Συντροφιά με μάγους και ξωτικά

Στο βιβλίο της Patti Perret, “The faces of fantasy” -μία συλλογή από φωτογραφίες συγγραφέων fantasy μαζί με προσωπικές τους εξομολογήσεις-, ο διάσημος συγγραφέας George RR Martin μιλά για το τι μας προσφέρει το συγκεκριμένο είδος: «Διαβάζουμε fantasy για να βρούμε και πάλι τα χρώματα. Για να δοκιμάσουμε μπαχαρικά με έντονη γεύση και να ακούσουμε τα τραγούδια που τραγούδησαν οι σειρήνες.

Υπάρχει κάτι το παλιό και κάτι το αληθινό στο fantasy που μιλά βαθιά μέσα μας, στο παιδί που ονειρεύτηκε μια ημέρα ότι θα κυνηγούσε στα δάση τη νύχτα [...] και ότι θα βρει μία αγάπη που θα διαρκέσει για πάντα». Δεν υπάρχει πιο εύστοχη τοποθέτηση. Τα βιβλία fantasy μας κάνουν να νιώσουμε και πάλι παιδιά, να ανοίξουμε τους ορίζοντές μας και το μυαλό μας και εάν είμαστε λυπημένοι, να δραπετεύσουμε για λίγο από την γκρίζα πραγματικότητα.

Το συγκεκριμένο είδος έχει γνωρίσει ιδιαίτερη άνθιση κατά τις τελευταίες δεκαετίες και έχουν εκδοθεί πάρα πολλοί ενδιαφέροντες τίτλοι που αξίζει να διαβάσεις. Ανάμεσα σε αυτούς ξεχωρίσαμε έξι... πολυλογίες που είναι must-read για τους λάτρεις του fantasy.

Εκεί και πάλι πίσω

O JRR Tolkien

είναι το Α και το Ω στο fantasy, καθώς είναι αυτός που ουσιαστικά ενέπνευσε όλους τους μεταγενέστερους συγγραφείς να ασχοληθούν με το είδος. Και το έκανε με ιδανικό τρόπο. Κατ’ αρχάς επινόησε δικές του γλώσσες για το φανταστικό του σύμπαν: από την Κουένυα (με βάση τα φινλανδικά) μέχρι τη Σίνταριν (με βάση τα ουαλικά), οι γλώσσες του Tolkien έδωσαν μοναδικό βάθος στο σύμπαν του.

Και επειδή είναι άδικο να εστιάζουμε αποκλειστικά στον «Αρχοντα των δαχτυλιδιών», οποιοδήποτε αναγνωστικό project θα πρέπει να περιλαμβάνει τόσο την πασίγνωστη τριλογία, όσο και το «Χόμπιτ» και ιδιαίτερα το «Σιλμαρίλλιον», το οποίο εξηγεί από πού ξεκίνησαν όλα: από τη θεογονία στον κόσμο του Tolkien, μέχρι τη γέννηση των Ξωτικών και των Ανθρώπων και την προσπάθεια του σατανικού θεού Morgoth να επιβληθεί στη Μέση Γη προκαλώντας απίστευτο πόνο σε όλους όσοι προσπάθησαν να ορθώσουν το ανάστημά τους εναντίον του.



Η μονομαχία του Μόργκοθ με τον Φινγκόλφιν στο «Σιλμαρίλλιον»

Καταγράφει επίσης το background των σημαντικών πρωταγωνιστών του «Αρχοντα», όπως την άνοδο του Σάουρον, την πορεία της Γκαλάντριελ από τη Μέση Γη στη γη των θεών και πάλι πίσω, αλλά και την ιστορία των Νουμενόριαν (από όπου κατάγεται ο Αραγκορν) και πώς αυτοί διεφθάρησαν από τον Σάουρον.

