Χρήστος Μπόκας

Αναμφίβολα η χώρα έχει πληρώσει ακριβά τον λαϊκισμό που καλλιεργούσαν εντέχνως οι πολιτικοί τις περασμένες δεκαετίες προκειμένου, ακούραστα να γίνουν αρεστοί στους ψηφοφόρους. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι λαϊκισμός ήταν εκείνη η συμπεριφορά που λάμβανε υπ’ όψιν μόνο το πολιτικό κόστος και αδιαφορούσε για τις επιπτώσεις που θα προκαλούνταν στην οικονομία – δημόσια και ιδιωτική - , το περιβάλλον, τα πανεπιστήμια και εν γένει στις επόμενες γενιές.

Υπο αυτή την έννοια εύστοχα ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, στο πρόσφατο άρθρο του στην εφημερίδα «Καθημερινή» εντόπισε στον λαϊκισμό το μεγάλο εχθρό της χώρας.
Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί πως η επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων, η λογιστική βελτίωση των δεικτών της ελληνικής οικονομίας και η δημιουργία ενός πιο ευέλικτου περιβάλλοντος για επίδοξους επενδυτές, ορισμένα στοιχεία που αποκατέστησαν την αξιοπιστία της χώρας στα μάτια των διεθνών αγορών, δεν πραγματοποιήθηκαν μετά από επίμονες συγκρούσεις των κυβερνήσεων με τον υπαρκτό λαϊκισμό.

Απεναντίας, οι τρείς κυβερνήσεις που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν την κρίση και να ικανοποιήσουν τα – παράλογα πολλές φορές – αιτήματα των πιστωτών, χρησιμοποίησαν τον λαϊκισμό για να επιτύχουν τους σκοπούς τους. Πολλές φορές μάλιστα, χρησιμοποίησαν ισοπεδωτικά επιχειρήματα προκειμένου τυφλά να «αμοιβαιοποιήσουν» τις ευθύνες, να διεγείρουν κοινωνικά πάθη, να προκαλέσουν μίση και αντιπαλότητες μεταξύ ομάδων εργαζομένων. «Μαζί τα φάγαμε», «όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι κηφήνες», «το Δημόσιο ευθύνεται για την κρίση», «οι συνταξιούχοι παίρνουν πολλά», «όλοι οι ελεύθεροι επαγγελματίες είναι φοροφυγάδες», «όλοι στην ΕΡΤ είναι λαμόγια», «όλοι οι επιχειρηματίες είναι κρατικοδίαιτοι» και «όλοι οι αγρότες κυκλοφορούν με Πόρσε». Τα παραπάνω είναι μόνο λίγα από τα ισοπεδωτικά επιχειρήματα που χρησιμοποίησαν υπουργοί και κυβερνητικοί βουλευτές προκειμένου να υποστηρίξουν διατάξεις για: «τυφλές» απολύσεις, καταργήσεις κοινωνικών επιδομάτων,  οριζόντιες μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις, παράλογες αυξήσεις φορολογικών συντελεστών, «λουκέτα» η αποκρατικοποιήσεις στρατηγικών δημόσιων επιχειρήσεων.

Με τον τρόπο αυτό, καθίσταται σαφές ότι ο λαϊκισμός έχει διπλή δράση. Πάνω του στηρίχθηκαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις με αποτέλεσμα να δημιουργήσουν ένα στρεβλό κράτος, σε αυτόν «πάτησαν» και οι επόμενες για να περιορίσουν τις κοινωνικές αντιδράσεις από μέτρα επώδυνα.

Αυτό, γιατί και στις δύο περιπτώσεις δεν υπήρξε ένα απλό πλάνο μακράς πνοής, ένα εθνικό στρατηγικό σχέδιο που θα αξιολογούσε τα πραγματικά προβλήματα, θα καταμετρούσε τις πραγματικές παραγωγικές δυνάμεις και τις εθνικές εφεδρείες προκειμένου να στηρίξει την εθνική οικονομία σε νέους πυλώνες. Ίσως γιατί κάτι τέτοιο θα προκαλέσει πρόσκαιρο πολιτικό κόστος. Ωστόσο, η Ιστορία θα επιφυλάξει ένα ξεχωριστό κεφάλαιο σε εκείνον που θα το τολμήσει.