Δημήτρης Τζανιδάκης

Το μόνιμο ερώτημα των τελευταίων ωρών είναι πού θα σταματήσει η Ρωσία. Δίχως αμφιβολία, έχει ανοίξει ένας κύκλος πολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας, με το φάντασμα του δεύτερου ψυχρού πολέμου να πλανάται σαν αδυσώπητη απειλή. Έχει λόγο να ανησυχεί η Ελλάδα από τα γεγονότα στην Ουκρανία; Κατά την εκτίμηση μου, το Ουκρανικό ενεργοποιεί εμμέσως μηχανισμούς απειλών για τη χώρα μας, πέραν των ευδιάκριτων οικονομικών κινδύνων και επιπτώσεων.

Το σχήμα που χρησιμοποίησε ο Πούτιν, ο οποίος πρώτα έδωσε το έναυσμα για την ανεξαρτητοποίηση των ανατολικών επαρχιών και κατόπιν επενέβη στρατιωτικά, αδιαφορώντας για κάθε έννοια διεθνούς δικαίου και εδαφικής ακεραιότητας, θα μπορούσε να αποτελέσει modus operandi για έναν άλλο γεωπολιτικό ταραξία. H Τουρκία διαχρονικά αναζητεί παρόμοια προσχήματα και αναμφίβολα θα ήθελε να εφαρμόσει αντίστοιχες πρακτικές και τακτικές στην Ελλάδα. Μάλιστα η επιχειρηματολογία Πούτιν περί μη ύπαρξης συνόρων και ιστορικού λάθους που θα διορθωθεί με τη βία, όσον αφορά την Ουκρανία, είναι κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν της λογικής του νεοθωμανισμού, την οποία ασπάζεται ο Ερντογάν. Παράλληλα, η αυθαίρετη και μονομερής ερμηνεία των διεθνών Συνθηκών, η δικτατορική αντίληψη της εξουσίας και η ιμπεριαλιστική πολιτική προσέγγιση, συγκροτούν τον κοινό παρονομαστή των δύο ηγετών.

Οι αναλογίες αυτές, θα μπορούσαν άραγε να αποτελέσουν ικανή και αναγκαία συνθήκη για μια εφάμιλλη τουρκική εισβολή στην Ελλάδα; Εν αντιθέσει με τον ρωσικό, ο τουρκικός αναθεωρητισμός πάσχει πολλαπλώς. Στη γεωπολιτική σκακιέρα, το εκτόπισμα της Τουρκίας, δεν έχει καμία σχέση με το αντίστοιχο της Ρωσίας. Τα οικονομικά μεγέθη είναι διαφορετικά, όπως και η ενεργειακή δυναμική και αυτάρκεια. Πέραν τούτου, η Τουρκία έχει ανάγκη τη δύση και τα οικονομικά και στρατηγικά συμφέροντα της, προϋποθέτουν την αρμονική συνύπαρξη και συνεργασία με τις δυτικές χώρες. Επιπλέον, τα δημοκρατικά ψήγματα είναι εμφανή στην Τουρκία, γεγονός που αποδεικνύει πως η θέση του Ερντογάν στη χώρα του δεν είναι τόσο κυρίαρχη όσο του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Από την άλλη, η Ελλάδα δεν είναι Ουκρανία. Αποτελεί κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1981, του ΝΑΤΟ από το 1952 και διαθέτει στέρεες συμμαχίες στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Αμυντικά είναι μια καλά εξοπλισμένη χώρα και τα εργαλεία επιρροής της είναι περισσότερα από αυτά της Ουκρανίας. Η Ευρώπη μπορεί σήμερα να πληρώνει τα διαχρονικά στρατηγικά της λάθη σε επίπεδο ηγεσίας, εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής, αλλά και περαιτέρω θωράκισης της δημοκρατίας, ωστόσο ούτε αμελητέα δύναμη είναι, ούτε θα αφήσει στο έλεος του ένα κράτος-μέλος της που απειλείται. Ενδέχεται, μάλιστα, η ρωσο-ουκρανική κρίση να λειτουργήσει ως επιταχυντής για μια σειρά θετικών και αναγκαίων εξελίξεων, όπως η κοινή ευρωπαϊκή άμυνα και η ενεργειακή αυτονομία.

Ένας παλιός διπλωμάτης έλεγε πως η καρέκλα για να είναι στέρεη, χρειάζεται τέσσερα πόδια· σταθερές συμμαχίες, αμυντική επάρκεια, οικονομική ανάπτυξη και διάλογο με σύνεση. Σε ένα τοπίο που μοιάζει με ναρκοπέδιο και με το δόγμα “Si vis Pacem para Bellum” να ακούγεται επίκαιρο όσο ποτέ, η Ελλάδα καλείται να εντοπίσει ποια από τα παραπάνω αμελεί. Έχει αρκετό χρόνο να σκεφτεί, όσο παρακολουθεί το δράμα της Ουκρανίας σε ζωντανή μετάδοση.