Πολλές είναι οι φορές που ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του fantasy στα χρόνια μας, ο George Martin, επικρίνει τον Tolkien επειδή βλέπει τάχα τον κόσμο με μία ρηχή μανιχαϊστική προσέγγιση. Δεν έχει 100% δίκιο. Τόσο ο Μόργκοθ στο «Σιλμαρίλλιον», όσο και ο διάδοχός τους Σάουρον στον «Αρχοντα» αποτελούν τον «πόλο του κακού». Από εκεί και πέρα έγκειται στην ευχέρεια του κάθε ήρωα να προσεγγίσει αυτόν τον πόλο ή όχι, ανάλογα με τις προσωπικές του επιδιώξεις και όχι επειδή είναι εξαρχής καλός ή κακός (πχ. Σάρουμαν). Και στο τέλος, ο Tolkien ήθελε περισσότερο να αναδείξει τις αρετές της αφοσίωσης, της φιλίας και της αγάπης, παρά να διηγηθεί μία ιστορία με power games όπου το γκρίζο έχει περίοπτη θέση.

Dragons are coming

Ο George Martin (μια και κάναμε τον λόγο του παραπάνω) είναι πλέον ο δεύτερος πιο αναγνωρίσιμος συγγραφέας fantasy στον κόσμο και αυτό χάρη στη μεταφορά του έργου του, “A song of ice and fire” στην τηλεόραση από το HBO. Ξαφνικά, όλος ο κόσμος μιλάει για την καλοσύνη των Starks, τη φιλαργυρία και την ασωτία των Lannisters, τους δράκους της Khaleesi και γενικά οτιδήποτε συμβαίνει στο Westeros και το Essos.

Παρόλα αυτά, το έργο του Martin είναι… λιγότερο fantasy από τα υπόλοιπα που αναφέρονται σε αυτή τη λίστα. Η ιστορία μοιάζει οικεία και θυμίζει έντονα την εποχή του Μεσαίωνα, από την οποία έχει αντλήσει έμπνευση ο συγγραφέας (από τον Πόλεμο των Ρόδων μέχρι την επέλαση των βαρβάρων).

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί με πολλή φειδώ το στοιχείο της μαγείας και αποφεύγει να προσθέσει στο κάδρο μη ανθρώπινες φυλές (εντάξει, υπάρχουν οι Whitewalkers και οι γίγαντες βόρεια του τείχους, αλλά μέχρι εκεί). Ακόμα και όταν διαβάζεις για τους δράκους της Daenerys, εύκολα μπορείς να οδηγηθείς στο συμπέρασμα ότι θα μπορούσαν να είναι μία μεταφορά για ένα τεχνολογικό άλμα που δίνει ένα τεράστιο πλεονέκτημα πυρός σε αυτόν που το κατέχει.



Ενας από τους πολυδιάστατους ήρωες του “The Malazan book of the fallen”, ο Anomander Rake

Οπως και να έχει, εάν σου αρέσει η σειρά “Game of thrones”, καλό θα ήταν να δώσεις μία ευκαιρία και στα βιβλία, τώρα μάλιστα που έχουν εκδοθεί τα πέντε από αυτά και αναμένονται μόνο άλλα δύο. Ο Martin είναι ένας σπουδαίος storyteller, ο οποίος περιγράφει με μοναδικό τρόπο δραματικές σκηνές (η σκηνή του «Κόκκινου Γάμου» για παράδειγμα θα σε στοιχειώσει για πολύ καιρό), ενώ δίνει μοναδικό βάθος στους ήρωές του, δίνοντας επαρκέστατες εξηγήσεις για τα κίνητρα και τη συμπεριφορά τους. Ασε που εάν διαβάσεις τα βιβλία, δεν θα τολμήσει κανένας τηλεορασιόπληκτος να σου κάνει spoiler για τη σειρά…

Η αυτοκρατορία αντεπιτίθεται

Τελείωνα το “A Dance with dragons” όταν ρώτησα έναν φίλο μου «ρε Μήτσο, τι μου προτείνεις να διαβάσω μετά το “Game of Thrones;”» Αυτός μου απάντησε χωρίς να διστάσει: «Διάβασε Steven Erikson». Και αφού η προπαγάνδα του Μήτσου πέτυχε τον στόχο της με συνοπτικές διαδικασίες, άρχισα να τσεκάρω στο ίντερνετ για το έργο του Καναδού συγγραφέα.

