Χρήστος Μπόκας

Σε δύσκολη θέση ο υπουργός Αμυνας και αρχηγός των ΑΝ.ΕΛ. μετά τη συμφωνία στο Σκοπιανό. Πώς οι υπογραφές στις Πρέσπες πυροδότησαν φαινόμενα ασύντακτης κατάρρευσης του κόμματος.

Τα τηλεφωνικά κέντρα στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας και στην έδρα των Ανεξάρτητων Ελλήνων στην οδό Χαροκόπου στην Καλλιθέα χτυπούν ακατάπαυστα και δαιμονισμένα όλες τις ώρες της ημέρας. Πολίτες από όλη την Ελλάδα τηλεφωνούν ζητώντας να μιλήσουν με τον Πάνο Καμμένο και να του εκφράσουν την οργισμένη διαφωνία τους για την υπογραφή της συμφωνίας για το Σκοπιανό.


Οι τηλεφωνητές που δουλεύουν στο Πεντάγωνο και στην Καλλιθέα σημειώνουν τα όσα τους λένε οι οργισμένοι στην πλειονότητα φίλοι του υπουργού Αμυνας, οι περισσότεροι εκ των οποίων απαιτούν να υποβάλει, έστω και τώρα, την παραίτησή του για να εμποδίσει, εν τοις πράγμασι, την εφαρμογή της συμφωνίας με την οποία ο ίδιος και οι συνεργάτες του επιμένουν να δηλώνουν ότι διαφωνούν. Ο υπουργός Αμυνας είναι απολύτως ενήμερος για τα μηνύματα που φτάνουν στα γραφεία του, και γι’ αυτό λένε άνθρωποι από το περιβάλλον του αποφεύγει το τελευταίο διάστημα να πηγαίνει από εκεί. Ολόκληρη την περασμένη εβδομάδα πήγε στο Πεντάγωνο μόνο για λίγες ώρες την Τετάρτη, ενώ τη συνεδρίαση των οργάνων του κόμματος που συγκάλεσε την ίδια ημέρα για να επαναλάβει την αντίθεση των ΑΝ.ΕΛ. στη συμφωνία την έκανε στο κτίριο της Βουλής και όχι στα κομματικά γραφεία της Χαροκόπου.

Για την απουσία του από το υπουργείο οι εξηγήσεις που δίνονται είναι αντιφατικές. Ορισμένοι λένε ότι δεν μπορεί να ακούει το συνεχές βουητό των τηλεφώνων και περιμένει να καταλαγιάσει ο μεγάλος κουρνιαχτός που έχει σηκωθεί μετά τις υπογραφές των Πρεσπών. Αλλοι, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι η μη προσέλευση οφείλεται στην προσπάθεια που καταβάλλει για να προετοιμαστεί ψυχολογικά για την απομάκρυνσή του από το Πεντάγωνο, στο οποίο βρίσκεται ήδη τριάμισι χρόνια.
Ξέρει, λένε άνθρωποι που τον γνωρίζουν καλά, ότι η θητεία του σε αυτό το πόστο δεν θα είναι μακρά, αφού η συμφωνία Τσίπρα - Ζάεφ επιβάλλει ο συμβιβασμός που έκανε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς με τον Σκοπιανό ομόλογό του αργά ή γρήγορα να οδηγηθεί στη Βουλή προς επικύρωση. Αν ο ίδιος και το κόμμα του πουν «Ναι», θα χάσουν το όποιο λαϊκό έρεισμα έχει απομείνει στους ΑΝ.ΕΛ. Αν πουν «Οχι», η έξοδος από την κυβέρνηση είναι μονόδρομος. Με άλλα λόγια, μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα.

