηκε από τους συγγενείς των θυμάτων αναλγησία προς αυτούς, αφού καλούνταν να πάνε στο νεκροτομείο για ταυτοποίηση αντί να ακολουθείται η αντίθετη διαδικασία: να πάνε οι ειδικοί στο Μάτι ή όπου αλλού ήταν η κατοικία τους αντί να τους βάζουν σε μια τέτοια διαδικασία.

Επίσης, αξιοσημείωτη είναι η απουσία ειδικών από την Οδοντιατρική Σχολή της Αθήνας από το νεκροτομείο και τις διαδικασίες που έγιναν μέχρι και την περασμένη Δευτέρα. Παρότι η οδοντιατρική συνδρομή είναι σημαντική και καθοριστική σε πολλές περιπτώσεις δύσκολης ταυτοποίησης, στην προκειμένη καταστροφική πυρκαγιά κλήθηκαν για πολύ περιορισμένο αριθμό ταυτοποιήσεων.

Στο σόου που μεταδόθηκε ζωντανά τη μοιραία Δευτέρα της 23ης Ιουλίου στο Συντονιστικό Κέντρο της Πυροσβεστικής με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, παρουσία υπουργών και άλλων, η λέξη «νεκροί» ήταν απαγορευμένη. Ολοι στην κυβέρνηση γνώριζαν ότι είχαν διακομιστεί νεκροί στο Σισμανόγλειο, στο Παίδων «Αγία Σοφία», στον «Ευαγγελισμό», ωστόσο επέλεξαν να συζητούν για τα καμένα σπίτια, τον άνεμο και το πότε θα πετάξουν τα αεροπλάνα.

Πρώτη κλήση από τις 20.41

Πρώτος παραδέχτηκε ότι είχε ενημερωθεί για τον πρώτο νεκρό της φωτιάς στο Μάτι το απόγευμα της Δευτέρας, προτού νυχτώσει, ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Παναγιώτης Κουρουμπλής. Μιλώντας στο ραδιόφωνο ΘΕΜΑ 104,6 και τον δημοσιογράφο Αντώνη Λιάρο την περασμένη Κυριακή, ο κ. Κουρουμπλής κατέβαλε μια απέλπιδα προσπάθεια να σηκώσει αυτός το βάρος της ευθύνης εξ ολοκλήρου και να προστατεύσει τον «μόλις 44χρονο πρωθυπουργό», λέγοντας ότι «υπήρχε πληροφορία για νεκρούς, αλλά δεν αξιολόγησα αυτή την πληροφορία ως ασφαλή».

Οι πρόεδροι των εργαζομένων στο ΕΚΑΒ και τα δημόσια νοσοκομεία κατέδειξαν με στοιχεία και ντοκουμέντα αυτό που προσπαθούσαν να κρύψουν τα κυβερνητικά στελέχη τις προηγούμενες ημέρες. Ο πρόεδρος των εργαζομένων στο ΕΚΑΒ Γιώργος Μαθιόπουλος είπε την περασμένη Δευτέρα στο ΘΕΜΑ 104,6 ότι «η πρώτη κλήση από την Πυροσβεστική για νεκρό στο Μάτι έγινε στις 20.41. Εμείς τους πρώτους τέσσερις νεκρούς τούς παραλάβαμε από τις 21.50 μέχρι τις 22.30». Επιπλέον, 70 λεπτά προτού ξεκινήσει η «καυτή» σύσκεψη στην Πυροσβεστική, στις 22.30, το ΕΚΑΒ έλαβε εντολή να σταματήσει την παραλαβή νεκρών «καθώς ενεργοποιήθηκε το σχέδιο ανθρώπινων απωλειών έτσι ώστε να ταυτοποιούνται οι νεκροί». Ανάλογη (χρονική) εικόνα έδωσε στο ΘΕΜΑ 104,6 και ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στα Δημόσια Νοσοκομεία (ΠΟΕΔΗΝ), Μιχάλης Γιαννάκος. Οπως είπε ο ίδιος, «το βράδυ της Δευτέρας 23 Ιουλίου ήμουν στο Σισμανόγλειο, που από τις 22.30 είχε προετοιμάσει χώρο για να υποδεχτεί μεγάλο αριθμό νεκρών. Αυτό μου το επιβεβαίωσε μία ημέρα μετά ο αναπληρωτής διοικητής της 1ης Υγειονομικής Περιφέρειας όταν βρέθηκα ξανά στο Σισμανόγλειο».

Η νέα επιχείρηση «συσκότισης» για τους νεκρούς διεκπεραιώθηκε από τον αναπληρωτή υπουργό Υγείας. Ο κ. Παύλος Πολάκης μιλώντας στην τηλεόραση της ΕΡΤ παραδέχτηκε ότι «την ώρα της σύσκεψης είχαμε ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες για δύο νεκρούς». Η συνέχεια όμως ξεπέρασε κάθε πρόβλεψη για τα λεγόμενά του - που προφανώς δεν παρέκλιναν από την προστασία του πρωθυπουργού. «Ο νεκρός επιβεβαιώνεται όταν ο ιατροδικαστής βάζει τη σφραγίδα. Τι, θα βγαίναμε και θα μιλούσαμε με βάση ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες; Σαφώς και ενημερώθηκε ο πρωθυπουργός όταν έφυγαν οι κάμερες», είπε ο κ. Πολάκης σε μια πρωτοφανή δήλωση, με δεδομένο ότι είναι και γιατρός και συνεπώς γνώστης όλης της διαδικασίας στο νοσοκομείο όταν διακομίζεται ένας νεκρός.

Αυτό που δεν ήθελε να πει ο γιατρός και αναπληρωτής υπουργός Υγείας είναι ότι η διαπίστωση θανάτου γίνεται από οποιονδήποτε γιατρό. Ο ιατροδικαστής αναζητεί τα αίτια του θανάτου, που είναι διαφορετική διαδικασία από τη διαπίστωση του θανάτου. Συνεπώς, οι νεκροί βρίσκονταν ήδη στα νεκροτομεία όταν έγινε η σύσκεψη στην Πυροσβεστική - η σφραγίδα από τους ιατροδικαστές άρχισε να μπαίνει δύο 24ωρα μετά την πυρκαγιά και όχι για να καταμετρηθούν και να αναφερθούν στον πρωθυπουργό...