Η πρώτη μου αντίδραση ήταν να κοιτάζω επί ένα πεντάλεπτο την οθόνη του υπολογιστή μου με αμηχανία: η σειρά “The Malazan book of the Fallen” αποτελείται από 10… ελαφριά βιβλία (τουλάχιστον 800 σελίδων το καθένα) και ουκ ολίγα spin-offs. «Δεν βαριέσαι, ξεκινάμε», σκέφτηκα και έπεσα με τα μούτρα στο διάβασμα.

Το γεγονός ότι ο Erikson σου αραδιάζει με το καλημέρα ένα τσούρμο ήρωες, διαφορετικές φυλές και τοποθεσίες, αλλά και εντελώς καινούργια πράγματα που δεν έχεις συναντήσει ποτέ και πρέπει κάπως να τα χωνέψεις (όπως το επιβλητικό “Moon's Spawn”, το οποίο είναι μία ιπτάμενη πόλη σε σχήμα τεράστιας σφαίρας που φιλοξενεί μία φυλή αθανάτων, τους Tiste Andii και τον ηγέτη τους Anomander Rake) είναι επαρκείς λόγοι για να επιβραδύνεις τον ρυθμό διαβάσματος μέχρι να αφομοιώσεις τι γίνεται.

Η ιστορία ξεκινάει με την τεράστια αυτοκρατορία των Μαλαζάνων να διεισδύει σε μία νέα ήπειρο, λίγο μετά τη δολοφονία του Αυτοκράτορα Kellanved από το δεξί του χέρι, τη Surly (Laseen). Εστιάζει στις περιπέτειες μίας μικρής ομάδας επίλεκτων και θεότρελων στρατιωτών, των Bridgeburners.



Ο Jon Snow, ο λύκος του και οι Whitewalkers στο “A song of ice and fire”

Στην πορεία αναμειγνύονται νέοι σύμμαχοι και εχθροί, η αυτοκρατορία κλονίζεται από εσωτερικούς και εξωτερικούς κινδύνους, ενώ ο συγγραφέας ανακατεύει συνέχεια την τράπουλα προσθέτοντας ιστορίες προδοσίας, αλλά και wildcards, όπως οι αδιάκοπες επεμβάσεις μίας ολόκληρης στρατιάς θεών, που ο ένας στρέφεται συνεχώς εναντίον του άλλου. Στην ουσία, ο Erikson δεν σταματάει ποτέ να σε βομβαρδίζει με νέους ήρωες, καινούργιες τοποθεσίες και πλοκές μέχρι και το τελευταίο του βιβλίο, ντύνοντας το σύνολο με μεγάλες δόσεις μαγείας και μακελειού και συνεχές μπουρδούκλωμα της χρονικής σειράς των γεγονότων, κάτι που επιβάλλει την αμέριστη προσοχή σου σε όλη τη διάρκεια της δεκαλογίας. Και επειδή στην «κλίμακα επικότητας» το “Book of the Fallen” χτυπάει κόκκινα, δεν θα μπορούσε, παρά να επηρεάσει και τη μουσική σκηνή. Η σειρά έχει εμπνεύσει δύο συγκροτήματα black metal: τους Caladan Brood που πήραν το όνομά τους από τον ομώνυμο πολέμαρχο, σύντροφο του Anomander Rake, και τους Dragnipur που δανείστηκαν το όνομά τους από το σπαθί του τελευταίου.

Ολα για το χρήμα

Αφού πάρεις... φωτιά με τη δεκαλογία του Erikson, μπορείς να το ρίξεις στον -επίσης Καναδό- Glen Cook, στον οποίο ο πρώτος αφιέρωσε το έβδομο βιβλίο της σειράς του, αποδεικνύοντας έμπρακτα τον θαυμασμό του και αναδεικνύοντας την επιρροή του. Το πόνημα του κυρίου Cook έχει τίτλο “The Chronicles of the Black Company”. Ξεκίνησε αρχικά ως τριλογία, εξελίχθηκε σε εννεαλογία και αφού ο συγγραφέας είδε ότι υπάρχει ακόμα ψωμί, αποφάσισε να γράψει άλλα δύο βιβλία και να δοκιμάσει και αυτός τις αντοχές μας.