Σε αντίθεση με τους ενοίκους του Μεγάρου Μαξίμου, ο αρχηγός των ΑΝ.ΕΛ. κατανόησε από την πρώτη στιγμή ότι η συμφωνία με τα Σκόπια δεν έχει τη λαϊκή αποδοχή. Γι’ αυτό και στήριξε τα συλλαλητήρια κατά της συμφωνίας και την ίδια ώρα επέτρεψε την υπογραφή της. Ανοιξε την εξώπορτα για την παραχώρηση του όρου «Μακεδονία» στο γειτονικό κράτος και την ίδια στιγμή δήλωσε ότι θα κλείσει την εσωτερική καταψηφίζοντάς την. Και μπορεί να του συγχωρήθηκαν ή να πέρασαν απαρατήρητες οι επαμφοτερίζουσες στάσεις του σε ζητήματα κοινωνικών και ατομικών δικαιωμάτων, δεν ίσχυσε όμως το ίδιο για τη διγλωσσία που επέλεξε να υιοθετήσει για το Σκοπιανό.

Εκ του αποτελέσματος ο πολιτικός ακροβατισμός του απέτυχε, καθώς στο πρώτο κρίσιμο εθνικό ζήτημα απέδειξε ότι λειτουργεί ως δεκανίκι της κυβέρνησης και όχι ως δεξιό της αντίβαρο. Ο Πάνος Καμμένος αντί να αποτρέψει την εκτροπή του τρένου και να μάθει στον «μικρό Αλέξη» να γράφει με το δεξί, μετατράπηκε σε προέκταση του χεριού του πρωθυπουργού που υπέγραψε τη συμφωνία.

Η καταψήφιση της πρότασης δυσπιστίας από τους ΑΝ.ΕΛ. ερμηνεύτηκε από όλους, όπως ήταν αναμενόμενο, ως εξουσιοδότηση στον υπουργό Εξωτερικών Ν. Κοτζιά να υπογράψει τη συμφωνία. Και αυτό πυροδότησε αστραπιαία τα εθνικά αντανακλαστικά της κοινωνίας, αλλά και φαινόμενα ασύντακτης κατάρρευσης των ΑΝ.ΕΛ. Η αρχή έγινε με τη διαγραφή του βουλευτή της Β’ Πειραιά Δημήτρη Καμμένου, ο οποίος διαφώνησε με τη στρατηγική του κόμματος. Ακολούθησαν η παραίτηση της εκπροσώπου Τύπου Μανταλένας Παπαδοπούλου και η μαζική παράδοση των κομματικών ταυτοτήτων από δεκάδες στελέχη από όλη τη χώρα και κυρίως τη Βόρεια Ελλάδα.

Η κρίσιμη συνεδρίαση

Πώς έφτασαν όμως οι ΑΝ.ΕΛ. να στηρίξουν την υπογραφή της συμφωνίας; Σύμφωνα με πληροφορίες, δύο ημέρες πριν από την κρίσιμη έναρξη της συζήτησης της πρότασης δυσπιστίας η Κεντρική Επιτροπή του κόμματος αποφάσισε ομόφωνα να εξουσιοδοτήσει τον αντιπρόεδρο Παναγιώτη Σγουρίδη να συγκαλέσει διευρυμένη Κοινοβουλευτική Ομάδα με τη συμμετοχή και κομματικών οργάνων. Το αίτημα ωστόσο δεν έγινε αποδεκτό, με αποτέλεσμα να συνεδριάσουν μόνο τα μέλη της Κ.Ο. Πηγές υποστηρίζουν ότι η διευρυμένη συμμετοχή θα έδειχνε ότι η βάση του κόμματος διαφωνεί με τη συμφωνία και απαιτεί ξεκάθαρη στάση ακόμα και αν χρειαστεί η αποχώρηση των ΑΝ.ΕΛ. από την κυβέρνηση.

