Η δεκατριάχρονη Έμα μεγαλώνει σε μια χώρα της Ανατολικής Ευρώπηςμε δικτατορικό καθεστώς, όπου η καταπίεση δεν έχει τέλος. Όταν οι γονείς της σκοτώνονται, μπαίνει σε ορφανοτροφείο, αλλά πολύ σύντομα την παίρνει από εκεί η γιαγιά της, μια ηλικιωμένη γυναίκα την οποία η Έμα γνωρίζει για πρώτη φορά.
Και ενώ η πατρίδα της συγκλονίζεται από μια βίαιη επανάσταση, η Έμα –σαν μαθητευόμενη μάγισσα– αρχίζει να μαθαίνει τους τρόπους της Γιαγιάς, που ξέρει να λέει το φλιτζάνι, μπορεί να πληγώνει ή να γιατρεύει ανθρώπους κατά βούληση και μοιράζεται το σπίτι της με το φάντασμα του νεκρού άντρα της. Αλλά δεν είναι αυτός ο μοναδικός λόγος που οι περισσότεροι κάτοικοι της μικρής πόλης αντιμετωπίζουν τη Γιαγιά με καχυποψία και περιφρόνηση. Υποψιάζονται ότι αυτή και ο μακαρίτης σύζυγός της είχαν κάποια ανάμιξη στην εξαφάνιση επίσημων εγγράφων της μυστικής αστυνομίας του καθεστώτος.
Καθώς η Έμα μαθαίνει την ιστορία της οικογένειάς της, συνειδητοποιεί ότι πασπαλίζοντας την καθημερινότητα με λίγη μαγεία οι παππούδες της έβρισκαν μια διαφυγή από την ωμή πραγματικότητα.
Προδημοσίευση του βιβλίου
Οι μουσικοί κάνουν τον γύρο του βαγονιού· κρατάνε ο καθένας τους από ένα μπουκάλι του λίτρου βότκα και γεμίζουν τα ποτήρια όλων. Κοιτάζω τη Γιαγιά και της λέω σιγά: Πάμε πίσω στο κουπέ. Η Γιαγιά λέει πως δεν μπορούμε να φύγουμε τώρα, θα είναι προσβολή στους μουσικούς και στη μνήμη του νεκρού, αλλά να μην ανησυχώ, θα με προσέχει αυτή – δεν θα έχουμε προβλήματα.
Σ’ εμάς φτάνει πρώτος ο βιολιστής. Με την άδειά σας, καλή μου κυρία, λέει, γεμίζοντας το ποτήρι της Γιαγιάς μέχρι πάνω· μετά κοιτάζει εμένα και λέει: Τι όμορφο λουλουδάκι είν’ αυτό, και κάνει να βάλει βότκα και στο δικό μου ποτήρι. Πάω να του πω να μη μου βάλει, αλλά η Γιαγιά μού κάνει νόημα με τα μάτια της να μη μιλήσω, κι έτσι κρατάω το ποτήρι μου και δεν βγάζω μιλιά.
Οι μουσικοί πάνε και στέκονται στο κέντρο του βαγονιού.
Ο τυμπανιστής σηκώνει το ποτήρι του και λέει: Αρκετά τον κλάψαμε, αρκετά λυπηθήκαμε, τώρα ας πιούμε! Γέρνει πίσω το κεφάλι και, κρατώντας το ποτήρι του ψηλά, χύνει βότκα στο στόμα του. Όλοι σηκώνουν τα ποτήρια τους, όλοι πίνουν. Φέρνω κι εγώ το ποτήρι μου στο στόμα και παριστάνω ότι πίνω· ακόμη κι έτσι, η τσουχτερή μυρωδιά της βότκας πλημμυρίζει τα ρουθούνια μου.