Ο Μαύρος Λόχος έχει πολεμιστές, αλλά και μάγους, στο “The Chronicles of the Black Company” 

Η σειρά αφηγείται τις περιπέτειες του Μαύρου Λόχου, μίας ομάδας μισθοφόρων (υπήρχε και στην πραγματικότητα μία με το ίδιο όνομα στη Γερμανία του 16ο αιώνα, αλλά δεν έχει καμία σχέση με αυτή του βιβλίου), η οποία εντελώς αναπάντεχα θέτει εαυτόν στις υπηρεσίες του μέχρι τότε θανάσιμου εχθρού της, της Lady.

Η τελευταία ήταν μία επικίνδυνη μάγισσα που κατάφερε να δραπετεύσει από τη φυλακή της και να δημιουργήσει μία ολόκληρη αυτοκρατορία στον Βορρά. Χρειαζόταν όμως έναν αξιόπιστο στρατό για να αντιμετωπίσει τους επαναστάτες που θέλουν να απελευθερωθούν από την αυτοκρατορία. Στην αρχή, η Lady παρουσιάζεται ως ο «διάβολος με το αγγελικό πρόσωπο» και οι επαναστάτες αντιπροσωπεύουν την ηθική πλευρά, με τον Μαύρο Λόχο να ακολουθεί απλά το χρήμα.

Στη συνέχεια όμως οι γραμμές της ηθικής θολώνουν, ορισμένοι «καλοί» αλλάζουν στρατόπεδο, ενώ κάποιοι «κακοί» αποδεικνύονται λιγότερο σατανικοί σε σύγκριση με ορισμένους άλλους χαρακτήρες, άρα και πιο αποδεκτοί. Τα τρία πρώτα βιβλία είναι ιδιαίτερα ευχάριστα, αφού είναι ιδιαίτερα φειδωλά στην περιγραφή, αφήνοντας τον αναγνώστη να συμπληρώσει μόνος του τα κενά, εξελίσσονται με πολύ γρήγορους ρυθμούς και έχουν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες ανατροπές στην πλοκή που σε καθηλώνουν. Το πιο θετικό είναι ότι μπορείς να διαβάσεις μόνο τα τρία πρώτα βιβλία και να σταματήσεις χωρίς να αναρωτιέσαι τι γίνεται στη συνέχεια, καθώς το αρχικό story ολοκληρώνεται σε αυτά, με τον Μαύρο Λόχο να μεταφέρεται στα επόμενα έξι βιβλία στον Νότο - και σε νέες περιπέτειες.

Ενα πολύχρωμο υφαντό

Και επειδή έχουμε καταπιαστεί με τους Καναδούς, ας δούμε λίγο και το πόνημα του Guy Gavriel Kay, ο οποίος μπορεί να καυχάται ως ένας συγγραφέας που ήρθε σε πολύ στενή επαφή με τα έργα του JRR Tolkien και αυτό επειδή βοήθησε τον γιο του τελευταίου, Christopher, να βάλει σε μία σειρά το «Σιλμαρίλλιον», προκειμένου να εκδοθεί.

Η τριλογία “The Fionavar Tapestry” αρχίζει κάπως οικεία, θυμίζοντας «Το χρονικό της Νάρνια» του C. S. Lewis: πέντε φοιτητές του Πανεπιστημίου του Τορόντο συναντούν τον -μάγο όπως αποδεικνύεται- Loren Silvercloak, ο οποίος τους ταξιδεύει στον κόσμο της Fionavar για να πάρουν θέσεις μάχης εναντίον του υπέρτατου «κακού» Rakoth Maugrim.

Η Fionavar είναι ένας όμορφος κόσμος με μεσαιωνικές πόλεις και κάστρα, ιππότες, μάγους, ξωτικά (Lios Alfar όπως λέγονται - ο συγγραφέας παίζει λίγο με τη λέξη «ήλιος» στον όρο), νάνους, την ειρηνόφιλη φυλή των γιγάντων Paraiko, και ασφαλώς τους Uathach και τους Urgach (τα ορκ ας πούμε). Αυτό όμως που κράτησα περισσότερο σαν εικόνα από την τριλογία είναι οι ιπτάμενοι σύμμαχοι του Maugrim: αντί για δράκους, ο Kay προτίμησε να βάλει στη θέση τους υπερμεγέθεις μαύρους κύκνους με κοφτερά δόντια!