Στο περιθώριο, λίγο πριν από την έναρξη της κρίσιμης συνεδρίασης της Κ.Ο., οι Δημήτρης Καμμένος, Κώστας Κατσίκης και Μαρία Κόλλια-Τσαρουχά παραδέχονταν ότι η συμφωνία πρέπει να ακυρωθεί. Στενός συνεργάτης του προέδρου με πλούσια διπλωματική εμπειρία και γνώση των χειρισμών της κυβέρνησης Καραμανλή στο Βουκουρέστι το 2008 υποστήριζε ότι η συμφωνία περιλαμβάνει επιβαρυντικούς όρους για την Ελλάδα. Κατά την έναρξη της συνεδρίασης ο Δ. Καμμένος πρότεινε την κατάθεση πρότασης δυσπιστίας κατά του υπουργού Εξωτερικών προκειμένου να τον εμποδίσουν εμπράκτως να μεταβεί στις Πρέσπες για την υπογραφή της συμφωνίας.
Οι ίδιες πηγές υποστηρίζουν ότι με την πρόταση συμφώνησε και ο κ. Κατσίκης, ενώ ο Π. Καμμένος απευθύνθηκε στο κοινοβουλευτικό του επιτελείο προκειμένου να μάθει πόσες υπογραφές απαιτούνται για τη συγκεκριμένη ενέργεια. Τελικά η πρόταση απορρίφθηκε με συνοπτικές διαδικασίες και ο πρόεδρος των ΑΝ.ΕΛ. ανέπτυξε τη βασική του εισήγηση.

Τα ανταλλάγματα και η πρόταση μομφής

Σύμφωνα πάντα με διασταυρωμένες πληροφορίες από πρόσωπα που μετείχαν στη συνεδρίαση, ο Π. Καμμένος εξήγησε ότι πρέπει να καταψηφιστεί η πρόταση δυσπιστίας, επιχείρησε να μειώσει τη σημασία της υπογραφής της συμφωνίας και παράλληλα να αναπτύξει τα οφέλη από τη διατήρηση της κυβερνητικής συνοχής.

Συγκεκριμένα, τόνισε πως προέχει η διατήρηση της κυβερνητικής συνοχής ώστε να μη διαταραχθεί η πορεία εξόδου της χώρας από τα μνημόνια. Μεταξύ των επιχειρημάτων ήταν η διαβεβαίωση προς τους βουλευτές του πως στο Eurogroup της 21ης Ιουνίου θα υπάρξει λύση για το χρέος με επιμήκυνση της αποπληρωμής έως το 2038. Σε εκείνο το σημείο ο Θανάσης Παπαχριστόπουλος έσπευσε να υποστηρίξει ότι και οι δικές του πληροφορίες συνηγορούν στο συγκεκριμένο ευνοϊκό σενάριο για τη ρύθμιση του χρέους.

Παράλληλα, ο Π. Καμμένος υποστήριξε ότι ο μόνος τρόπος για να ακυρωθεί η μείωση των συντάξεων που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛ. έχει ψηφίσει είναι να συνεχιστεί ο βίος της συγκεκριμένης κυβέρνησης. Τέλος, ανέφερε ότι ενδεχόμενη πτώση της κυβέρνησης θα ακυρώσει τα Προεδρικά Διατάγματα που είναι έτοιμα προς δημοσίευση για την οριοθέτηση της ΑΟΖ. Οι ίδιες πηγές υποστηρίζουν ότι ο Π. Καμμένος δεν ανέφερε ότι υπάρχει σιωπηρή συμφωνία για ανταλλαγή του ονόματος της Μακεδονίας με το χρέος, ωστόσο ισχυρίζονται ότι περιέγραψε μια συνθήκη μπλόφας κατά την οποία η ελληνική κυβέρνηση θα πάρει τη λύση για το χρέος και την κρίσιμη στιγμή, πριν από την ψήφιση της συμφωνίας από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, οι ΑΝ.ΕΛ. θα ρίξουν την κυβέρνηση. Επισημαίνουν δε ότι ο συγκεκριμένος οδικός χάρτης είναι εις γνώσιν του πρωθυπουργού.

Η επανεμφάνιση του «τέρατος»

Εκ του αποτελέσματος οι σχεδιασμοί της ηγεσίας του κόμματος δεν συμπεριέλαβαν τον παράγοντα της λαϊκής αντίδρασης. Η επιλογή των ΑΝ.ΕΛ. να επιτρέψουν την υπογραφή της συμφωνίας για την ονομασία της γειτονικής χώρας ως «Βόρεια Μακεδονία» άνοιξε τον ασκό του Αιόλου και το κόμμα κινδυνεύει με ασύντακτη κατάρρευση. Η ειρωνεία για το κόμμα είναι πως οι λόγοι της κατάρρευσής του είναι σχεδόν πανομοιότυποι με εκείνους που το δημιούργησαν.