Ο τυμπανιστής πετάει το ποτήρι του στο πάτωμα και ξαναπιάνει την μπαγκέτα· χτυπάει το τύμπανο και οι άλλοι δύο ξεκινάνε να παίζουν κι αυτοί τα όργανά τους, τώρα ο ρυθμός είναι ζωηρός και γρήγορος. Ο τυμπανιστής τραγουδάει με δυνατή φωνή· τραγουδάει για ασήμι, για διαμάντια και για το χρυσάφι στα μαλλιά των κοριτσιών, και ο ακορντεονίστας φωνάζει κάθε τόσο, Χορέψτε! Η μουσική γίνεται όλο και πιο γρήγορη·
αισθάνομαι τον ρυθμό στα πόδια μου, σχεδόν δεν αντέχω να μην κουνιέμαι.
Η μουσική γίνεται ακόμα πιο γρήγορη, όλοι χτυπάνε τα πόδια τους στο πάτωμα, μαζί τους και οι μουσικοί· οι μπότες του βιολιστή, με τη μεταλλική επένδυση στις μύτες και τις πρόκες στη σόλα, ακούγονται σαν κλακέτες. Ακόμη και το τρένο μοιάζει να τρέχει πιο γρήγορα, το κροτάλισμα των τροχών στις ράγες σμίγει με τον ρυθμό της μουσικής· ο τυμπανιστής τραγουδάει για τα κορίτσια, τα άτιμα τα κορίτσια με τα ωραία μαλλιά και τον ωραίο λαιμό και τη λεπτή μεσούλα, ακόμη και στην κόλαση, τα άτιμα, χορεύουν. Βλέπω τον βιολιστή να με κοιτάζει· έρχεται πιο κοντά σ’ εμάς, σκύβει λιγάκι προς τα εμπρός, σαν να με δείχνει με την άκρη του δοξαριού, κάνει ένα νόημα με το κεφάλι του. Ξέρω τι θέλει: Θέλει να χορέψω. Το πάτωμα τραντάζεται με τον ρυθμό της μουσικής, νιώθω το τρέμουλο στις πατούσες μου μέσα από τα παπούτσια. Δεν κάνω καμία κίνηση και τώρα με κοιτάζει και ο ακορντεονίστας, με κοιτάζει και ο τυμπανιστής, που τραγουδάει ότι τα χειρότερα κορίτσια είναι τα άκαρδα, που παίζουν με την καρδιά σου, που γελάνε με τον πόνο σου, και που κάνουν πως δεν σε βλέπουν. Τώρα μας κοιτάζουν όλοι, τη Γιαγιά κι εμένα, και ο βιολιστής λέει δυνατά: Χόρεψε, κοριτσάκι, μην είσαι ακατάδεχτη.
Η Γιαγιά με πιάνει από το μπράτσο, κοιτάζει τον βιολιστή και λέει: Παιδιά μου, εντάξει, αρκετά, έχουμε κι εμείς το πένθος μας, έχουμε δικές μας λύπες. Ο βιολιστής κάνει σαν να μην την άκουσε· κοιτάζει μόνο εμένα. Παίζει ακόμη πιο παθιασμένα, χτυπάει ξέφρενα τα καρφιά των παπουτσιών του στα σανίδια.
Η Γιαγιά ξαναμιλάει, ξαναλέει, Παιδιά, φτάνει, όμως τώρα έχουν σταθεί μπροστά μας και οι τρεις μουσικοί, παίζοντας πάρα πολύ γρήγορα, και ο τυμπανιστής τραγουδάει για το όμορφο κορίτσι που σηκώνει το πόδι του και τραβάει ψηλότερα τη φούστα, σηκώνει το πόδι και τραβάει ψηλότερα τη φούστα, σηκώνει το πόδι και τραβάει ψηλότερα τη φούστα… Ο βιολιστής μού μιλάει ξανά, μου ξαναλέει: Ξεκίνα να χορεύεις, άντε, τι περιμένεις; Χόρεψε για τον μακαρίτη τον Μιλάν και μου δείχνει με τον λαιμό του βιολιού του το σαντούρι.
Νιώθω ένα ρίγος στη ραχοκοκαλιά μου. Σκύβω το κεφάλι και κοιτάζω το πάτωμα. Θέλω να φύγουν και να με αφήσουν ήσυχη, αλλά δεν λέω τίποτα, δεν μπορώ καν να μιλήσω. Γυρίζω προς το παράθυρο του βαγονιού και ρίχνω κατά λάθος το ποτήρι της βότκας με τον αγκώνα μου. Το βλέπω να φέρνει τούμπα στον αέρα, βλέπω να χύνεται το ποτό από μέσα. Το ποτήρι πέφτει στο πάτωμα αλλά δεν σπάει· κυλάει και σταματάει μπροστά στις μπότες του βιολιστή.