Ο John Howe ζωγραφίζει το ταξίδι στις θάλασσες της Fionavar (“The Fionavar tapestry”)

Η τριλογία ενδείκνυται ειδικά για όσους διάβασαν Tolkien και Lewis και θέλουν να συνεχίσουν στο ίδιο μοτίβο διαβάζοντας μία ιστορία που τους θυμίζει κάτι. Ενδείκνυται επίσης σε όσους θέλουν να διαβάσουν για μία σύγκρουση «καλών»-«κακών», καθώς δεν υπάρχουν ήρωες που κινούνται κάπου στο ενδιάμεσο. Ο Kay δανείζεται και αυτός πολλά στοιχεία από τη σκανδιναβική, την ουαλική, την κέλτικη και την ιρλανδική μυθολογία. Μοναδικό σημείο στο οποίο μπορούμε να πούμε ότι το παράκανε, ήταν να εντάξει στην πλοκή την ιστορία του ερωτικού τριγώνου Αρθούρου-Λάνσελοτ-Γκουίνεβιρ, κάτι το οποίο είναι τόσο περιττό και τετριμμένο όσο οι προεκλογικοί λόγοι.

Ο χρόνος κύκλους κάνει

Θα ολοκληρώσω αυτή τη λίστα με το “The wheel of time” του (Αμερικανού - μας τελείωσαν οι Καναδοί) Robert Jordan. Κατ’ αρχάς, να επισημανθεί ότι στην περίπτωση του Jordan έγινε πραγματικότητα ο χειρότερος εφιάλτης του αναγνώστη - κάτι το οποίο φοβόμαστε μη γίνει και με την περίπτωση του George Martin. Και εξηγούμαι: ο συγγραφέας άρχισε να γράφει το 1984.

Εγραφε, έγραφε και τελειωμό δεν είχε. Και εκεί που ετοιμαζόταν να ολοκληρώσει το τελευταίο βιβλίο της σειράς, εγκατέλειψε τον μάταιο τούτο κόσμο το 2007! Χάρη στο μεγάλο απόθεμα σημειώσεων του Jordan, ο Brandon Sanderson μπόρεσε να ολοκληρώσει την… πολυλογία· όχι όμως σε ένα βιβλίο, αλλά σε τρία. Σούμα: 14 βιβλία για το “The wheel of time” και εγγύηση αϋπνίας για κάθε επίδοξο αναγνώστη.

Δεν μπορώ να βγάλω ένα γενικό συμπέρασμα για ολόκληρη τη σειρά, καθώς μόλις πρόσφατα τελείωσα μόλις το πρώτο βιβλίο.

Εχω όμως να σημειώσω τα εξής. Πρώτον, το αρχικό βιβλίο είναι standalone, που σημαίνει ότι μπορείς να το διαβάσεις και εάν δεν σου αρέσει να μην προχωρήσεις στα επόμενα, αφού σου προσφέρει ένα ικανοποιητικό τέλος. Δεύτερον, σε κερδίζει ήδη από τις πρώτες σελίδες, καθώς είναι πάρα πολύ καλογραμμένο, με τον συγγραφέα να προσφέρει πλούσια περιγραφή των τοποθεσιών, των προσώπων που εμπλέκονται και των συμπεριφορών τους, που είναι σαν να σε μεταφέρει στον τόπο που εκτυλίσσεται η ιστορία.

Στα της πλοκής τώρα, το βιβλίο ακολουθεί έναν πιτσιρικά αγρότη (Rand al'Thor) που όπως φαίνεται έχει γεννηθεί για να καθορίσει την ισορροπία μεταξύ του καλού και του κακού. Για τον λόγο αυτό, ο σκοτεινός άρχοντας Ba'alzamon έχει εξαπολύσει τις ορδές του από trollocs (αντίστοιχα των ορκ) για να τον βρει και να τον αναγκάσει να συμμαχήσει μαζί του. Τον βρίσκουν όμως πρώτα η μάγισσα Moiraine και ο ατρόμητος πολεμιστής Lan που προσπαθούν να σώσουν αυτόν και τους φίλους του.