Το 2012 οι ΑΝ.ΕΛ. φιλοδοξούσαν να καλύψουν το τεράστιο κενό που δημιουργήθηκε μεταξύ κοινωνίας και πολιτικών κομμάτων. Υποσχέθηκαν ότι θα λειτουργούν σύμφωνα με τη λαϊκή βούληση, πως θα ανακτήσουν τη χαμένη εθνική κυριαρχία, ενώ έντυσαν την πολιτική τους ταυτότητα με αντιμνημόνιο, πατριωτισμό και αρκετές δόσεις συνωμοσιολογίας.

Σήμερα, έξι χρόνια μετά, έχουν υπογράψει δύο μνημόνια, έχουν ψηφίσει εκατοντάδες προαπαιτούμενα, συνομιλούν με τους δανειστές, συνεργάζονται με τη Rothschild και επιτρέπουν στα Σκόπια να χρησιμοποιεί τον όρο «Μακεδονία». Βρέθηκαν στην απέναντι όχθη και ήταν θέμα χρόνου να βρεθούν αντιμέτωποι με το «τέρας» που και οι ίδιοι εξέθρεψαν την εποχή των Αγανακτισμένων. Το διαπίστωσε η υπουργός Τουρισμού Ελενα Κουντουρά στα Χανιά, αλλά και αρκετά ακόμα κυβερνητικά και κομματικά στελέχη σε Σέρρες, Καβάλα, Καστοριά κ.α.

Οι «αργυρώνητοι» και οι 180

Οι καταιγιστικές εξελίξεις που προκάλεσε η υπογραφή της συμφωνίας στις Πρέσπες με τη φυγή δεκάδων στελεχών από τους ΑΝ.ΕΛ. ανάγκασε τον Π. Καμμένο να συγκαλέσει έκτακτη συνεδρίαση της Κ.Ο. και να προχωρήσει σε συνέντευξη Τύπου. Σαν φάρσα που επαναλαμβάνεται, ο πρόεδρος των ΑΝ.ΕΛ. επανέφερε στο προσκήνιο σκονισμένες καταγγελίες περί κατάλυσης του πολιτεύματος και απόπειρας εξαγοράς βουλευτών του προκειμένου να ρίξουν την κυβέρνηση.

Σε παρόμοιες καταγγελίες είχε προχωρήσει και το 2014 εν όψει της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας, επιχειρώντας και τότε να τερματίσει την άτακτη φυγή στελεχών του. Επίσης, ο Π. Καμμένος κατήγγειλε οργανωμένο σχέδιο της Ν.Δ. για στοχοποίηση των βουλευτών του και προανήγγειλε προσφυγή στη Δικαιοσύνη. Εκτός αυτού, επιχειρώντας να διανείμει το μέρισμα του πολιτικού κόστους που συνεπάγεται η υπογραφή και ψήφιση της συμφωνίας για τα Σκόπια, πρότεινε την κύρωση του κειμένου από την ελληνική Βουλή με αυξημένη πλειοψηφία 180 βουλευτών.

Ωστόσο η συγκεκριμένη κίνηση, πέραν των προφανών πολιτικών στοχεύσεων, υποκρύπτει επικίνδυνες ερμηνείες που είτε διαφεύγουν την προσοχή του Π. Καμμένου, είτε τον αφήνουν αδιάφορο. Σύμφωνα με το Σύνταγμα, αυξημένη πλειοψηφία απαιτείται για νομοσχέδια που αναγνωρίζουν συνταγματικές αρμοδιότητες σε όργανα διεθνών οργανισμών, ενώ συνταγματολόγοι επισημαίνουν ότι το ίδιο όριο απαιτείται και για σχέδια νόμου που εκχωρούν εθνική κυριαρχία.