«Πίθηκος Ξουθ»: Το έργο που περιγράφει τις διαχρονικές παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας στο θέατρο Σταθμός

Υπάρχουν χαρακτηριστικά και παθογένειες στην σημερινή ελληνική κοινωνία που έχουν κληρονομηθεί από το μακρινό παρελθόν; Απαντήσεις στο παραπάνω, ενδιαφέρον ομολογουμένως ερώτημα δίνονται μέσα ένα από ένα έργο που γράφτηκε δυο αιώνες πριν! Πρόκειται για τον «Πίθηκο Ξουθ» του Ιάκωβου Πιτσιπίου, το πρώτο νεοελληνικό μυθιστόρημα φαντασίας, που παρουσιάζεται από την ομάδα ΑΜΝΑ, κάθε Δευτέρα και Τρίτη βράδυ, στο Θέατρο Σταθμός, σε μια σύγχρονη και πρωτοποριακή σκηνοθεσία της Ρουμπίνης Μοσχοχωρίτης.
Κεντρικός ήρωας του έργου, τον οποίο ερμηνεύει ο ηθοποιός Δημήτρης Κουρούμπαλης, είναι ο Ξουθ, ένας άνθρωπος που υπέπεσε σε κάποιο σοβαρό παράπτωμα με αποτέλεσμα να τιμωρηθεί από από τη Θεία Δίκη και να μεταμορφωθεί σε πίθηκο. Ο ίδιος προσπαθεί να εξοικειωθεί με το νέο του εαυτό, να βρει τις ισορροπίες του αλλά και μια θέση μέσα στην κοινωνία ως υπηρέτης διαφόρων αφεντάδων. Μέσα από το τελευταίο του αφεντικό, μάλιστα, έναν ταπεινής καταγωγής αλλά εξαιρετικά φιλόδοξο νέο της δεκαετίας του 1840, έρχεται σε επαφή με άτομα που διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας του πρώτου μισού του δέκατου ενάτου αιώνα και προσπαθεί να εξιλεωθεί και να επανέλθει στην ανθρώπινη υπόστασή του.

«Πρόκειται για ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον μυθιστόρημα, που συνδυάζει στοιχεία επικαιρότητας εποχής, σασπένς, χιούμορ, γκροτέσκ χαρακτήρες, ενδιαφέρουσα γλώσσα, έντονη δράση και υπαρξιακά ερωτήματα» εξηγεί στο protothema.gr η βραβευμένη με βραβείο «Κάρολος Κουν» σκηνοθέτις της παράστασης, Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη και προσθέτει: « Ο Πιτσιπίος φωτογραφίζει χαρακτήρες και πρόσωπα της εποχής, δημιουργώντας ένα κοινωνικό ψηφιδωτό, άκρως αναγνωρίσιμο και συναρπαστικό. Σε συνδυασμό και με τα θέματα που θίγονται στο έργο, μιμητισμός, ξενομανία, άκριτη υιοθέτηση συμπεριφορών και ηθικών στάσεων, ο συγγραφέας οδηγεί στοχευμένα την σάτιρά του προς μια κατεύθυνση: να σχολιάσει τις παθογένειες της εποχής του καθώς και να ασκήσει κριτική σε μια κοινωνική τάξη, την αστική, η οποία μολονότι ήλεγχε την εξουσία, άγονταν και φέρονταν από πεποιθήσεις και νοοτροπίες, είτε ξενόφερτες, είτε προερχόμενες από κατάλοιπα του παρελθόντος. Με αυτό τον τρόπο προβάλλει και θίγει ομοιότητες του τότε με το σήμερα».
Πράγματι, το έργο, γραμμένο σε περιοδικό της Σύρου, το 1848, σε συνέχειες, στηλιτεύει με ευφυή τρόπο τα ήθη και τις παθογένειες της εποχής του όπως ο μιμητισμός προς οτιδήποτε ευρωπαϊκό, η δουλική ξενομανία, η νεόπλουτη αθηναϊκή κοινωνία με τις ιδιοτροπίες της, αλλά και η αλλοτρίωση της ανθρώπινης φύσης από τα πάθη και τις λανθασμένες επιλογές. Περιγράφει επί της ουσίας την «πιθηκίζουσα» μετεπαναστατική ελληνική κοινωνία που επιχειρεί να βρει την ταυτότητά της ανάμεσα στο «σήμερα» και το «χθες», ανάμεσα στην εικόνα που έχουν οι άλλοι γι’ αυτήν και η ίδια για τον εαυτό της.

Παρόλα αυτά, μέσα από την ιστορία δίνονται και απαντήσεις σε σημαντικά υπαρξιακά ζητήματα όπως είναι η ανάγκη για αυθεντικότητα αλλά και οι δρόμοι μέσα από τους οποίους μπορεί να εξελιχθεί ένας άνθρωπος. «Η ροπή του ανθρώπου προς τη ματαιοδοξία, τη φιλαυτία, την φιλοδοξία, την κενότητα, είναι στοιχεία που χρειάζεται να δουλευτούν ώστε να μην αποτελούν εμπόδιο στην εξέλιξή του. Η συμμετοχή του ως μέλος μιας οργανωμένης κοινωνίας αποτελεί έναν ικανό κρίκο διαχείρισης των αντιφάσεων της ανθρώπινης ύπαρξης, που μαζί με την αυτογνωσία, ως συνειδητή κατανόηση του εαυτού, μπορούν να αποτελέσουν λύση στο μυστήριο της ανθρώπινης συμπεριφοράς» υπογραμμίζει η σκηνοθέτις.
Μαζί με τον Δημήτρη Κουρούμπαλη παίζουν οι ηθοποιοί Αντιγόνη Μακρή, Ευγενία Μαραγκού, Νίκος Μέλλος, Πηνελόπη Σεργουνιώτη.