Χρ. Ι. Στεφανάδης

Εκεί ο μεγάλος στρατηλάτης σκότωσε με τη λόγχη του τον Μακεδόνα στρατηγό Κλείτο, ο οποίος του είχε σώσει τη ζωή στον Γρανικό ποταμό και ήταν από τους πλέον έμπιστους συντρόφους του. Ποιος ήταν ο λόγος; Ο Κλείτος είχε το θάρρος, σε αντίθεση με τους κόλακες που είχαν πείσει τον βασιλιά ότι είχε θεϊκή καταγωγή, να του αντιπαρατεθεί θυμίζοντάς του ότι ήταν γιος του Φιλίππου και όχι του Αμμωνα Δία...

Ισως ο Μέγας Αλέξανδρος είχε αναπτύξει το σύνδρομο της ύβρεως, το οποίο περιέγραψε ο λόρδος Οουεν 2.500 χρόνια μετά.

Ο Ντέιβιντ Οουεν, επιφανής Αγγλος πολιτικός, είχε διατελέσει υπουργός Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας και παράλληλα ιατρός νευρολόγος. Στο βιβλίο του «Ασθενείς ηγέτες στην εξουσία. Πόσο οι αρρώστιες επηρέασαν τους πολιτικούς τα τελευταία 100 χρόνια», περιγράφει την επίδραση ψυχικών και σωματικών ασθενειών στους ηγέτες του προηγούμενου αιώνα.

Μια επίκτητη ψυχιατρική διαταραχή της συμπεριφοράς ορισμένων πολιτικών είναι το σύνδρομο της ύβρεως. Το σύνδρομο αυτό έχει βασικά τα εξής χαρακτηριστικά: αυτός που πάσχει θεωρεί τους πολίτες απλώς ένα πεδίο όπου ασκεί την εξουσία του. Φροντίζει υπέρμετρα για τη δημόσια εικόνα του. Επιλέγει ενέργειες και δράσεις που ευνοούν αυτή την εικόνα του στον λαό. Ταυτίζει τον εαυτό του με το κράτος ή ακόμα και με το έθνος! Στις δημόσιες ομιλίες του μιλάει σαν μεσσίας, εκθειάζοντας τις ενέργειές του. Αγνοεί τις υποδείξεις και τις παρατηρήσεις του περιβάλλοντός του, αφού πιστεύει ότι έχει το αλάθητο και το προνόμιο να γνωρίζει μόνο αυτός την αλήθεια. Εχει υπερβολική αυτοπεποίθηση. Και τελικά χάνει την επαφή με την πραγματικότητα.

Ειδικότερα, η υπέρμετρη αίσθηση αυτοπεποίθησης τον οδηγεί στον αποκλεισμό κάθε λογικής  συμβουλής, ενώ αρέσκεται μόνο στις κολακείες. Το σύνδρομο αυτό αποκτά μεγάλη σημασία, αφού οι ηγέτες που πάσχουν από αυτό επηρεάζουν τις τύχες των λαών τους, αλλά και άλλων λαών, πολλές φορές καθοριστικά.

Πραγματικά, στον αιώνα που πέρασε φαίνεται ότι ορισμένοι πολύ γνωστοί αρχηγοί κρατών σε όλο τον κόσμο έπασχαν από αυτό το σύνδρομο. Οπως ο Ρούσβελτ, ο Μουσολίνι, ο Χίτλερ, ο Τσόρτσιλ, ο Μάο Τσε Τουνγκ, ο Αϊζενχάουερ, ο Ντε Γκολ, ο Τζον Κένεντι, ο Νίξον, η Θάτσερ, ο Ρέιγκαν, ο Μιτεράν, ο Γέλτσιν, ο Σιράκ, ο Μπλερ, ο Τζορτζ Μπους, ο  Αριέλ  Σαρόν κ.ά.
Ο λόρδος Οουεν βέβαια στο βιβλίο του αναφέρεται σε πολιτικούς ηγέτες του προηγούμενου αιώνα. Εάν όμως κάποιος αναλύσει με τα ίδια κριτήρια συμπεριφορές σύγχρονων ηγετών, εύκολα θα διαπιστώσει ότι αρκετοί μπορεί να θεωρηθεί ότι πάσχουν από το σύνδρομο της ύβρεως εντός και εκτός της χώρας μας. Ειδικά  Ευρωπαίοι ηγέτες της πολύ σύγχρονης επικαιρότητας η αλαζονική συμπεριφορά και η λειτουργία των οποίων επηρεάζουν αρνητικά την πατρίδα μας!  

Ενα ερώτημα που τίθεται είναι πώς δημιουργείται αυτό το σύνδρομο.

Βασική προϋπόθεση είναι να υπάρχει το ανάλογο υπόστρωμα, τόσο το γενετικό όσο και το επίκτητο.  Υπόστρωμα που αφορά τη δομή και την ανάπτυξη του εγκεφάλου του πάσχοντος. Οσον αφορά το γενετικό υπόστρωμα, οι νευροεπιστήμες δεν μπορούν ακόμα να το τροποποιήσουν. Αυτό όμως που μπορεί να επιτύχει η σύγχρονη επιστήμη είναι η διάγνωση. Και αυτό που μπορεί να κάνει ο λαός με την ψήφο του είναι η αποπομπή τους.


*Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι καθηγητής Καρδιολογίας