Ο βιολιστής κοιτάζει το ποτήρι και φωνάζει ακόμη μια φορά: Χόρεψε, δεν ακούς; Ξεκίνα να χορεύεις. Δρασκελίζει το πεσμένο ποτήρι και έρχεται πολύ κοντά μου.
Η Γιαγιά αφήνει το μπράτσο μου, στέκεται ανάμεσασ’ εμένα και στους μουσικούς και λέει: Εντάξει, παιδιά, αν το ζητήσετε πολύ ευγενικά, δεν θα πω όχι.
Ο βιολιστής φωνάζει στη Γιαγιά, Δε μίλησα σ’ εσένα, γριά καρα –Μα δεν αποτελειώνει τη λέξη, γιατί η Γιαγιά σηκώνει τα χέρια της ψηλά, πάνω από το κεφάλι της, στέκεται έτσι για μια στιγμή και τότε πέφτει ξαφνικά σιωπή. Ακόμη και οι οργανοπαίχτες κοκαλώνουν σαν να έχουν γίνει αγάλματα. Η μουσική σταματάει, ή μάλλον όχι εντελώς, ακούγεται η τελευταία νότα από το ακορντεόν που σβήνει αργά και ο αντίλαλος από τον χτύπο του τυμπάνου, και μια χορδή στο βιολί πάλλεται ακόμα, βγάζοντας μια νότα μπάσα και φάλτσα.
Η Γιαγιά με κοιτάζει, σαλιώνει τα χείλη της, μου χαμογελάει, κατεβάζει τα χέρια της κι αρχίζει να χορεύει. Με το πρώτο χτύπημα των τακουνιών της στο πάτωμα, οι μουσικοί αρχίζουν να παίζουν· στην αρχή παίζουν αργά, γιατί η Γιαγιά χορεύει αργά, κι ύστερα, όταν η Γιαγιά αρχίζει να χορεύει πιο γρήγορα, παίζουν κι αυτοί πιο γρήγορα.
Ενώ χορεύει, η Γιαγιά σκύβει και σηκώνει το ποτήρι που έπεσε στο πάτωμα, το πιάνει με τα δύο χέρια, το κρατάει μπροστά της σαν να ήταν ο καβαλιέρος της και βλέπω ότι έχει απομείνει στο ποτήρι μια στάλα βότκα. Η Γιαγιά στροβιλίζεται, και μέσα στο ποτήρι στροβιλίζεται και η σταγόνα, στον πάτο του ποτηριού στην αρχή, μετά ανεβαίνοντας προς το χείλος. Γυρίζει γύρω γύρω στο γυαλί σαν μια ροδόχρωμη σταγόνα υδραργύρου· τη βλέπω ανάμεσα στα δάχτυλα της Γιαγιάς που τυλίγουν το ποτήρι.
Τώρα οι μουσικοί παίζουν ξέφρενα. Το ξέρω αυτό το τραγούδι, είναι τραγούδι του γάμου και λέει πως θέλει ο διάβολος να βάλει τη νυφούλα να χορέψει, μα δεν μπορεί, είναι πιο κατεργάρα η νυφούλα από τον διάβολο και βάζει αυτή τον διάβολο να χορέψει μέχρι να λιώσουν οι διχαλωτές οπλές του.
Η Γιαγιά φέρνει στροφές ασταμάτητα· δεν τραγουδάει, δεν λέει τα λόγια του τραγουδιού, μόνο μουρμουρίζει τη μελωδία.
Περιφέρεται χορεύοντας στο βαγόνι· φεύγει από κοντά μου, πάει στο κέντρο του βαγονιού κι ύστερα απέναντι, στο μπαρ, όπου είναι ακουμπισμένο το σαντούρι. Οι μουσικοί την ακολουθούν. Η Γιαγιά χορεύει μπροστά στο μπαρ, τραβάει τη φωτογραφία που είναι σκαλωμένη στις χορδές του σαντουριού, τη βάζει πάνω στον πάγκο κι ύστερα κοπανάει με κρότο το ποτήρι πάνω στη φωτογραφία και σταματάει.
Βλέπω μες στο ποτήρι τη ροδόχρωμη σταγόνα της βότκας να κάνει ακόμα κύκλους· οι μουσικοί κοιτάζουν το ποτήρι και παίζουν τα όργανά τους, πάρα πολύ γρήγορα. Η Γιαγιά πηγαίνει και στέκεται δίπλα τους, αλλά δεν στρέφονται να τη δουν· κοιτάζουν μόνο το ποτήρι. Βλέπω κάτω από τις χορδές του σαντουριού τα χαρτονομίσματα να κινούνται. Τώρα κινούνται και οι χορδές. Ηχούν. Το σαντούρι παίζει σαν να χτυπάει κάποιος τις χορδές του και η Γιαγιά λέει σ’ εμένα ότι είναι ώρα να γυρίσουμε στις θέσεις μας και ν’ αφήσουμε ήσυχους τους μουσικούς στις νοσταλγικές αναμνήσεις τους.
Σηκώνω τη βαλίτσα μου, ακολουθώ τη Γιαγιά και, φτάνοντας στην έξοδο του βαγονιού, γυρίζω και κοιτάζω πίσω. Οι μουσικοί, με το βλέμμα στυλωμένο στο σαντούρι, παίζουν ακόμα τα όργανά τους, ξέφρενα.
Έγραψαν για το βιβλίο
«Ο Ντραγκομάν μας μεταφέρει στα πιο θαυμαστά και τρομακτικά παραμύθια των παιδικών μας χρόνων, ξεθολώνοντας λίγο το ονειρικό τοπίο τους και ταυ-τόχρονα αναπαράγοντας πιστά τη συγκλονιστική τους ατμόσφαιρα αβεβαιότητας». -Téa Obrecht, συγγραφέας του Η γυναίκα του Τίγρη
«Το μυθιστόρημα έρχεται σε μια στιγμή που δεν νιώθουμε μόνο τις σεισμικές δονήσεις μιας ιστορικής αλλαγής [...] αλλά και τους τρόπους που η μαγική σκέψη, η συνωμοσία και οι φήμες κυλούν αργά μέσα από τις ρωγμές σε καιρούς αναταραχής… Αυτή είναι μια ιστορία, άλλωστε, στην οποία τα όνειρα και τα φαντάσματα είναι ευγενικά και πιο λογικά από τη διάχυτη βαρβαρότητα του κόσμου. Για αυτό, η αφήγησή του δεν είναι απλά μαγική, αλλά απολαυστική».
Κλείσιμο
- Rebecca Makkai, New York Times Book Review
«Μια ιστορία με τα χαρακτηριστικά του μαγικού ρεαλισμού. Οι λάτρεις του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες θα θέλουν σίγουρα να του ρίξουν μια ματιά».
- Publishers Weekly
Ποιος είναι ο συγγραφέας
Ο Γκιόργκι Ντραγκομάν γεννήθηκε στην Τρανσυλβανία το 1973 και μετακόμισε στην Ουγγαρίαόταν ήταν έφηβος. Το πρώτο του μυθιστόρημα, The White King και στη συνέχεια Η Πυρά έχουν βραβευτεί και ήταν στη βραχεία λίστα σημαντικών βραβείων στην Ουγγαρία, στη Γαλλία, στην Ιταλία και αλλού.
Το φυσικό μεταλλικό νερό Βίκος δίνει για μια ακόμη χρονιά στην Παγκόσμια Ημέρα Γης τη σημασία που της αναλογεί, με τη φύτευση 2.000 καρποφόρων δέντρων σε βόρεια Εύβοια και Μάνη.
Η μεγαλύτερη γιορτή της μόδας στην Ελλάδα έρχεται στο Ζάππειο Μέγαρο και μπορούν να την παρακολουθήσουν όλες και όλοι ζωντανά μέσω live streaming. Διαβάστε (και δείτε) περισσότερα εδώ!
